Tác phẩm "Mười cô gái Ngã ba Đồng Lộc".
Tháng bảy dương lại về Đồng Lộc.
Bao lần qua Ngã ba Đồng Lộc một địa anh thiêng không nhớ nữa?
Bần thần ngó lại tấm ảnh 10 cô gái anh hùng đang hối hả san lấp hố bom cẩn trang trọng trên bức tường phía sau nhà bia phía trước 10 ngôi mộ.
Tác giả bức ảnh nổi tiếng này là Văn Sắc, phóng viên Thông tấn xã Việt Nam.
- Làm việc nơi này có sợ không?
- Sợ chứ. Bất cứ ai đi qua nơi “cửa tử” này cũng phải chạy, không dám đi thong thả. Địch có thể đến bất cứ lúc nào.
- Sợ sao lại làm?
Tần hồn nhiên:
- Thực ra, địch đánh ở đây không phải lúc nào bom bỏ cũng trúng.
- Nếu trúng thì sao?
- Nếu trúng thì chưa chắc đã bị thương. Mà bị thương chưa chắc đã chết.
Đó là đoạn đối thoại của phóng viên nhiếp ảnh Văn Sắc với tiểu đội trưởng tiểu đội 4 Võ Thị Tần trong cái buổi chiều cùng ra hiện trường với 12 cô gái tiểu đội 4 - đại đội 552 - tổng đội 55 TNXP Hà Tĩnh.
Đó cũng là buổi chiều cuối cùng Văn Sắc rời tọa độ lửa Đồng Lộc sau khi bấm máy chiếc Roleiflex cỡ phim 6x6 lưu lại cho hậu thế bức ảnh để đời kia!
Đúng 20 ngày sau, mười cô gái TNXP ấy đã ngã xuống ngay tại tọa độ lửa Đồng Lộc này.
Mùa hè năm 1992, trong chuyến xuôi Nam ghé qua Ngã ba Đồng Lộc, anh Văn Sắc kể lại rành rọt cho tôi nghe lai lịch bức ảnh chụp năm 1968 ấy.
“Lúc bấy giờ, tôi không nghĩ bức ảnh mình chụp có tới 3 bóng, dưới hố bom là nước, hình các cô in bóng trên mặt nước, rồi mặt trời rọi vào lưng họ in bóng lên mặt đất, lúc in ảnh, tôi thực sự bất ngờ. Bình thường, ảnh chỉ có hai bóng mà thôi. Nếu là các máy thông thường, có lẽ tôi không thể chụp được bức ảnh ấy. May sao hôm đó mang theo cái Roleiflex 6x6 mới bao hết được miệng hố bom”.
Nhà báo Văn Sắc trong khu Nghĩa trang Đồng Lộc năm 1992 (Thời điểm Khu Nghĩa trang chưa tu tạo). Ảnh: Xuân Ba.
Năm 2006, phóng viên Hoàng Văn Sắc được trao tặng Giải thưởng Nhà nước với bức ảnh nổi tiếng này.
Ở tuổi 80, nhiếp ảnh gia Văn Sắc đã đến Bát Tràng mang theo tấm ảnh mười cô gái…
Những người thợ tài hoa làng Bát Tràng đã tỷ mẩn truyền thần khuôn hình sang chất liệu sứ. Khi biết việc, cảm cái tình lẫn cái tài của ông khách, họ chỉ lấy công 12 triệu đồng một bức. Nghe nói thời giá ấy phải gấp đôi!
Xong xuôi, Văn Sắc thuê xe con cẩn thận rinh hai bức sứ cao 1m, rộng 1,2m vào Khu di tích Đồng Lộc.
Bữa ấy, Ban quản lý Khu di tích tá hỏa khi thấy một ông lão tóc bạc trắng cùng người nhà khệ nệ bê hai bức ảnh vào tặng… Mãi một hồi lâu mới khiêm tốn giới thiệu mình là tác giả.
Bức ảnh sau đó đã được sao và cẩn trên tường bia trước 10 ngôi mộ như bây giờ.
Giờ ngắm ảnh, bồi hồi tưởng nhớ người trong ảnh lẫn người chụp.
Nghệ sĩ Văn Sắc mới mất vài năm nay.
![Nhà văn Xuân Ba: Chuyện nhà 49 [Kỳ I] Chủ nhà lâm nạn](https://t.ex-cdn.com/nongnghiep.vn/480w/files/huytd/2023/05/19/5411-nha-van-ha-minh-tuan-va-phu-nhan-111748_688.jpg)
![Nhà văn Xuân Ba: Chuyện nhà 49: [Kỳ cuối] Lý Hải Châu - Người giữ rừng](https://t.ex-cdn.com/nongnghiep.vn/480w/files/content/2023/05/16/9a_thuk-143226_991.jpg)
