Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Chính phủ với các địa phương tổng kết công tác năm 2022, triển khai nhiệm vụ năm 2023. Ảnh: VGP.
80 năm cuộc đời, 57 tuổi Đảng, hơn 13 năm gánh vác trọng trách người đứng đầu Đảng và Nhà nước... Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khi giã từ chúng ta đã để lại tấm gương của một nhân cách lớn và một sự nghiệp lớn.
Di sản lớn nhất mà đồng chí Tổng Bí thư để lại cho toàn Đảng toàn dân là tinh thần tận hiến cho sự nghiệp chung của dân tộc, là trí tuệ qua trải nghiệm, tổng kết, phát hiện và đóng góp cho sự nghiệp lý luận của Đảng. Về cuộc đời của người chiến sĩ cộng sản ấy, sẽ còn biết bao điều mà Nhân dân đã ghi nhớ và còn kể mãi cho hậu thế.
Trên cương vị Tổng Bí thư và cũng là một bậc trí giả, ông hiểu được rằng Đảng lãnh đạo bằng đường lối, chính sách, thông qua sức mạnh của tổ chức Đảng và tấm gương đạo đức cách mạng của mỗi Đảng viên. Cũng vì vậy đồng chí Nguyễn Phú Trọng rất quan tâm đến nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn và có nhiều đóng góp cho sự nghiệp vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời kỳ đổi mới.
Lịch sử đã lựa chọn ông như một con người có đầy đủ tầm vóc lớn về nhân cách, đạo đức và trí tuệ để trao trọng trách Tổng Bí thư. Ở cương vị quyền lực tối cao của người đứng đầu một Đảng cầm quyền và lãnh đạo, có trách nhiệm phát ngôn, có quyền ra mệnh lệnh nhưng bao giờ Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng “lập ngôn” trên cơ sở của trí tuệ, đạo đức và văn minh.
Đọc các văn kiện, bài viết, bài nói của Tổng Bí thư, khi đề cập đến những vấn đề “lớn, mới và khó”, người đọc thấy sự cẩn trọng của một nhà nghiên cứu. Trước những kết luận đã khá rành rõ trong tư duy và chín chắn về thực tiễn, nhưng ông vẫn thường dùng chữ “phải chăng” để diễn đạt nhiều điều. Có thể thấy được tác phong tư tưởng ấy trên nhiều lĩnh vực mà ông đề cập và có nhiều đóng góp.
Lý luận về CNXH ở Việt Nam thời kỳ đổi mới như đã kết tinh trong tác phẩm nổi tiếng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam". Hầu như tất cả các vấn đề quan trọng nhất, cơ bản nhất cho quá trình phát triển theo định hướng XHCN và xây dựng CNXH ở Việt Nam đã được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chuyển hóa nhuần nhuyễn từ lý luận cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn đổi mới ở vài thập niên gần đây.
Những vấn đề lý luận lớn đã được ông nêu lên như các luận đề, rằng “Chủ nghĩa xã hội ở là gì? Vì sao Việt Nam lựa chọn con đường xã hội chủ nghĩa? Làm thế nào và bằng cách nào để từng bước xây dựng được chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam? Thực tiễn công cuộc đổi mới, đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam trong thời gian qua có ý nghĩa gì và đặt ra vấn đề gì?” và từ đó “Chúng ta phải định hình chủ nghĩa xã hội thế nào và định hướng đi lên chủ nghĩa xã hội thế nào cho phù hợp với hoàn cảnh, đặc điểm cụ thể ở Việt Nam?”... Tất cả đã được tác giả giải quyết cặn kẽ bằng cơ sở lý luận chắc chắn và thực tiễn phong phú.
