Cây trồng phụ, thu nhập chính

Tại ruộng nhận khoán cà phê của gia đình chị Trịnh Thị Nga, thuộc đội 19/8, Cty CP Cà phê Phước An, xã Ea Yông, huyện Krông Păk, tỉnh Đăk Lăk, những cây sầu riêng được trồng xen quả lúc lỉu, đều tăm tắp, trọng lượng mỗi quả đã đạt trên 2kg. 

Sầu riêng trồng xen vườn cà phê của gia đình chị Trịnh Thị Nga cho thu nhập “khủng”. Ảnh: Kim Sơ.

Tiếng nói cười rộn rã, mỗi người mỗi việc, dọn cỏ, cắt tỉa cành tạo tán cà phê, sầu riêng. Không vui sao được khi gia đình chị có thêm một mùa bội thu nữa cùng với giá đang ở mức rất cao.

Chị Nga cho biết: Nhà tôi nhận khoán 0,8ha cà phê của Cty CP Cà phê Phước An từ 1989, qua nhiều thăng trầm với cây cà phê, năm 2004 khi Cty có chủ trương trồng xen sầu riêng trong vườn cà phê tôi cũng còn nhiều băn khoăn bởi không biết giá cả thế nào và có ảnh hưởng đến vườn cà phê hay không.

Với 0,8ha cà phê Cty hướng dẫn trồng xen 80 cây sầu riêng, gia đình tôi làm theo, không ngờ sầu riêng phát triển rất mạnh còn cà phê thì xanh tốt hầu như không ảnh hưởng gì năng suất mà công chăm sóc lại đỡ tốn nhất là việc tưới nước cho cà phê trong mùa khô.

Những năm đầu do giá còn thấp và cây sầu riêng còn nhỏ nên mỗi năm gia đình chị Nga thu được 200 – 300 triệu đồng, nhưng 2 năm trở lại đây khi giá sầu riêng tăng mạnh ở mức 60.000 – 70.000 đồng/kg thì gia đình thu về gần 1 tỷ đồng từ sầu riêng đó là chưa kể sản lượng cà phê cũng đạt gần 2 tấn nhân.

Riêng năm nay, sầu riêng cho quả rất nhiều, với 70 cây sầu riêng còn lại trong vườn (một số cây bị chết) chị Nga dự kiến thu hoạch khoảng 21 tấn, nếu bán với giá 60.000 đồng/kg thì thu về trên 1,2 tỷ đồng. Nhờ sầu riêng mà chị Nga lo con cái ăn học và mới xây nhà hết 1,5 tỷ đồng.

Còn gia đình ông Y Blet Niê, ở buôn Yung, xã Ea Yông, hợp đồng nhận khoán với Cty 1,35ha cà phê trong đó có 120 cây sầu riêng trồng xen cà phê nhiều năm nay vẫn nghĩ mình đang mơ khi có trong tay cả mấy tỷ đồng thu được từ vườn sầu riêng trồng xen được Cty bàn giao.

Ông Y Blet Niê kể: Được hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, gia đình tôi nghe và làm theo, mùa đầu cây cho quả bán được giá gia đình thu về hơn 500 triệu đồng chưa kể sản lượng cà phê nhận khoán. Mặc dù là cây che bóng nhưng sầu riêng lại là cây cho thu nhập chính nên gia đình ông và các hộ nhận khoán đều chăm sóc cẩn thận, tỉ mỉ để sầu riêng không bị chết và cho nhiều quả. Trong 2 năm trở lại đây, gia đình ông Y Blet Niê thu về trên 1,5 tỷ đồng từ sầu riêng.

Với gia đình Trịnh Thị Thủy, ở Buôn Jung, xã Ea Yông trước đây hoàn cảnh khó khăn, đất đai ít nên dù chăm chỉ làm lụng suốt ngày trên rẫy đói nghèo luôn vẫn đeo bám.

Năm 2005 gia đình hợp đồng nhận khoán 0,7ha cà phê của Cty CP Cà phê Phước An và được bàn giao cây sầu riêng trồng xen. Tuy nhiên giai đoạn đầu do chưa tin tưởng vào cây sầu riêng, việc chăm sóc bảo vệ không tốt một số lượng lớn cây sầu riêng bị chết, chỉ còn lại 21 cây. Sau 5 năm chăm sóc, 21 cây sầu riêng cho thu hoạch và thu nhập cao hơn cà phê.

Năm 2013 chị trồng xen tiếp 30 cây sầu riêng, năm 2018 số sầu riêng trồng thêm bắt đầu cho thu bói. Tính cả cây sầu riêng trồng từ năm 2004 và sầu riêng mới chị thu được 7 tấn quả, bán tại vườn được 450 triệu đồng. Còn cà phê tuy đã bị lão hóa nhưng vẫn thu hoạch được 1,3 tấn nhân. Năm nay chị Thủy dự kiến thu hoạch được 10 tấn sầu riêng, thu về số tiền 600 – 700 triệu đồng.

Ông Trương Quang Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Cty CP Cà phê Phước An cho biết: Cà phê là cây ưa bóng và cần chắn gió, chính vì vậy khi người Pháp thành lập các đồn điền cà phê tại Tây Nguyên họ bao giờ cũng trồng cây che gió, che bóng. Còn bây giờ trên Tây Nguyên bạt ngàn những rẫy cà phê nhưng việc trồng cây che bóng, che gió cho cà phê chưa được người dân quan tâm đã đẩy những rẫy cà phê nhanh chóng bị suy kiệt, tốn nước tưới trong mùa khô.

Chị Huệ đang cắt tỉa cành cà phê được trồng xen sầu riêng. Ảnh: Kim Sơ.

Vào những năm 2002, 2003 khi giá cà phê xuống thấp tình hình sản xuất và đời sống của công nhân lao động gặp rất nhiều khó khăn, sản phẩm cà phê thu được không đủ bù cho chi phí ngày công lao động, lúc này vườn cây bắt đầu già cỗi khiến cho năng suất giảm sút nghiêm trọng. Trước những khó khăn đó cuối năm 2004, ban lãnh đạo Cty đã khởi xướng trồng xen thí điểm cây sầu riêng trong vườn cà phê.

Ông Tuấn cho biết, năm 2004 khi đưa ra mô hình xen canh, do mới lạ nên các hộ dân nhận khoán tỏ ra không tin tưởng và nhiều người sau khi nhận lô đã phá bỏ cây sầu riêng. Còn đối với các hộ không phá thì những năm qua đã trở thành tỷ phú.

Theo ông Tuấn, để vườn cà phê không ảnh hưởng nhiều Cty đã trồng với mật độ mỗi ha 121 cây sầu riêng giống cơm vàng hạt lép (giống Dona).

Hiện toàn bộ Cty có trên 400ha cà phê trồng xen sầu riêng với trên 500 hộ tham gia nhận khoán chăm sóc và hưởng lợi. Trung bình mỗi cây sầu riêng trên 10 năm tuổi sẽ cho thu hoạch khoảng 2 tạ quả, có hộ đạt 3 tạ quả.

Với giá bán như hiện nay, 1ha cà phê xen canh sầu riêng sẽ cho doanh thu từ 1 – 1,5 tỷ đồng, cá biệt có hộ thu về gần 2 tỷ/ha từ bán sầu riêng.