Trong khi XK tôm và cá da trơn đang gặp nhiều khó khăn vì các rào cản thương mại thì XK cá ngừ của Việt Nam đang bước vào giai đoạn thăng hoa nhờ thị trường rộng mở.
Tuy nhiên, nhiều DN XK mặt hàng này đang gặp khó khăn vì thiếu nguyên liệu cho chế biến XK. Nguyên nhân là do việc đánh bắt cá ngừ đại dương từ các ngư trường trên cả nước đã giảm mạnh từ đầu năm đến nay.
Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho hay, kim ngạch XK cá ngừ của Việt Nam chỉ tăng nhẹ trong 6 tháng đầu năm do số lượng XK mặt hàng này của Việt Nam đã giảm mạnh ở một số thị trường chính. Cụ thể, theo VASEP, 6 tháng đầu năm 2013, kim ngạch XK cá ngừ của Việt Nam đạt 293,7 USD, chỉ tăng 2,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Mỹ tiếp tục là thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn nhất của Việt Nam khi chiếm đến 37% thị phần, đạt 108,6 triệu USD nhưng giảm đến 15,5% so với cùng kỳ năm ngoái.
Nếu như 6 tháng đầu năm 2012, Nhật Bản là nhà nhập khẩu cá ngừ Việt Nam lớn thứ hai thì nửa đầu năm 2013 nhập khẩu của nước này tụt xuống vị trí thứ ba chỉ đạt 31,6 triệu USD, giảm 18,4% so với cùng kỳ năm ngoái.
Từ những báo cáo của các địa phương như Bình Định, Phú Yên cho thấy, sản lượng đánh bắt cá ngừ đã giảm. Cụ thể, tại Bình Định, sản lượng cá ngừ đại dương 7 tháng đầu năm đạt 5.481 tấn, bằng 97,2 % so với cùng kỳ; Phú Yên sản lượng cá ngừ đạt 4.115 tấn, bằng 68,6% so với cùng kỳ. Nhiều tàu cá của ngư dân Phú Yên đang nằm bờ, chưa tổ chức hoạt động khai thác tiếp, tính đến đầu tháng 7 toàn tỉnh chỉ có 117/973 tàu trên 90CV đang tham gia khai thác hải sản xa bờ.
Một số công ty chuyên XK cá ngừ đại dương ở tỉnh Bình Định cho biết, hiện các đơn vị chỉ hoạt động khoảng 50% công suất chế biến vì thiếu nguyên liệu, sản lượng XK cũng đã giảm hơn 30% so với cùng kỳ năm ngoái.
Một số DN XK cá ngừ ở tỉnh Phú Yên cũng cho hay, kim ngạch XK của công ty giảm do nguồn cung nguyên liệu không ổn định, chất lượng nguyên liệu không đạt tiêu chuẩn XK. Ngoài ra, một lý do khác ảnh hưởng đến sản lượng XK cá ngừ của Việt Nam là do lượng tồn kho của thế giới cao sau khi tăng mạnh nhập khẩu vào 2012; trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ ở một số thị trường chính như Nhật, Mỹ và châu Âu giảm mạnh.
Lý giải về việc sản lượng đánh bắt cá ngừ giảm, các DN cho rằng, giá nhiên liệu xăng, dầu tăng mạnh trong thời gian qua đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc ra khơi của các chủ tàu đánh cá. Trong bối cảnh XK chững lại, nên giá bán cá ngừ đại dương giảm mạnh đã làm nhiều chủ tàu lỗ vốn dẫn đến phá sản.
