Được coi là một thứ "đất sạch nhân tạo", giá thể dinh dưỡng cho cây là hỗn hợp các vật liệu có thể giữ ẩm nhưng thoáng khí, thoát nước tốt, cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cây sinh trưởng và phát triển.
Tiềm năng nguyên liệu dồi dào
Hải Phòng có tiềm năng vô cùng phong phú về nguồn nguyên liệu cho sản xuất các loại giá thể nhưng chưa được khai thác là bao. Trong tự nhiên, Hải Phòng có nguồn nguyên liệu sẵn có rất dồi dào như cát đen sạch, đất màu, nguồn khoáng hữu cơ từ các loại thủy hải sản (vỏ sò, hến, hà, hàu…) mà nhiều nơi khác không có được.
Bên cạnh đó, hàng trăm ngàn tấn phế phẩm, phụ phẩm từ các ngành kinh tế như nông nghiệp, công nghiệp chưa được sử dụng. Trong đó, mỗi năm có gần 260.000 tấn rơm rạ; trên 500.000 tấn bèo tây, cỏ dại; gần 200.000 tấn phân và nước thải của gia súc, gia cầm… Ngoài ra, còn có rong câu, đầu tôm, ruột cá, vỏ tôm... do ngành chế biến thủy sản hay xỉ lò hơi, lò luyện sắt thép… do ngành công nghiệp thải ra môi trường…
Chị Nguyễn Thị Thu Hằng, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KH&CN Hải Phòng cho biết, với nguồn nguyên liệu sẵn có này, các kỹ sư của Trung tâm đã sử dụng công nghệ vi sinh để xử lý thành giá thể. Trong đó, sử dụng một số vi sinh vật hữu ích có hoạt tính phân giải xenlulo, tinh bột, protein cao để xử lý các phế phụ phẩm như rơm rạ, trấu, tro bã mía, phân gà, phân lợn, vỏ tôm, vỏ sò… thành chất hữu cơ.
Sau đó, dựa trên nhu cầu về dinh dưỡng của từng loại cây trồng, các kỹ sư bổ sung vào giá thể một số chất dinh dưỡng, nguyên tố đa - trung - vi lượng, chất phụ gia... phù hợp, tạo thành một hỗn hợp dinh dưỡng sạch, không có vi sinh vật gây hại và có khả năng cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng quan trọng cho cây trồng. Hỗn hợp đó chính là giá thể dinh dưỡng đang được nhiều địa phương của Hải Phòng sử dụng trong trồng rau và hoa.
“Đất nhân tạo” thêm màu cho đất thật
Các nghiên cứu viên của Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KH&CN Hải Phòng đã đưa ra nhiều giải pháp kỹ thuật để nâng cao chất lượng giá thể phù hợp từng chủng loại cây trồng, từng chất đất khác nhau.
Đối với cây giống ngắn ngày (10 - 15 ngày), thành phần dinh dưỡng của giá thể trong bầu không cần nhiều mà quan trọng là giá thể phải xốp để bộ rễ cây phát triển tốt. Nhưng đối với cây giống dài ngày (20 ngày trở lên), khi trộn giá thể, ngoài thành phần cơ bản như cơ chất giàu xenlulo, cơ chất hữu cơ, thành phần dinh dưỡng của giá thể còn được bổ sung thêm NPK để cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, cho cây giống chất lượng cao.
Hiện nay có tình trạng ở nhiều chân đất bị rửa trôi và có độ bạc màu cao, bà con nông dân vẫn bón phân hóa học thường xuyên dẫn đến lãng phí do phân bón bị rửa trôi. Hơn nữa, phân bón hóa học làm cho đất bị “chai”, nếu trồng rau thì cây không được mềm và ăn không ngọt, đặc biệt là không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Ở trường hợp này, giá thể dinh dưỡng phát huy tác dụng tốt với cốt lõi là hàm lượng mùn khi tiến hành trộn giá thể.
| Khi được triển khai trên diện rộng, mô hình sử dụng giá thể dinh dưỡng trồng rau, hoa sẽ giúp giải “bài toán khó” về hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường nông thôn, khắc phục hiện tượng đất bạc màu, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp… |
Thực tế cho thấy, sau một thời gian trồng thử nghiệm giá thể, cây rau, cây hoa ở đồng đất xã An Thọ (huyện An Lão), xã Đồng Thái (huyện An Dương), Trung tâm Giống nông lâm nghiệp công nghệ cao Hải Phòng… phát triển nhanh, ít sâu bệnh, hiệu quả kinh tế cao hơn trồng rau theo phương pháp thông thường.
Giá thể dinh dưỡng càng chứng tỏ hiệu quả khi được sử dụng trồng các loại hoa chất lượng cao như lay ơn hay hoa lily. HTXNN Đồng Thái (huyện An Dương) từ năm 2010 đến nay đã sử dụng giá thể dinh dưỡng cho vùng chuyên canh hoa ly.
Đại diện HTX cho biết, với giá thể đặc biệt này, hoa lily thương phẩm của HTX có lá xanh và dày hơn, màu sắc hoa đẹp hơn khi sử dụng phân bón thông thường. Mặc dù đầu tư ban đầu cao hơn nhưng sản phẩm hoa đẹp hơn, lại an toàn hơn khi trồng trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, vì vậy hoa bán được giá hơn.
Hay với cây cà chua, chi phí đầu tư SX cây giống cà chua sử dụng giá thể dinh dưỡng cao gấp 2 lần chi phí theo phương pháp thông thường, nhưng cho số lượng cây thu được trên một đơn vị diện tích lớn hơn, chất lượng cây khỏe, không sâu bệnh. Vì vậy, tuy giá thành cây giống cao hơn so với phương pháp gieo truyền thống nhưng lợi nhuận thu được từ phương pháp gieo trồng trên giá thể cao gần gấp đôi.
Nhiều mô hình trồng rau, hoa, cây củ giống sử dụng giá thể dinh dưỡng tại Hải Phòng cho thấy hiệu quả kinh tế của việc sử dụng giá thể vào sản xuất nông nghiệp cao hơn hẳn so với không dùng giá thể. Hơn nữa, chất lượng cây, củ giống, hoa trồng trên giá thể được người tiêu dùng đánh giá cao. Nhiều đơn vị, doanh nghiệp, hộ gia đình… trong và ngoài Hải Phòng đang sử dụng và đánh giá cao loại “đất sạch nhân tạo” này.
Theo KS. Ngô Thị Hải Linh, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KH&CN Hải Phòng, việc sử dụng giá thể dinh dưỡng góp phần thúc đẩy hình thành vùng chuyên canh, SX rau hữu cơ, rau an toàn phục vụ nhu cầu tiêu dùng của nhân dân thành phố. Đồng thời, góp phần phát triển vùng nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp đô thị hoặc giúp những vùng đất nông nghiệp gặp khó khăn như nhiễm mặn phèn hay đất bạc màu...
