Có sự hiện diện của Nga thì câu chuyện không bao giờ là đơn giản đối với Mỹ và đồng minh.
 |
| Máy bay cường kích Su-34 ném bom tấn công IS ở Aleppo, Syria (Ảnh: Sputnik) |
Richard Lourie, tác giả cuốn sách “Vua của bầy sói: Vladimir Putin và nước Nga của ông ta” viết trên trang web của đài Aljazeera: “Ông Putin thường rất khó đoán, nhưng thực ra, tuy ít người biết, động cơ của ông ta thường đơn giản và không thay đổi. Đó là duy trì và củng cố quyền lực của mình và của nước Nga. Đối với Putin, hai điều ấy là một và quan trọng như nhau. Giống như vua Louis XIV (Louis Đại đế của nước Pháp), Putin cũng có thể nói, ta chính là nhà nước”.
Hành động quyết đoán
Theo Lourie, khả năng đặc biệt của ông Putin là nhận diện các tình huống quyền lực và các lợi ích đang trong giai đoạn sơ khai chuyển đổi và ra các quyết định hành động rất nhanh và chính xác. “Đó là những gì ông ta đã làm ở Ukraine và Syria”, Lourie viết.
Nhưng những vấn đề ở Syria không chỉ ảnh hưởng đến riêng nước này, khu vực này. Bằng chứng là cuộc khủng hoảng con tin ở châu Âu, gây ra nhưng căng thẳng về kinh tế và chính trị. Và trong bối cảnh ấy, ai thực sự chấm dứt chiến tranh ở Syria và ngăn dòng người tị nạn sẽ được xem là hành động vì lợi ích châu Âu.
Không chỉ có thế, mong muốn gần nhất của ông Putin là việc giảm nhẹ hoặc xóa bỏ các lệnh cấm vận đối với Nga sau khi nước này sáp nhập vùng Crimea. Lệnh cấm vận mà Mỹ và đồng minh đưa ra, cùng lúc với tình trạng giá dầu giảm mạnh, đã gây tổn thất lớn cho nền kinh tế Nga.
Nhưng hãy lấy Iran làm ví dụ: Các lệnh cấm vận thực sự gây ra tổn hại nhưng sớm hay muộn, cũng sẽ bị dỡ bỏ. Không giống Iran, Putin không tìm cách đạt được một thỏa thuận với Mỹ và châu Âu. Thay vào đó, ông chủ điện Kremlin tiếp tục thực hiện các bước đi được nhìn nhận là phục vụ lợi ích sống còn của châu Âu: ngăn chặn dòng người tị nạn, tấn công trực tiếp vào IS.
Những lợi ích khác
Tuy nhiên, ngoài những tính toán nói trên, ông Putin hay nước Nga, theo Lourie, còn có những lợi ích khác ở Syria. Thông qua việc thành lập một liên minh chia sẻ thông tin tình báo với Syria, Iran và Iraq, ông Putin đặt Mỹ vào tình huống rất khó khăn. Mỹ có thể tham gia liên minh này, đồng nghĩa với việc ngầm công nhận chính phủ đương nhiệm của ông Bashar al-Assad ở Syria là hợp pháp (và công khai đứng bên cạnh Iran), hoặc không tham gia và bị coi là tỏ ra cao đạo một cách giả dối.
Chính quyền của ông Obama từng cho rằng dân tị nạn chạy trốn chính quyền Assad hơn là IS. Nga có quan điểm ngược lại. Nhưng nếu Putin đánh IS và các nhóm chống chính phủ Syria khác, giúp nhiều người Syria không phải tiếp tục rời bỏ đất nước, ông sẽ là người chiến thắng, không nghi ngờ gì nữa.
Lourie cho rằng với tính thế ở Syria, Nga rõ ràng thắng thế Mỹ và uy tín của ông Putin lại tăng lên cả trong nước lẫn trên chính trường quốc tế.
“Ví dụ, chính quyền Obama tuyên bố giới chức Syria đã “vượt lằn ranh đỏ” khi sử dụng vũ khí hóa học và Nga đã đứng ra dàn xếp và đạt được thỏa thuận, theo đó chính quyền Syria cam kết không sử dụng loại vũ khí này nữa. Mỹ tỏ ra lưỡng lự và rồi dễ dàng bỏ qua”, Lourie viết.
Nhưng ngoài việc thuyết phục châu Âu dỡ bỏ cấm vận đối với Nga và làm mất mặt Mỹ, ông Putin có những lý do khác để ủng hộ chính quyền Syria và tham gia liên minh chia sẻ thông tin tình báo với Syria-Iran-Iraq.
Yếu tố IS
Lourie, nhà văn, nhà báo Mỹ, chuyên gia về Nga cho rằng tổng thống Putin muốn đánh bại IS tại Syria để không phải chiến đấu với chúng trên đất Nga.
 |
| Một chiến binh người Chechnya trong hàng ngũ IS (Ảnh: Moscow Times) |
Ngày 23/9/2015, ông chủ trì lễ khai trương nhà thờ Hồi giáo lớn nhất Matxcơva. Mặc dù sức chứa của nhà thờ này lên tới 10.000 người, so với số người theo Hồi giáo ở thủ đô nước Nga là khoảng 2 triệu người thì chẳng thấm vào đâu. Nhiều người trong số này là lao động xuất khẩu tới đây từ thời Liên Xô. Hàng trăm ngàn người đã hồi hương do công ăn việc làm tại Nga trở nên khó khăn sau khi có các lệnh cấm vận từ phương Tây. Một số trong nhóm này có thể dễ dàng được IS tuyển mộ.
Kịch bản tồi tệ hơn: các nhóm ly khai người Chechen (Chechnya) ở niềm nam nước Nga dần thay đổi, từ việc đòi độc lập, sang cam kết trung thành với IS. Nhiều người Chechnya đã gia nhập IS tại Syria và Iraq, nơi chúng được coi là những chiến binh xuất sắc với kinh nghiệm chiến đấu trước đó tại Nga. Điều nghịch lý và trớ trêu là nếu ông Putin mang lại hòa bình cho Syria, những chiến binh Chechnya này sẽ lại quay về Nga.
Nếu Nga có thể được xem là rất nghiêm túc trong việc chấm dứt chiến tranh ở Syria, nguyên nhân của làn sóng người tị nạn, và Ukraine dần trở lại ổn định, tình cảm của cả châu Âu sẽ khác: dân châu Âu sẽ chống lại các lệnh cấm vận vì trong mắt họ, Nga làm được nhiều việc hơn là Mỹ.