Toàn Đảng, toàn dân và toàn quân đều đồng cảm, đồng tình với nhận định của tác giả về mô hình CNXH của Việt Nam: “Chúng ta cần một xã hội mà trong đó sự phát triển là thực sự vì con người, chứ không phải vì lợi nhuận mà bóc lột và chà đạp lên phẩm giá con người. Chúng ta cần sự phát triển về kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội, chứ không phải gia tăng khoảng cách giàu nghèo và bất bình đẳng xã hội. Chúng ta cần một xã hội nhân ái, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn, chứ không phải cạnh tranh bất công, “cá lớn nuốt cá bé”, vì lợi ích vị kỷ của một số ít cá nhân và các phe nhóm. Chúng ta cần sự phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên để bảo đảm môi trường sống trong lành cho các thế hệ hiện tại và tương lai, chứ không phải để khai thác, chiếm đoạt tài nguyên, tiêu dùng vật chất vô hạn độ và hủy hoại môi trường. Và, chúng ta cần một hệ thống chính trị mà quyền lực thực sự thuộc về nhân dân, do nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân, chứ không phải chỉ cho một thiểu số giàu có. Phải chăng những mong ước tốt đẹp đó chính là những giá trị đích thực của chủ nghĩa xã hội và cũng chính là mục tiêu, là con đường mà Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta và nhân dân ta đã lựa chọn và đang kiên định, kiên trì theo đuổi.”[1]
Một kết luận của Tổng Bí thư nhưng đồng thời cũng là gợi mở để mọi người cùng tham gia, cùng đóng góp cho thành quả lý luận chung. Với ông, xây dựng CNXH hay nghiên cứu lý luận về nó, bao giờ cũng là thành quả của công sức và trí tuệ tập thể. Điều quan trọng nhất đối với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng - là trải nghiệm của ông và cũng là quy luật của cách mạng Việt Nam là: “Sức mạnh nhân dân là cội nguồn sâu xa của thắng lợi, của phát triển.”[2]
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Ảnh: VGP.
Là người đã kinh qua nhiều vị trí công tác quan trọng trên các lĩnh vực lãnh đạo Đảng và Nhà nước, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có nhiều công trình nghiên cứu công phu, phản ánh nhiều trăn trở, nung nấu trong tư duy và tổng kết kinh nghiệm ở nhiều lĩnh vực thực tiễn.
Số lượng 35 tác phẩm của đồng chí viết trong thời kỳ đổi mới có thể phản ánh một phần công việc to lớn với nội dung thật phong phú. Có những vấn đề then chốt và cấp bách như “Xây dựng, chỉnh đốn Đảng là nhiệm vụ then chốt để phát triển đất nước”(2017); Có cuốn sách đề cập đến những vấn đề căn gốc của quyền lực như “Quốc hội trong tiến trình đổi mới đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam” (2024); Có những vấn đề vô cùng gai góc, phức tạp nhưng lại liên quan đến sự tồn vong của chế độ XHCN, quyền lãnh đạo của Đảng và vận nước “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” (2023)... Trên nhiều lĩnh vực khác như Văn hóa, Quốc phòng, Ngoại giao, Kinh tế ... Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đều có nhiều cống hiến lý luận quan trọng.
Chính từ trách nhiệm với cương vị công tác, sức làm việc, sức tư duy và tinh thần tận tụy vì sự nghiệp của Đảng, tương lai của dân tộc, các công trình nghiên cứu của Tổng Bí thư đã góp phần tạo nên cơ sở khoa học cho nhiều chính sách của Đảng. Nhiều nhà nghiên cứu đã thống nhất với nhận định rằng: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có đóng góp to lớn cho sự nghiệp thể chế hóa ở rất nhiều lĩnh vực và đã tổ chức triển khai rất hiệu quả trên thực tiễn.
Chuyển hóa những quyết tâm chính trị của Đảng, chính sách của Nhà nước và nguyện vọng của nhân dân vào thành những quy phạm pháp luật của Đảng và Nhà nước, sao cho kịp thời, minh bạch, dễ thực hiện và thuận lòng dân là những công việc khoa học, tỷ mỷ, chính xác và công tâm. Yêu cầu đa diện ấy không hề dễ dàng khi hiện thực hóa. Và, có thể khẳng định rằng: 13 năm trên cương vị Tổng Bí thư, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đó.
Đảng, Nhà nước và bạn bè quốc tế đã dành cho Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng rất nhiều đánh giá cao quý và trân trọng về sự nghiệp và cuộc đời. Nhân dân ta dành tình cảm quý yêu, thương tiếc một con người đã tận hiến cho sự nghiệp mà ông suốt đời theo đuổi: “Đảng vững mạnh, đất nước phát triển, dân tộc trường tồn”.
[1] Nguyễn Phú Trọng, Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, 2022, tr.21 – 22.
[2] Nguyễn Phú Trọng, Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, 2022, tr.37.
