Ở thôn Tân Dân, xã Nhơn An, nơi được mệnh danh là làng nấm của thị xã An Nhơn (Bình Định), nếu ai vui Tết mà không quên trồng nấm thì giờ đang hân hoan đón mẻ nấm đầu năm. Với giá tăng ngất ngưởng, tiền đang ùn ùn vào túi người trồng nấm. 
Nguồn nguyên liệu dự trữ để trồng nấm
Sau Tết, trong khi những nông dân khác đang tất tả chạy quanh kiếm việc giải quyết những ngày nông nhàn, cũng là để kiếm ít tiền bù vào khoản chi phí Tết thì những hộ trồng nấm ở thôn Tân Dân đang hưởng lộc đầu năm.
Tôi có mặt tại làng nấm Tân Dân đúng lúc người trồng nấm đang chuẩn bị thu hoạch lứa đầu năm. Sau hơn chục ngày ấp ủ, những vồng rơm đã nhú ra những cây nấm ú na ú nần, hứa hẹn lứa nấm bội thu. Ông Nguyễn Văn Tiên (43 tuổi) ở đội 5 thôn Tân Dân bộc bạch: “Đây là lứa nấm mà chúng tôi chất rơm vào ngày mùng 1, mùng 2 Tết. Hơn thua trong nghề làm nấm là canh sao cho chu kỳ khai thác đúng vào những dịp rằm và cuối tháng âm lịch. Thời điểm này nhà nào cũng làm mâm cúng nên nấm đắt như tôm tươi, tiền vào ùn ùn”.
Theo ông Tiên, muốn thu nấm vào dịp cuối tháng thì chất rơm vào ngày 17-18 âm lịch. Đến ngày 29 là thu đợt 1; sang ngày 30, mùng 1 là thu rộ. Muốn ăn đậm vào ngày rằm như dịp này thì chất rơm vào mùng 1, mùng 2; đến ngày 13 hái đợt 1, sang ngày 14, rằm thu rộ. Hốt bạc!
Sau khi tiếp cận được kỹ thuật trồng nấm tiên tiến, từ năm 2000 đến nay, năng suất cây nấm ở Tân Dân được cải thiện đáng kể. Nếu như trước đây, với 3 sào rơm (750 kg rơm khô), 1 chu kỳ SX chỉ cho khoảng 10 kg nấm thì hiện nay, cũng với số lượng nguyên liệu rơm nói trên, năng suất nấm đã cho tăng lên đến 60kg.
Ông Tiên tính toán: “10 sào rơm (2,5 tấn) tôi mua giá 2,5 triệu đồng. 250 bịch meo giống để làm nấm trên 10 sào rơm, hết 500.000 đồng nữa. Thêm chi phí thuê 250 m2 đất để làm vồng cho 10 sào rơm là 200.000 đồng. Vị chi đầu tư cho 1 lứa nấm tất tần tật là 3,4 triệu đồng. Thu nhập bình quân trên 10 sào rơm được 2 tạ nấm/lứa. Cứ cho giá nấm ở mức thấp nhất là 40.000 đ/kg, 1 lứa SX nấm tôi thu được 8 triệu đồng, trừ chi phí còn lãi ròng 4,6 triệu. Nấm làm quanh năm, mỗi tháng làm được 4 lứa, cứ thế mà lấy tiền đều đều”.
Ấy là ông Tiên nói “khiêm nhường” với cái giá thấp nhất, chứ nấm rơm trong thời điểm sau Tết Nhâm Thìn hiện đang đứng ở giá 80.000 đ/kg. Đó là giá bán tại nơi sản xuất, chứ nếu bán trực tiếp đến người tiêu dùng giá tăng đến 110.000- 120.000 đ/kg. Nghĩa là số lãi sẽ tăng gấp đôi, gấp ba.
Theo những người trồng nấm, nguyên nhân thất bại của cây nấm trước đây là do chưa giải quyết được yếu tố cơ bản trong làm nấm là giữ được ẩm độ cho vồng rơm để khắc phục căn bệnh “thừa nước mô” của cây nấm. Căn bệnh này khiến cây nấm ngả màu vàng, tai nấm đổ mồ hôi rồi dần dần thối rữa. Bây giờ, người trồng nấm ở Tân Dân đã “khiển” được nhiệt độ và ẩm độ cho vồng rơm.
| “Đầu ra của cây nấm là... bát ngát. Mỗi sáng sớm, hàng chục tư thương đến tận ruộng nấm thu mua. Nấm rơm của Nhơn An không chỉ cung ứng cho các chợ trong tỉnh mà còn được thương lái đưa lên tận Tây Nguyên, Quảng Ngãi và các tỉnh miền Nam. Những người dân địa phương chuyên mua đi bán lại cây nấm cũng kiếm được 200.000 đ/ngày”, ông Bùi Văn Cư, Chủ tịch UBND xã Nhơn An. |
Ông Huỳnh Ngọc Thành, trưởng thôn Tân Dân phấn khởi: “Hiện tại thôn Tân Dân có hơn 20 hộ làm nấm. Người làm “nghiệp dư” mỗi năm cũng thu được khoản lãi từ 100- 150 triệu đồng. Người làm chuyên nghiệp như ông Tiên có năm thu đến nửa tỷ. Học theo cách làm của ông Tiên, các hộ Phan Đình Mưu, Huỳnh Văn Thông và Phan Văn Hậu... là những hộ nghèo ở địa phương, nhưng chỉ sau 1 năm làm nấm đã trở nên giàu có. Hộ ông Mưu từ chỗ làm không đủ ăn giờ vừa cất được ngôi nhà hơn 100 triệu đồng”.
Tiếng lành đồn xa, nhiều người dân ở các xã lân cận như Phước Hưng, Phước Hiệp, Phước Nghĩa (Tuy Phước)... và cả ở huyện Tây Sơn cũng về tận thôn Tân Dân học nghề trồng nấm. Hầu như ai đến đây học hỏi cũng áp dụng thành công. Đơn cử như võ sư Phi Long Vịnh ở xã Phước Nghĩa (Tuy Phước), sau khi làm nấm; ngoài danh hiệu võ sư, ông còn có thêm danh hiệu nông dân sản xuất giỏi.
