Người Việt Nam vừa chứng kiến một cuộc di cư đầy ái ngại và đầy ám ảnh. Đó là dòng người từ TP.HCM và các tỉnh miền Đông Nam bộ vội vã kéo nhau trở về quê nhà để tránh dịch. Họ tranh thủ mọi cách để lên đường, thậm chí họ phải gạt nước mắt mà đi như trốn chạy khỏi mảnh đất từng cưu mang họ. Hệ lụy đáng sợ từ Covid-19 đã hiển lộ và khiến cộng đồng day dứt.
Không thể nói khác hơn, cuộc di dân hớt hải kia thật ngậm ngùi và thật hoang mang. Những người từng dắt díu nhau vào Nam mưu sinh, lại dắt díu nhau quay lại chốn cũ vì virus corona đã cướp đi việc làm, cướp đi sinh kế, cướp đi bình yên, cướp đi nguồn sống của họ. Vừa sợ dịch vừa sợ đói, là tâm trạng chung của dòng người di cư vì Covid-19.
Nhiều tỉnh đã tổ chức phương tiện đưa bà con về quê, bằng máy bay, bằng tàu hỏa, bằng xe đò. Thế nhưng, làm sao lo hết cho hàng triệu người tha phương cầu thực. Vì vậy, xe máy, xe đạp và cả đôi chân lấm láp cũng phải tìm đường về quê tránh dịch.
Trong hoạn nạn mới thấm thía nghĩa đồng bào, trên các chặng quốc lộ mà dòng người di cư đi qua, rất nhiều cá nhân và tổ chức đứng đón để tặng tiền ủng hộ, để trao quà động viên, để phát cơm từ thiện, để đổ xăng miễn phí… cho những số phận nhọc nhằn và gieo neo.
Thảm cảnh của dịch bệnh không khác gì chiến tranh và thiên tai. Người Việt Nam nghẹn ngào trước dòng người di cư chưa từng có tiền lệ trong lịch sử, dù biết rằng bất trắc và tai ương vẫn rình rập khi một số lượng lớn công dân mang theo mầm bệnh tỏa đi khắp nơi.
Chính phủ phải phát ra văn bản kêu gọi người dân ở yên tại chỗ, và đích thân Bí thư Thành ủy TP.HCM - Nguyễn Văn Nên tha thiết mời người nhập cư ở lại đô thị phương Nam để tiêm vacxin. Tuy nhiên, đó chỉ là giải pháp tạm thời, mà chiến lược lâu dài là phải nghĩ đến nguồn nhân lực hợp lý hơn, tích cực hơn.
TP.HCM và các tỉnh Đông Nam bộ như Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa- Vũng Tàu tạo thành một vùng kinh tế năng động, nên thu hút rất đông đảo lực lượng lao động đến từ các địa phương. Khi Covid-19 bùng phát, thì nguồn nhân lực tạm trú ấy trở thành đối tượng yếm thế. Tài chính cạn kiệt, họ phải về quê tránh dịch, về quê nương tựa thân nhân, về quê trông cậy rau dưa ruộng vườn…
Cuộc di cư trong nước mắt kia, nhắc nhở chúng ta rằng, có quá ít cơ hội việc làm và cơ hội phát triển cho đại bộ phận người lao động ở các địa phương. Vì vậy, đã đến lúc phải xác định mục tiêu “ly nông không ly hương” cho nguồn nhân lực tương lai.
Bây giờ phải lo chống dịch. Thế nhưng, hậu Covid-19 là một bài toán dịch chuyển lao động phải được giải quyết thấu đáo bằng những chính sách khuyến khích đầu tư, bằng những chính sách khuyến khích sáng tạo tại các tỉnh vừa trải nghiệm “đón đồng bào về từ vùng dịch” nhiều phấp phỏng ưu tư.
