Harold Holt vị thủ tướng đầu tiên của Australia thế kỷ 20
Harold Holt tên đầy đủ Harold Edward Holt CH (5/8/1908–17/12/1967), sinh tại thành phố Sydney, thủ tướng thứ 17 của Australia kể từ năm 1966. Nhiệm kỳ của Harold Holt đột ngột chấm dứt sau khi ông mất tích khi đang bơi tại bãi tắm Cheviot gần Portsea. Harold Holt đã trải qua 32 năm làm chính trị trên nhiều cương vị, từ bộ trưởng cấp cao trong nội các cho đến thủ tướng, thay cho người tiền nhiệm là Robert Menzies, người từng làm thủ tướng tới 18 năm.
 |
| Thủ tướng Harold Holt trong chuyến thăm London, Anh tháng 7/1966 |
Theo Giám đốc điều hành Trung tâm nghiên cứu Menzies (MRC), Nick Cater, đồng tác giả một chuyên khảo về cuộc đời và di sản của Harold Holt thì Holt là vị thủ tướng trẻ nhất và đầu tiên của Australia thế kỷ 20. Tuy chỉ làm thủ tướng 680 ngày, nhưng những cải cách của Holt được xem là "kịp thời, sáng tạo và can đảm” "đẩy mạnh mối giao bang với các nước châu Á, làm sâu sắc thêm mối quan hệ với các quốc gia bên ngoài Khối thịnh vượng chung".
"Ông là người đã kết thúc chính sách White Australia (Người Australia da trắng), tăng cường mối đại đoàn kết dân tộc, trao quyền cho người thổ dân, 90% người dân ủng hộ sáng kiến này”. Về kinh tế, phải kể đến thành tích chuyển đơn vị tiền tệ của Australia từ hệ thống đồng pound và pence phức tạp sang đồng đô la và cent.
Theo chuyên gia viết tiểu sử Tom Frame, tác giả cuốn “Cuộc sống và Cái chết của Harold Holt” ấn hành tháng 8-2005, ngày nay, Holt được nhớ đến vì cái chết thương tâm lẫn vai trò gây tranh cãi trong việc mở rộng sự tham gia của người Úc trong chiến tranh Việt Nam và nổi tiếng bởi câu trích dẫn "All the way with LBJ" (mọi con đường đều dẫn đến Nhà Trắng). Theo Tom Frame, việc trích dẫn khẩu hiệu này đã làm mờ đi nhiều thành tựu khác của trong sự nghiệp chính trị của Harold Holt. Đặc biệt là mối quan hệ bạn bè dưới tư cách cá nhân với Tổng thống Mỹ Johnson...
Harold Holt mất tích bí ẩn như thế nào?
Theo tờ The Guardian của Anh số ra ngày 16/12/2017, Holt đã mất tích một cách bí ẩn và ma mị “như một chiếc lá trôi, quá nhanh và hoàn hảo nên mọi người không bao giờ thấy mặt ông một lần nữa”. Còn các phương tiện thông tin đại chúng thì chỉ nêu vẻn vẹn thông báo "Thủ tướng đã mất tích", đúng vào ngày 17/12/1967 khi ông Holt đi tắm trên biển Cheviot gần Melbourne.
 |
| Sự nghiệp và công danh của Holt đã bị che lấp bởi chính cái chết đầy bí ẩn của ông |
Mọi việc sau đó như mọi người đã biết, Holt được cho là chết đuối và chính phủ đã tổ chức lễ tưởng niệm với sự có mặt của nhiều nguyên thủ quốc gia như Thủ tướng Anh Harold Wilson, và Tổng thống Mỹ Lyndon Johnson. Mặc dù có đám tang song lại không có thi hài người quá cố bởi nó không bao giờ được tìm thấy. Điều này dẫn tới nhiều giả thiết, thực hư lẫn lộn nên lại càng thêm ma mị và bí ẩn, trong số này có cả giả thiết bị tàu ngầm ... bắt đi.
