Vỡ mặt vì khoai lang

* Lại một bài học đắt giá cho phong trào chạy đua trồng khoai lang

Nông dân trồng khoai lang tím Nhật ở ĐBSCL đang “méo mặt” trước cảnh giá rơi từ đỉnh 1 triệu đồng/tạ (60kg) xuống còn mức 280 – 320.000 đồng/tạ.

Cùng thời điểm này năm trước, khoai lang tím Nhật ở ĐBSCL được các thương nhân Trung Quốc đẩy giá thu mua khoảng 1 triệu đồng/tạ (60kg). Nhiều người trồng khoai lời to nên ngay lập tức nhiều ruộng lúa biến thành ruộng khoai lang. Khắp các tỉnh ĐBSCL, từ Cần Thơ, An Giang, Đồng Tháp, đến Kiên Giang, Vĩnh Long…, đâu đâu cũng thấy khoai lang. Phong trào thuê đất trồng khoai lang đã rộ lên từ giữa đến cuối năm 2011, làm cho lãnh đạo một số tỉnh Vĩnh Long, Cần Thơ… đứng ngồi không yên trước sự gia tăng diện tích loại cây này.

Và sự phát triển quá nóng ấy mới được 5 tháng đã bắt đầu lộ ra hậu quả của việc bỏ lúa chạy theo khoai lang là giá trượt dốc. Tại huyện Bình Tân, Vĩnh Long ngày 13/4/2012, giá khoai tím Nhật bán ra chỉ ở mức 280.000 – 320.000 đồng/tạ (60kg), mức giá này đã giảm 60% so với vụ khoai nghịch và chỉ bằng ½ giá cuối tháng 3/2012.

Thu hoạch khoai lang ở Bình Tân

Ông Ngô Văn Tua, ấp Thành An, ở xã Thành Đông, huyện Bình Tân, Vĩnh Long có 1,6 ha trồng khoai lang tím Nhật cho biết: Khoai lang đã đến thời gian thu hoạch nhưng năm nay rất ít thương lái đến mua, người trồng khoai dở sống, dở chết với những ruộng khoai đã vượt ngày thu hoạch. Và những ruộng khoai này, thương lái đến xem và trả giá chỉ ở mức 220.000 đồng/tạ. Ông Phạm Văn Đời, ở xã Thành Trung, huyện Bình Tân có 4.000 m2 khoai lang tính toán: Năm nay chi phí đầu tư cho mỗi công khoai trên 20 triệu đồng, nếu bán theo giá hiện tại, lỗ khoảng một nửa chi phí đầu tư. 

 Hiện tại, giá khoai xuống thấp nên những ruộng khoai đến ngày thu hoạch, người trồng chỉ còn cách neo khoai chờ giá. Mà muốn neo khoai ngoài đồng được thì phải phun thuốc trừ sâu theo định kỳ cách nhau 10 ngày, việc làm này nhằm bảo vệ côn trùng xâm hại củ để kéo dài thời gian thu hoạch. Việc neo khoai cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro vì ngay lúc này là bước vào mùa thu hoạch tập trung, nếu càng neo có thể càng lỗ nặng.

Ông Sơn Văn Luận, Chủ nhiệm HTX Khoai lang xã Tân Thành, huyện Bình Tân, Vĩnh Long nói: Thị trường khoai lang nhiều năm qua luôn bị thương lái Trung Quốc thao túng từ quy cách, sản lượng, kích cỡ đến giá cả…không có một tiêu chuẩn nào cố định. Họ luôn quay nông dân mình như một cái chong chóng. Trước đây, khoai lang ở huyện Bình Tân có nhiều giống như: Khoai tím Nhật, khoai trắng, khoai bí vàng…, diện tích trồng từng loại không chênh lệch nhau nhiều. Từ khi thương nhân Trung Quốc vào vùng này chỉ mua khoai tím Nhật đã làm mất cân bằng giống.

Hiện tại, khoai lang Nhật chiếm trên 90% diện tích khoai trong huyện Bình Tân. Hai năm trước thương nhân Trung Quốc chọn ăn khoai loại lớn, sau đó mua lẫn lộn, nhưng năm 2012, dứt khoát không mua cỡ khoai lớn (loại 300 gram/củ trở lên). Theo tiêu chuẩn kích cỡ này, những nông dân trồng khoai đến ngày thu hoạch mà không thu cứ neo thì củ khoai càng lớn càng chết, còn bán ngay trong lúc này thì lỗ nặng.

Ông Võ Văn Theo, Trưởng Phòng NN - PTNT Bình Tân nói: "Ngành nông nghiệp đã khuyến cáo người dân đừng phá vỡ qui hoạch, nhưng không thể ngăn nổi nông dân vì lúc ấy lợi nhuận từ khoai lang là quá lớn. Mặt khác, quản lý Nhà nước đối với hoạt động thu mua, kinh doanh khoai lang của các thương nhân Trung Quốc chưa chặt chẽ. Thương nhân Trung Quốc họ đã nắm rất rõ qui luật, quy mô sản xuất, thời vụ, sản lượng, tâm lý nông dân…nên họ có đầy đủ thông tin để tự hình thành một thứ quyền mà các nhà buôn trong nước không làm được, đó là quyền quyết định giá thông qua hệ thống thương lái thu mua".

Vĩnh Long có hơn 6.400 ha khoai lang, tăng hơn 3.500 ha so với cùng kỳ năm trước. Hiện tại, mùa khoai đang bước vào thu hoạch rộ thì cũng là lúc người trồng khoai như cá nằm trên thớt của các thương nhân Trung Quốc.