Với diện tích hơn 30 sào, thuộc khu đồng mầu thôn Lê Hà, xã Thanh Quang (Nam Sách – Hải Dương), việc cấy lúa vụ xuân ở đây gặp rất nhiều khó khăn về nước tưới nên cây lúa sinh trưởng phát triển kém, sâu bệnh phát sinh nhiều và năng suất không cao. Do vậy, từ năm 2005, cây hành chiêm đã được bà con nông dân áp dụng trồng trong vụ xuân và mang lại giá trị hiệu quả kinh tế cao.
Sở dĩ gọi là cây hành chiêm vì được trồng trái vụ. Thời vụ trồng từ cuối tháng 2 đến giữa tháng 3, thu hoạch từ giữa đến cuối tháng 5. Công thức luân canh: Hành chiêm – lúa mùa sớm – hành hoa – rau mùi. Tuy năng suất không cao, chỉ đạt từ 75 – 90 kg củ khô/sào do khóm bé, nhánh nhỏ, nhưng lại có ý nghĩa làm củ giống để trồng ở vụ đông (nhiều nơi gọi là hành mùa) rất tốt. Cụ thể:
Thời gian bảo quản ngắn, không phải xử lý bằng thuốc hóa học nên không gây ô nhiễm môi trường.
Lượng giống để trồng cho 1 sào thấp, từ 15 - 17 kg trong khi trồng bằng hành mùa phải hết từ 22 - 25 kg.
Những ruộng được trồng bằng củ giống hành chiêm thì nhanh mọc, sinh trưởng phát triển khỏe, ít bị chết rù ở giai đoạn cây con và sau này khóm to. Từ đó nếu thu hoạch già hoặc nhổ non bán hành hoa thì bao giờ năng suất và giá trị thu được cũng cao hơn những ruộng được trồng bằng củ giống từ hành vụ đông.
Hành chiêm trồng theo luống, củ giống lấy từ những ruộng hành vụ đông xuống củ hoàn toàn và đã được để khô. Với thời vụ này, việc tưới rãnh và té tưới mặt luống ít hơn do điều kiện thời tiết không có hanh khô. So với hành vụ đông, lượng phân lót, phun thuốc trừ cỏ và đậy rạ tương tự nhau; lượng phân thúc ở mỗi lần hòa tưới được giảm từ 20 - 30%.
Hỏi về giá trị của 1 sào hành chiêm so với cấy lúa vụ xuân, chị Liên và chị Lưu – những người trồng hành chiêm ở thôn Lê Hà cho biết: "Vụ đông năm 2009, do giá hành giống đắt, từ 30 - 32 nghìn đồng/kg nên một sào hành chiêm có giá trị bằng 3 sào lúa cấy vụ xuân, còn giá hành giống như ở một số vụ đông của các năm trước từ 18 - 20 nghìn đồng/kg thì 1 sào hành chiêm cũng bằng 2 sào lúa cấy vụ xuân”.
Các địa phương ở miền Bắc có trồng hành vụ đông thì đều biết trồng hành trái vụ. Tuy nhiên, diện tích trồng không nhiều và thường rải rác trên các bờ mương, đất chuyển đổi, đất vườn, v.v. Tên gọi cũng khác nhau, có nơi gọi là hành “nhân lạc” vì trong quá trình sinh trưởng phát triển, dọc hành thấp, bé; khi thu hoạch khóm nhỏ, nhánh chỉ bằng nhân lạc to.
Dự báo chu kỳ ảnh hưởng của hiện tượng El-Nino ở nước ta còn kéo dài đến tháng 4 năm 2010 nên tình trạng hạn hán vẫn có thể xảy ra trầm trọng ở một số nơi. Chúng tôi khuyến cáo các địa phương nên căn cứ vào tình hình thực tiễn trên địa bàn để tiếp tục thực hiện giải pháp tình thế như: Kịp thời tuyên truyền nâng cao nhận thức về chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nhằm chuyển 1 phần diện tích khó khăn về nước tưới sang trồng cây hành chiêm. Hy vọng cây hành chiêm cũng sẽ là niềm vui xuân mới của bà con nông dân.
