Bài 2: Quyền lợi của nông dân bị ‘bỏ quên’

Quyền lợi bị bỏ quên

Theo UBND tỉnh Lạng Sơn, dự án Khu đô thị mới Mai Pha đã có chủ trương thực hiện từ 2009. “Mặc dù một số khâu trong việc thực hiện dự án còn có sai sót, song việc này không ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của người dân trong phạm vị thực hiện dự án, UBND tỉnh sẽ tiếp tục rà soát, chỉ đạo triển khai theo đúng quy định”, thông cáo của UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết.

Điều rất kỳ lạ là dự án thuộc thẩm quyền Thủ tướng phê duyệt, như chính thừa nhận của UBND tỉnh Lạng Sơn, song đơn vị này vẫn quyết tâm thực hiện dự án dù chưa có văn bản nào của Thủ tướng cho phép. 

Mặt khác, theo quyết định số 1845/QĐ-UBND của tỉnh Lạng Sơn, diện tích đất liền kề, đất biệt thự, đất nhà ở xã hội, đất tái định cư chiếm đến 336.989m2, tương đương 36,74% dự án, song những nông dân mất đất lại chỉ được đền bù vài trăm nghìn đồng/m2.

Tỷ lệ này lớn hơn nhiều so với đất trường học (3,23%), đất quốc phòng an ninh (3,16%). Còn lại là các loại đất thể dục thể thao, đất cây xanh mặt nước, đất hạ tầng kỹ thuật... cao nhất chỉ 5%.

Điều này dẫn đến việc nhiều hộ dân bức xúc, cho rằng đây là dự án mang tính thương mại quá nhiều, bỏ qua quyền lợi của nông dân quanh năm gắn bó nhiều đời.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, đại diện Công ty cổ phần đầu tư Hải Phát (Hải Phát Invest) cho biết: “Chúng tôi không nắm được hiện trạng sử dụng đất tại địa phương. Nhà đầu tư đã có thiện chí hỗ trợ thêm mỗi hộ nông dân bị thu hồi đất là 200.000 đồng/m2 và đã được tỉnh chấp thuận”.

Đại diện Hải Phát Invest lập luận rằng cùng với Công ty TNHH Hà Sơn, hai công ty lập liên doanh và trúng thầu. Diện tích đất thương phẩm là 25,6ha, trong đó Công ty TNHH Hà Sơn được 30%, còn lại 70% thuộc Hải Phát Invest. “Chúng tôi cũng phải bỏ rất nhiều tiền đầu tư. Ít nhất doanh nghiệp đã chi 40 tỷ đồng tạm ứng cho UBND TP. Lạng Sơn để đền bù, giải phóng mặt bằng. Sau đó, hai công ty phải xây dựng nhiều hạng mục không sinh lời như đất công viên, đất thể dục, bàn giao mặt bằng cho đơn vị quốc phòng”.

Tuy nhiên, lập luận này không thuyết phục. Bởi lẽ, không nhiều người sẵn lòng mua nhà ở Lạng Sơn nếu không có các tiện ích như Hải Phát Invest nêu. Các hạng mục nêu trên góp phần làm tăng giá trị thương phẩm. Đại diện Hải Phát Invest từ chối trả lời vấn đề này. 

Nhà nước thu về chưa tới 30.000 đồng/m2

Theo số liệu do UBND tỉnh Lạng Sơn cung cấp, dự án Khu đô thị mới Mai Pha với quy mô 9.621 người, diện tích 91,73ha với 2.457 hộ, nhà ở biệt thự 264 hộ, nhà tái định cư 119 hộ, nhà ở xã hội 152 hộ và khoảng 2.100 căn hộ nhà ở cao tầng với giá trị nộp ngân sách Nhà nước 20 tỷ đồng.

Nếu chia tổng số tiền nộp ngân sách nhà nước 20 tỷ đồng cho tổng diện tích dự án 91,73 ha thì ngân sách nhà nước chỉ thu được khoảng 21.803 đồng/m2.

Còn nếu chia số tiền nộp ngân sách 20 tỷ cho diện tích đất đơn vị ở 718.153m2 thì ngân sách nhà nước chỉ thu về 27.849 đồng/m2.

Theo tìm hiểu của PV, tại xã Mai Pha có những khu đất vườn mới được chuyển đổi sang đất ở nông thôn nhưng hạ tầng điện, cấp nước sinh hoạt, thoát nước sinh hoạt chưa được đầu tư song vẫn được rao bán phổ biến ở mức từ 7 triệu đồng đến 10 triệu đồng/m2.

Trong khi đó, theo Sở Xây dựng Lạng Sơn, giá bất động sản năm 2019 và năm 2020 có tăng hơn so với những năm trước. Cụ thể, giá đất nền tăng 15,59%, giá nhà ở riêng lẻ năm 2019 và 2020 tăng khoảng 47,62%. Cũng theo thống kê của Sở Xây dựng, số lượng giao dịch đối với từng loại bất động sản trong năm 2019 đến hết tháng 2/2020 tăng so với năm 2018. Cụ thể, toàn tỉnh ghi nhận có 1.654 giao dịch đất nền thành công, tăng 587 giao dịch so với năm 2018.

Nếu tính mỗi m2 đất ở tại dự án này với giá 5 triệu đồng, thì với 25ha đất thương phẩm như Hải Phát Invest nói, con số sẽ lớn hơn nhiều lần so với nộp ngân sách Nhà nước 20 tỷ đồng. 

Không bố trí tái định cư với đất nông nghiệp bị thu hồi

Trả lời về vấn đề bố trí đất tái định cư với nông dân bị mất tư liệu sản xuất, đại diện Sở Thông tin & Truyền thông tỉnh Lạng Sơn cho biết, theo quy định Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thu hành Luật đất đai 2013 thì không có quy định về việc giao đất tái định cư đối với các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nông nghiệp.

Sở này viện dẫn Điều 86 Luật Đất đai năm 2013 và khoản 1, Điều 6 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ, việc giao đất tái định cư đối với trường hợp bị thu hồi đất ở phải đảm bảo điều kiện như sau: “Hộ gia đình phải đủ điều kiện: bị thu hồi hết đất ở hoặc phần diện tích đất ở còn lại sau thu hồi không đủ điều kiện để ở, phải di chuyển chỗ ở và không còn đất ở, nhà ở nào khác trên địa bàn xã, phường nơi có đất thu hồi”. 

Theo khung giá do UBND tỉnh Lạng Sơn ban hành, những hộ dân bị thu hồi tại dự án KĐT mới Mai Pha đang được đền bù từ 56.000 - 70.000 đồng/m2 đối với đất trồng lúa; từ 46.000 - 60.000 đồng/m2 đối với đất trồng cây lâu năm; từ 52.000 - 66.000 đồng/m2 đối với đất trồng cây hàng năm; từ 38.000 - 46.000 đồng/m2 đối với đất trồng nuôi trồng thủy sản.

Sau khi cộng với các khoản hỗ trợ khác, mỗi hộ dân bị thu hồi đất tại dự án KĐT mới Mai Pha nhận được tiền đền bù từ 228.000 - 420.000 đồng/m2.