Bảo tồn biển là nhiệm vụ quan trọng để phát triển thuỷ sản bền vững

Bảo tồn biển tại Khánh Hòa chưa đạt như kỳ vọng

Khánh Hòa là tỉnh Duyên hải Nam Trung Bộ, với 385km đường bờ biển và hơn 200 đảo lớn nhỏ, đặc biệt là Quần đảo Trường Sa.

Theo Sở NN-PTNT Khánh Hòa, vùng biển tỉnh này có tổng trữ lượng hải sản khoảng 150.000 tấn, cho phép khai thác ở mức từ 70.000-80.000 tấn/năm, trong đó chủ yếu là cá nổi. Các nhà khoa học đã phát hiện vùng biển Khánh Hòa có 350 loài san hô, chiếm 40% tổng số loài san hô trên thế giới.

Bên cạnh đó, Khánh Hòa còn được ví như “vựa” cá cảnh đẹp nhất nước vì gần như đầy đủ các giống cá đẹp của vùng biển nhiệt đới. Không những thế tỉnh còn có gần 400 loài cá rạn san hô, có những loài được xếp vào loại quý hiếm của thế giới.

Hiện nay tỉnh có 1 khu Bảo tồn Hòn Mun; 3 khu bảo tồn biển cấp quốc gia được đưa vào kế hoạch như: Nam Yết, Thuyền Chài, Song Tử.

Ông Lê Trần Nguyên Hùng, Vụ trưởng Vụ Bảo tồn và Phát triển nguồn lợi thủy sản đánh giá so với 28 tỉnh có biển, tỉnh Khánh Hòa được thiên nhiên ưu đãi vừa có rừng, vừa có biển và nhiều đảo có san hô nhất, hệ sinh thái đa dạng phong phú về loài, về gen. Theo đó, ngoài vịnh Nha Trang có 13 đảo, tỉnh này còn có các đảo như Bình Ba, Bình Hưng, vịnh Vân Phong với đa dạng sinh học, chưa kể đảo Nam Yết-Trường Sa.

Theo ông Lê Trần Nguyên Hùng, tổng diện tích quy hoạch tại Khánh Hòa 148.030ha, chiếm gần 1/3 diện tích bảo tồn biển của nước. Mặc dù thời gian dài chúng ta đã nỗ lực trong công tác bảo tồn nhưng kết quả chưa đạt theo kỳ vọng.

Đối với việc bảo tồn biển trên vịnh Nha Trang, ông Lê Trần Nguyên Hùng, cho rằng, chúng ta sinh con ra nhưng đến bây giờ không có tên sau 21 năm thành lập.

Theo đó, năm 2001 từ dự án ODA hỗ trợ 2,5 triệu USD, sau đó thành lập Ban bảo tồn biển Hòn Mun vào năm 2004. Đến năm 2009, thành lập bảo tồn biển vịnh Nha Trang. Nhưng đến năm 2012  không còn cái tên bảo tồn biển, mà lấy tên Ban quản lý vịnh Nha Trang theo quyết định 2259 của UBND tỉnh Khánh Hòa. Năm 2014, Ban quản lý vịnh Nha Trang hoạt động theo quy chế 3369 của UBND tỉnh. Trong Ban quản lý vịnh này có phòng bảo tồn nhưng chỉ 3 người. Do vậy, nếu xét theo Luật Thủy sản năm 2017, hiện nay hoạt động không đúng quy định, thậm chí là trái luật.

“Từ khi tôi về vụ trách bảo tồn không có năm nào không có công văn chỉ đạo, hướng dẫn. Hàng năm họp sơ kết và tổng kết Tổng cục đều gửi kết luận chỉ đạo của lãnh đạo Bộ về bảo tồn biển. Nếu như Nam Yết chúng tôi có 2 công văn, còn về chuyên môn đã hướng dẫn rất kỹ tại công văn 9290 từ năm 2018-2019 về tiến hành rà soát điều chỉnh phân khu chức năng trong khu bảo tồn biển, phù hợp Luật Thủy sản năm 2017”, Vụ trưởng Vụ Bảo tồn và Phát triển nguồn lợi thủy sản nói và cho biết, văn bản, hướng dẫn đều có nhưng tỉnh chưa làm.

Sớm thành lập khu bảo tồn biển Nam Yết

Theo báo cáo Sở NN-PTNT Khánh Hòa, đảo Nam Yết  (Trường Sa) được quy hoạch là khu bảo tồn loài – sinh cảnh cấp Quốc gia có tổng diện tích 35.000ha, trong đó, diện tích biển 20.000ha. Toàn bộ diện tích đảo rạn san hô Nam Yết rộng 15.000 ha.

Tại khu vực biển Nam Yết có 185 loài thực vật phù du, 307 loài động vật phù du, 86 loài rong, 2 loài cỏ biển, 225 loài động vật đáy, 414 loài cá san hô và 2 loài rùa biển. Trong số các loài sinh vật biển đã phát hiện có nhiều loài thuộc nhóm sinh vật quý hiếm trong sách đỏ như tôm hùm, bào ngư, trai tai tượng, hải sâm, ốc anh vũ, đồi mồi, nhum đá, vích…

Ông Lê Trần Nguyên Hùng cho biết, toàn bộ vấn đề bảo tồn biển Nam Yết đã chuyển giao cho Sở NN-PTNT,  tỉnh Khánh Hòa, để địa phương thành lập theo quy định. Nhưng đến nay việc tỉnh triển khai gặp khó khăn vì ở xa, hơn nữa liên quan đến an ninh quốc phòng. Do đó, khu bảo tồn biển Nam Yết đã được Bộ NN-PTNT tiếp tục đưa vào quy hoạch giai đoạn 2022-2030.

Tại buổi làm việc với UBND tỉnh Khánh Hòa mới đây, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến cho rằng, tỉnh nên sớm thành lập Ban quản lý khu bảo tồn Nam Yết và giao cho huyện đảo Trường Sa quản lý, cùng với đó bố trí thêm nguồn kinh phí để giúp việc quản lý bảo tồn biển được hiệu quả.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết, công tác bảo tồn biển có vai trò rất quan trọng để phát triển ngành thủy sản bền vững. Vì có bảo tồn chúng ta mới có trữ lượng và có trữ lượng mới khai thác bền vững được. Đây cũng chính là giải pháp để tháo gỡ “thẻ vàng” của Uỷ ban Châu Âu.

Qua kiểm tra một số tỉnh và đặc biệt vịnh Nha Trang, Thứ trưởng đánh giá, công tác bảo tồn biển chưa được quan tâm chú trọng. Nếu nhiều khu bảo tồn không được triển khai một cách quyết liệt, có hiệu quả, thì e rằng việc phát triển ngành thủy sản bền vững sẽ hết sức khó khăn, không thực hiện được Nghị quyết 36 về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Theo Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến, Nghị quyết 36 của Trung ương về bảo tồn với 3% diện tích mặt nước biển, tiến đến 6% diện tích mặt nước, nhưng đến nay cả nước mới đạt 0,185% diện tích mặt nước. Trong khi các nước đã đạt 5-6% diện tích mặt nước, có nước lên 30% về bảo tồn. Do đó, từ nay về sau công tác bảo tồn biển cần phải hết sức lưu ý và chú trọng.