Theo nhà viết tiểu sử Tom Frame, sự ra đi đi của thủ tướng Holt có nhiều uẩn khúc, ngày mà ông mất tích là chủ nhật, thời tiết nóng ẩm. “Mọi người đổ xô đến Vịnh Port Phillip ở Melbourne cốt để xem thủ tướng bơi lội, lúc đó, Holt đi cùng với một quý bà và cặp vợ chồng trẻ”. Điều này cho thấy việc Holt đi tắm không có gì là bí mật cả. Hơn nữa ông lại là người đam mê thể thao và có khát vọng sống lành mạnh, có cả vệ sĩ đi kèm.
 |
| Nhân chứng chỉ nơi cuối cùng họ nhìn thấy thủ tướng |
Tuy nhiên, thủ tướng là người không có sức khỏe hoàn hảo, vừa trải qua ca phẫu thuật vai vài hôm trước đó, ông nói với bác sĩ của mình rằng “muốn có cảm giác dễ chịu” sau ca mổ, bất chấp khuyến cáo của bác sĩ, thậm chí ông còn chơi cả tennis hôm thứ Bảy. Những người có mặt trên bãi biển lúc Holt đi tắm đã cho cảnh sát biết, hôm đó thủy triều cao bất thường, cao nhất mà họ từng nhìn thấy. Một nhân chứng còn khẳng định Holt đã bơi trực diện vào những ngọn sóng cao và từ đây không ai còn nhìn thấy ông quay trở về nữa.
Ngay sau khi sự cố xảy ra, lực lượng cứu hộ đã vào cuộc, cả ở trên không, trên bộ lẫn dưới biển, phạm vi tìm kiếm lên tới 150km2 quanh Cheviot suốt nửa ngày liên tục nhưng cuối cùng vẫn bặt vô âm tín. Đến đầu tháng Giêng 1968, cuộc tìm kiếm bao gồm hàng trăm người mới chính thức dừng lại, không tìm thấy thủ tướng đâu mà chỉ thấy một mớ quần áo của ông để lại trên bờ.
 |
| Vật dụng của ông Holt để lại trên bờ trước khi mất tích |
Những giả thiết về cái chết của Holt
Đến nay đã nửa thế kỉ trôi qua người ta vẫn chưa có thông tin gì mới về sự mất tích của thủ tướng ngoài lý do đuối nước nhưng lại không có bằng chứng. Thi thể của Holt không được tìm thấy đẻ ra nhiều thuyết âm mưu cùng với những lời đồn đoán ma mị như bị cá mập tấn công, tự sát vì nỗi buồn riêng tư... cho đến cả lý do bị ... bắt cóc.
Cũng trong thời gian điều tra, cảnh sát phát hiện một lỗ thủng giống như lỗ đạn nơi cửa sổ văn phòng Holt sau khi ông mất tích. Phản ứng trước đồn đoán Holt tự sát, nhiều người cho rằng thủ tướng có cuộc sống bình thường, tâm trạng vui vẻ trước khi đi tắm, thậm chí ông còn nói lại với những người đi cùng "Tôi nắm rõ bờ biển này như lòng bàn tay". Holt còn đặt kế hoạch cho tương lai, bàn luận về những vấn đề liên quan đến chính trị mà ông theo đuổi trong năm 1968. Báo cáo của cảnh sát cũng ủng hộ điều này nên những giảithiết về sự mất tích của thủ tướng lại càng thêm mâu thuẫn.
  |
| Thợ lặn chuyên nghiệp cũng bó tay không tìm thấy ông Holt |
Vụ mất tích của Holt đã khiến đảng Tự do rơi vào tình trạng hỗn loạn, tạo ra thời kì khủng hoảng, góp phần đưa đảng Lao động trở lại chính quyền vào năm 1972 sau 23 năm vắng bóng. Mãi tới năm 1975, đảng Tự do mới dần hồi phục sau khi Thủ tướng Malcolm Fraser bắt đầu nhậm chức. Còn đối với người dân Australia, những gì Holt đã làm đã bị che khuất bởi cái chết bí ẩn của ông, công lao bị rơi vào quên lãng, nhất là những điều tranh cãi khi ông giúp Mỹ đưa quân đội đến Việt Nam trong cuộc chiến đầy đau thương và thảm khốc kéo dài này.
 |
| Ấn phẩm The Prime Minister Was A Spy khẳng định thủ tướng là gián điệp |
