Đây là các Hội nghị trong loạt Hội nghị cấp SOM (từ 7-10/6) để chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các Hội nghị Bộ trưởng liên quan sẽ diễn ra vào đầu tháng Tám tại Nay Pyi Taw, Myanmar.
Đoàn Việt Nam tham dự Hội nghị do Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Vinh, Trưởng SOM ASEAN-Việt Nam làm Trưởng đoàn.
Qua hai ngày làm việc đầu tiên, đại diện các nước ASEAN và các đối tác đã tập trung kiểm điểm và định hướng hợp tác trong ASEAN, ASEAN+3 và Cấp cao Đông Á, cấu trúc hợp tác ở khu vực Đông Á, cũng như trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm.
Trong các vấn đề khu vực và quốc tế, vấn đề Biển Đông được các nước đặc biệt quan tâm. Các nước bày tỏ quan ngại sâu sắc trước những diễn biến phức tạp và tình hình gia tăng căng thẳng hiện nay ở Biển Đông; nhấn mạnh yêu cầu phải tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm tiến tới Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
Phát biểu tại các Hội nghị, Thứ trưởng Phạm Quang Vinh đã nêu rõ những hành động xâm phạm của Trung Quốc hiện nay ở Biển Đông và nhấn mạnh việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 (Haiyang Shiyou-981) và đưa nhiều tàu hộ tống bảo vệ vào sâu trong vùng thềm lục địa và đặc quyền kinh tế của Việt Nam, đã vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982, ảnh hưởng trực tiếp đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông; kiên quyết phản đối các hành động gây hấn, đâm húc và dùng vòi rồng phun nước làm hư hại các tàu kiểm ngư, cảnh sát biển và nhiều tàu cá của Việt Nam; yêu cầu Trung Quốc rút ngay giàn khoan và các tàu bảo vệ ra khỏi vùng biển của Việt Nam.
Thứ trưởng khẳng định Việt Nam coi trọng quan hệ hữu nghị, hợp tác với Trung Quốc, nhưng kiên quyết bảo vệ chủ quyền thiêng liêng và các vùng biển của mình bằng các biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế.
Thứ trưởng kêu gọi các nước trong khu vực và Cộng đồng quốc tế tiếp tục phản đối các hành động xâm phạm của Trung Quốc, yêu cầu phải triệt để tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982, thực hiện nghiêm túc DOC và sớm tiến tới Bộ quy tắc ứng xử COC.
Về hợp tác ASEAN, Thứ trưởng Phạm Quang Vinh nhấn mạnh trọng tâm xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, tăng cường đoàn kết và phát huy vai trò trung tâm của ASEAN đối với các vấn đề liên quan đến hòa bình, ổn định và hợp tác phát triển ở khu vực.
Thứ trưởng đánh giá cao vai trò của ASEAN là hạt nhân trong việc thúc đẩy liên kết và kết nối ở khu vực, cũng như vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình, cùng phấn đấu vì mục tiêu chung là hòa bình và thịnh vượng ở khu vực.
Về ASEAN+3 và Cấp cao Đông Á, Thứ trưởng Phạm Quang Vinh chia sẻ đánh giá chung về các kết quả hợp tác đã đạt được giữa ASEAN và các đối tác, nhất là trong việc thúc đẩy liên kết khu vực, ứng phó với các thách thức như thiên tai, biến đổi khí hậu, an ninh lương thực và năng lượng, an ninh, an toàn hàng hải.
Nhân dịp này, Thứ trưởng cũng thông báo Việt Nam sẽ đăng cai và chủ trì Diễn đàn Biển ASEAN (AMF) và Diễn đàn Biển ASEAN Mở rộng với các đối tác (EAMF) vào cuối tháng Tám, nhằm tăng cường hơn nữa hợp tác khu vực về đảm bảo an ninh, an toàn hàng hải, cũng như các lĩnh vực hợp tác biển khác.
Về Cấp cao Đông Á (EAS), Thứ trưởng nhấn mạnh việc duy trì là diễn đàn của các nhà lãnh đạo để bàn về các vấn đề chiến lược quan trọng liên quan đến chính trị, an ninh và kinh tế ở khu vực; khẳng định cần tăng cường hơn nữa vai trò của EAS với tư cách là một bộ phận quan trọng của cấu trúc khu vực với ASEAN đóng vai trò trung tâm, tiếp tục đóng góp tích cực vào hòa bình, hợp tác và phát triển ở khu vực.
Chiều tối ngày 8/6 sẽ diễn ra Hội nghị SOM Hợp tác Hạ nguồn Mekong (LMI) và ngày mai sẽ có Hội nghị SOM Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) và một số cuộc họp khác.
