Trung Quốc ra lệnh ngừng thí nghiệm về 'biến đổi gen' trẻ sơ sinh gây chấn động

Nhà khoa học Hạ Kiến Khuê trình bày công trình nghiên cứu Tại Hội nghị quốc tế về biến đổi gien người ở Hong Kong, Trung Quốc

Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Trung Quốc Tô Nam Bình tuyên bố thí nghiệm "biến đổi gien" trẻ sơ sinh của nhà khoa học Hạ Kiến Khuê vi phạm nghiêm trọng luật pháp Trung Quốc cũng như các chuẩn mực đạo đức khoa học. Quan chức trên nhấn mạnh đây là một vụ việc "gây sốc và không thể chấp nhận". Ủy ban Sức khỏe quốc gia Trung Quốc cùng Hiệp hội Khoa học và Công nghệ Trung Quốc cũng đã lên án thí nghiệm này.

Nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê đã làm chấn động giới khoa học khi thông báo tạo ra một cặp bé gái song sinh "biến đổi gien" đầu tiên trên thế giới. Tại Hội nghị quốc tế về biến đổi gien người tổ chức tại Khu hành chính đặc biệt Hong Kong, Trung Quốc mới đây, nhà nghiên cứu kiêm giáo viên thỉnh giảng của Đại học Khoa học và Công nghệ Hoa Nam (SUSTC) ở thành phố Thẩm Quyến nói rằng ông đã chỉnh sửa thành công ADN của cặp bé gái song sinh từ một người cha dương tính với HIV. Cặp song sinh này có ADN được chỉnh sửa nhằm ngăn ngừa chúng khỏi bị nhiễm HIV. Đây là những đứa trẻ đầu tiên được ra đời từ một bộ gien chỉnh sửa. 

Ông Hạ, người đã tốt nghiệp Đại học Stanford, cho biết thêm ADN của cặp song sinh được sửa đổi bằng kỹ thuật chỉnh sửa CRISPR, kỹ thuật cho phép các nhà khoa học thay đổi một vài tế bào của một cơ quan cụ thể chưa bao giờ được sử dụng để chỉnh sửa tất cả các tế bào của cả cơ thể để tạo ra tinh trùng hay noãn bào.

Công nghệ chỉnh sửa gien mở ra hướng điều trị đầy hứa hẹn đối với một số căn bệnh di truyền nhưng nó cũng đặc biệt gây tranh cãi vì những biến đổi như vậy có nguy cơ truyền tiếp cho những thế hệ sau những gien đã bị chỉnh sửa. Ở nhiều nước, kỹ thuật biến đổi ADN ở người được kiểm soát chặt chẽ.

Ông Hạ Kiến Khuê ngày 26/11 đăng tải một đoạn video trên Youtube giới thiệu về nghiên cứu của mình. Ảnh: AP

Hội nghị ở Hong Kong cũng như cộng đồng khoa học đã bị chấn động và lúng túng trước những thông tin trên. Nó làm dấy lên một cuộc tranh luận sôi nổi, trong đó nhiều ý kiến gia tăng lo ngại về việc thiếu dữ liệu kiểm chứng và những rủi ro của việc sử dụng các phôi thai khỏe mạnh để biến đổi gien.

Các chuyên gia cảnh báo việc chỉnh sửa các phôi thai người có thể tạo ra những đột biến không lường trước trong những lĩnh vực khác - gọi là "tác dụng ngoài mong muốn" - điều có thể bị bỏ qua trong quá trình sinh nở. Robin Lovell-Badge, người điều hành hội nghị ở Hong Kong, tuyên bố thí nghiệm của ông Hạ là một "bước thụt lùi" đối với giới khoa học. Ông khẳng định đây là ví dụ về một "phương pháp không được nghiên cứu cẩn thận một cách đầy đủ và thích đáng". Chủ tịch hội nghị, nhà khoa học nhận giải Nobel David Baltimore tuyên bố đây là một thất bại của cộng đồng khoa học trong việc tự điều chỉnh do thiếu sự minh bạch. Ông Baltimore nhấn mạnh thông báo của ông Hạ sẽ "bị coi là vô trách nhiệm".

Về phần mình, Ủy ban Sức khỏe quốc gia Trung Quốc đã ra lệnh "lập tức điều tra" vụ việc trên, trong khi bệnh viện Thẩm Quyến từng định thông qua chương trình nghiên cứu này đã bác bỏ sự liên quan. Hiệp hội các nhà khoa học Trung Quốc đã ra thông cáo nêu rõ họ "kiên quyết phản đối cái gọi là những nghiên cứu khoa học và các ứng dụng công nghệ sinh học vi phạm nghiêm trọng đạo đức và tinh thần khoa học”. Liên hiệp các tổ chức sinh học Trung Quốc tuyên bố vụ việc này đã phá hoại danh tiếng quốc tế của ngành khoa học Trung Quốc.

Đây không phải là lần đầu tiên các nhà nghiên cứu Trung Quốc làm thí nghiệm với công nghệ phôi người. Tháng 9 năm ngoái, các nhà khoa học thuộc Đại học Sun Yat-sen đã sử dụng một phương pháp chỉnh sửa gien được chấp thuận để sửa chữa một sự đột biến gây bệnh ở phôi thai người.