Không ít người thắc mắc rằng, khi một người vay tiền nhưng chẳng may qua đời thì khoản nợ ấy có bị xóa bỏ theo người đã khuất hay không. Thực tế, theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, nghĩa vụ trả nợ vẫn không chấm dứt, mà sẽ được chuyển giao cho những người thừa kế trong phạm vi tài sản mà họ được hưởng.
Cụ thể, điều 615 của bộ luật này xác lập nguyên tắc: người thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản mà người đã mất để lại, nhưng chỉ trong giới hạn giá trị phần di sản được thừa kế. Nếu người mất để lại nhiều tài sản và chưa kịp phân chia, thì những nghĩa vụ tài chính sẽ do người quản lý di sản đứng ra thực hiện, dựa trên sự thỏa thuận giữa các bên thừa kế. Trong trường hợp di sản đã được chia, mỗi người nhận phần nào thì có trách nhiệm với nghĩa vụ tương ứng, không vượt quá giá trị tài sản đã tiếp nhận.
Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, nghĩa vụ trả nợ vẫn không chấm dứt, mà sẽ được chuyển giao cho những người thừa kế trong phạm vi tài sản mà họ được hưởng. Ảnh minh hoạ.
Pháp luật cũng đặt ra ranh giới rất rõ ràng để ngăn chặn hành vi trốn tránh nghĩa vụ. Cụ thể, Điều 620 quy định rằng người thừa kế không được quyền từ chối nhận di sản nếu mục đích của việc từ chối là để né tránh việc trả nợ thay cho người đã khuất. Điều này đảm bảo rằng quyền lợi của bên cho vay được bảo vệ, đồng thời ngăn chặn sự lợi dụng từ phía người thừa kế.
Tuy nhiên, không phải mọi khoản nợ đều được “chuyển tiếp”. Nếu trong hợp đồng vay tiền, hai bên từng thỏa thuận rằng nghĩa vụ trả nợ chỉ thuộc về người vay, thì khi người này qua đời, hợp đồng có thể được xem là chấm dứt, theo khoản 3 Điều 422 Bộ luật Dân sự. Dù vậy, những trường hợp như vậy khá hiếm, bởi phần lớn các hợp đồng vay dân sự không ghi rõ nội dung này.
Trong tình huống nghĩa vụ trả nợ vẫn còn hiệu lực và người thừa kế không chủ động thực hiện, bên cho vay hoàn toàn có quyền khởi kiện ra Tòa án nhân dân cấp huyện nơi người thừa kế cư trú để đòi nợ. Để làm được điều này, bên cho vay cần chuẩn bị đầy đủ tài liệu chứng minh khoản vay như giấy biên nhận, hợp đồng, nội dung trao đổi hoặc các bằng chứng tương đương khác.
Tóm lại, khi người vay qua đời, di sản mà họ để lại còn bao gồm cả nghĩa vụ tài chính chưa thực hiện. Người thừa kế, với tư cách là người tiếp nhận tài sản, cũng đồng thời là người gánh trách nhiệm tương ứng. Trong khi đó, người cho vay cần nắm rõ quyền lợi và quy trình pháp lý để bảo vệ mình, đặc biệt là trong những trường hợp tranh chấp có thể phát sinh. Sự minh bạch, thiện chí và hiểu biết về pháp luật sẽ là chìa khóa để giải quyết êm đẹp các vấn đề liên quan đến vay mượn và thừa kế.
