Dòng người di tản khỏi khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam trong những ngày đầu tháng 10/2021, không chỉ phơi bày sự chênh vênh của những số phận yếu thế giữa xã hội chật vật chống dịch, mà thực sự dấy lên nỗi lo về thiếu hụt nguồn lao động để phục hồi sản xuất sau một thời gian giãn cách kéo dài.
Nếu dòng người di tản vào tháng 7 và tháng 8 phần lớn là lao động tự do và lao động thời vụ ở các lĩnh vực dịch vụ, thì dòng người di tản bây giờ chủ yếu là công nhân khu công nghiệp và khu chế xuất. Không thể nào không lo cho những nhà máy và những xí nghiệp ở TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Long An, Tây Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu… phải chới với trước bài toán nhân lực tương lai gần.
Thế nhưng, không thể dùng mệnh lệnh hành chính hay những rào chắn lạnh lùng để ngăn cản dòng người di tản. Bởi lẽ, khi nỗi sợ đói tương đương với nỗi sợ dịch, thì gánh nặng tâm lý còn khủng khiếp hơn gánh nặng cơm áo. Trước mắt, công nhân phải trở về nơi chốn nhau cắn rốn của họ, để tìm kiếm chút hơi ấm quê nhà bình yên nhằm xoa dịu cuộc đời họ sau bao nhiêu sóng gió bủa vây. Còn khi nào lao động quay lại và cách nào để lao động quay lại, cần có những giải pháp thấu đáo hơn và nhân văn hơn.
Trước hết, những người may mắn có thể cầm cự trong đại dịch, hãy nhìn dòng người di tản bằng ánh mắt thật cảm thông và thật độ lượng. Không có một kẻ tha hương cầu thực nào mong muốn ngày ra đi hai bàn tay trắng và ngày trở về cũng hai bàn tay trắng kèm theo nỗi hoang mang. Vì vậy, qua sự việc bẽ bàng hôm nay, doanh nghiệp phải thay đổi chính sách dành cho người lao động nhập cư.
Dẫu biết Covid-19 làm tài chính suy kiệt, nhưng thử hỏi trong cao điểm chống dịch có bao nhiêu doanh nghiệp thăm hỏi và quan tâm đến đời sống của công nhân ở các dãy phòng trọ chật chội và buồn tủi? Nếu doanh nghiệp luôn giữ liên lạc với công nhân và chia sẻ sự túng bấn với họ, cũng như thông tin cho họ về lộ trình khắc phục khó khăn để tái vận hành công ty, thì chắc chắn không có nhiều công nhân quay lưng trốn chạy hiện thực phũ phàng. Để công nhân tiếp tục gắn bó với doanh nghiệp, thì doanh nghiệp phải xem công nhân là tài sản hữu ích đích thực, chứ không phải lực lượng làm thuê nhất thời.
Ở góc độ khác, khi công nhân rời khỏi TP.HCM và miền Đông Nam bộ, tạm thời các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên và các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long phải ứng phó với những hệ lụy phát sinh trong công tác phòng chống dịch. Thế nhưng, khi mọi nhốn nháo đã được ổn định, thì đây cũng là cơ hội để nhiều địa phương sắp xếp lại nguồn lực phục vụ cho sự nghiệp phát triển riêng biệt.
Đừng nghĩ đó là đội ngũ thất nghiệp, mà đó là những lao động đã được đào tạo về kỹ thuật lẫn kỷ luật để sản xuất theo dây chuyền khoa học. Nếu công nhân vì nhu cầu cá nhân không dịch chuyển ngược lại đô thị, thì mỗi tỉnh nên tranh thủ chiến lược hấp thụ lao động hiệu quả cho chủ trương “ly nông không ly hương”.
