Chính phủ đã trình Quốc hội đề án tái cơ cấu kinh tế, tái cơ cấu đầu tư trong đó nhấn mạnh việc đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn, nông dân. Ông có nhận xét gì về nguồn vốn đầu tư vào khu vực này những năm qua? 
Ông Nguyễn Quốc Cường
Tăng ngân sách đầu tư cho lĩnh vực nông nghiệp và nông thôn đương nhiên là đáng mừng. Thế nhưng Chính phủ có tăng tỉ lệ đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn cao hơn nữa cũng không thể đáp ứng nổi nhu cầu rất lớn của khu vực này. Ở đây tôi muốn nói, một mình nhà nước không kham nổi đâu mà phải có cơ chế chính sách. Mà chính sách phải thỏa đáng chứ chính sách như Nghị định 61 thì không thể làm được.
Cơ chế chính sách phải tạo ra được sự hấp dẫn thực sự để thu hút các doanh nghiệp, đi kèm đó là các chính sách hỗ trợ, ưu đãi với những điều kiện thuận lợi nhất. Đầu tư vào nông thôn có biết bao thứ khó khăn chồng chất, anh nào bỏ tiền ra thì phải nghĩ đến cái lợi chứ.
Theo ông, nếu đầu tư vào nông nghiệp, các doanh nghiệp “ngại” nhất những vấn đề gì?
Đầu tư vào nông nghiệp trước hết khó khăn về vốn. Nông dân, HTX, doanh nghiệp ngành nông nghiệp rất khó tiếp cận nguồn vốn vì lợi nhuận ít, rủi ro cao. Rồi đầu tư vào nông thôn trong điều kiện nước ta hiện nay thì chưa thể có hạ tầng tốt, giao thông nông thôn khó khăn, nguồn điện phập phù…
Khó khăn như thế thì người ta không thể mặn mà với đầu tư nông nghiệp. Mức độ hăng hái đầu tư vào nông thôn tỉ lệ thuận với mức độ của chính sách ưu đãi. Tuy nhiên nhìn trên bình diện chung trong thời gian qua tổng mức đầu tư xã hội vào nông nghiệp, nông thôn luôn giảm. Do vậy, vấn đề đặt ra là phải thúc đẩy nguồn vốn đầu tư xã hội cho nông nghiệp.
Vậy Chính phủ cần chính sách gì để có thể thu hút được nguồn lực xã hội đầu tư vào nông nghiệp, theo quan điểm của ông?
Chính phủ cần phải phân định rõ phạm vi trách nhiệm trong vấn đề đầu tư, đối với những lĩnh vực cần các thành phần kinh tế tham gia thì phải dùng cơ chế đặc biệt để khuyến khích. Phải có chính sách đặc thù cho các khu vực nông nghiệp, chính sách đặc thù cho nông dân trồng lúa, đặc thù cho nông dân nuôi trồng thủy sản, đặc thù cho nông dân trồng cà phê…
Ngay cả việc phải đảm bảo tiêu thụ đầu ra cho nông sản thì nông dân mới yên tâm sống ở đồng đất của họ, người dân sẽ không bỏ làng bỏ xóm đi đâu cả. Phải làm cho người dân yên tâm rằng chỗ khác làm công nghiệp thì cứ làm công nghiệp, chỗ này làm lúa thì cứ làm lúa nhưng chỗ làm lúa sẽ không phải chịu thiệt thòi hơn nhiều so với chỗ làm công nghiệp bởi đã có chính sách hỗ trợ về giống, phân bón, chính sách về bảo hiểm. Tóm lại là không nên để nông dân thua lỗ trên đồng ruộng.
Theo ông khi đầu tư cho nông nghiệp, cần đặt trọng tâm vào đâu?
Nếu nói đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn thì hạ tầng vẫn là đầu tiên. Hạ tầng nông thôn phải thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, gồm giao thông, thủy lợi, trạm bơm điện… bởi không có thủy lợi thì làm sao mà trồng trọt, chăn nuôi được, không có giao thông thì làm sao chuyên chở vật tư đầu vào lẫn tiêu thụ sản phẩm được. Thứ hai là khâu giống, phải đầu tư để ta chủ động được về giống, và phải có giống năng suất, chất lượng. Thứ ba, là khoa học công nghệ. Đây là 3 thứ tối cần thiết cho đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.
Còn các vấn đề khác thì sao?
Trong kế hoạch phát triển kinh tế, Chính phủ có nhắc đến việc đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm thế mạnh như gỗ, thủy sản… Báo cáo thẩm tra của Uỷ ban KTNS của Quốc hội cũng đề cập đến vấn đề xây dựng kinh tế vùng có tầm ảnh hưởng khu vực. Trên thực tế chúng ta đã hình thành một số vùng chuyên canh như nuôi tôm ở Cà Mau, vùng nguyên liệu gỗ Tuyên Quang, vùng sản xuất phân bón và các hóa chất phục vụ nông nghiệp ở Phú Thọ. Để tăng hiệu quả đầu tư phát triển, Chính phủ nên đầu tư xây dựng hệ thống thủy lợi riêng cho thủy sản hoặc đầu tư đường cho lâm nghiệp.
Những việc ấy đều rất là cần nhưng vấn đề là nguồn lực có huy động được hay không. Theo tôi trong bối cảnh nguồn lực yếu như hiện nay thì ta phải lựa chọn, sắp xếp khoản đầu tư nào trước, khoản đầu tư nào sau. Phải tính toán xem xét hết sức cẩn thận cho đồng bộ với nền kinh tế nói chung và tới đây là phải đồng bộ với việc tái cấu trúc nền kinh tế.
Xin cảm ơn ông!
