Chủ động ứng phó với bất thuận

Đúng như các dự báo và cảnh báo từ đầu vụ, đợt rét đậm, rét hại vào các tháng chính đông 2010-2011 đã xảy ra từ trước tiết Tiểu hàn đến Đại hàn và khả năng kéo dài tới trước Lập xuân. Đợt rét này được bổ sung liên tục và nền nhiệt trung bình ngày đêm xuống dưới 15^oC, ngưỡng rét đậm và nhiều ngày rét hại. Tại ngưỡng nhiệt này, cây trồng nhóm cận nhiệt đới gần như ngừng sinh trưởng.

Mạ các giống dài ngày trà xuân sớm bà con nông dân các địa phương gieo tập trung từ 5-15 tháng 12, vào lúc rét đậm rét hại, mạ đã có trên 3 lá, phổ biến ở ngưỡng 4-4,5 lá. Một số địa phương có tập quán gieo mạ dược đối với nhóm giống trung ngày, mạ dưới 3 lá thì nguy cơ chết rét cực cao, nhiều ruộng mạ ở các tỉnh trong khu vực đồng bằng sông hồng mạ đã chết loang lổ và chuyển màu xám đen, do việc làm vòm che phủ có biểu hiện chủ quan nên mạ trà này bị ảnh hưởng rất lớn.

Với mạ dài ngày và một số giống chịu rét tốt như VN-10 cũng đã bắt đầu có hiện tượng chuyển màu lá và vỡ tế bào, giống Xi23 thì nhiều mảnh đã chuyển xám, nhất là những ruộng bà con nông dân bón thúc cho mạ bằng đạm urea hoặc NPK hàm lượng cao; rét hại kéo dài 5-7 ngày nữa và khi ấm lên, cây sẽ bị sốc và hiện tượng chết sẽ rất nhanh và nhiều, tuy nhiên nếu giữ được nước ấm chân, không bón thúc đạm, mạ đanh, rễ chưa bị đen thì khả năng hồi phục là có, khả năng này rất tốt với các giống đẻ khỏe như Xi23, BC15.

Những đợt rét đậm rét hại thường xảy ra ở các tháng chính đông, rõ ràng trà lúa xuân sớm với giống dài ngày chịu rủi ro này cao hơn, nhưng nếu “tôi” được qua 3 giá và giữ an toàn mạ thì thường sẽ cho năng suất cao. Để tránh những thiệt hại “vô cớ” xin được khuyến cáo bà con nông dân các tỉnh phía Bắc và khu vực đồng bằng sông Hồng lưu ý các biện pháp sau:

- Tuyệt đối không bón thúc mạ bằng đạm đơn hoặc NPK hàm lượng cao.

- Khẩn trương bơm nước giữ ấm chân mạ.

- Trộn tro bếp mục với đất bột vãi để làm kín chân mạ và tạo lớp xốp giữ ấm cho mạ.

- Che đậy mạ bằng cách làm vòm nilon trắng.

- Không cấy trước và xung quanh tiết Đại hàn, chỉ cấy khi nhiệt độ trung bình ngày đêm trên 15^oC.

- Ruộng cấy phải được làm đất kỹ, bón lót bằng lân Lâm Thao hoặc NPK chuyên lót, phân vi sinh đa chủng đa chức năng Azotobactezin không lót đạm đơn, giữ được nước đều mặt ruộng 2-3 cm sau cấy.

- Không nhổ mạ và đập đau, không để qua đêm, nếu qua đêm cần ngâm rễ mạ vào nước lân Lâm Thao.

Tốt nhất bà con nên xem xét, đánh giá kỹ diện tích mạ dài ngày đã gieo nếu nguy cơ chết cao và tỷ lệ chết cao cần mạnh dạn hủy bỏ để thay thế bằng các giống lúa thuần, đặc biệt là lúa lai 3 dòng hoặc 2 dòng và áp dụng gieo mạ nền cứng với mỗi sào cấy chỉ cần 1 kg lúa lai và 2 kg lúa thuần gieo trong 4-4,5m² kể cả dự phòng.

Mấy năm gần đây, gieo sạ, gieo vãi được mở rộng ở phía Bắc, trình độ sạ hàng đã được nâng cao và phương thức sạ hàng kiểu hàng rộng hàng hẹp được triển khai rất thành công ở Thái Bình, với việc kết hợp một quy trình sử dụng phân bón đa yếu tố, phân hữu cơ vi sinh đa chủng đa chức năng, các chất hỗ trợ sinh trưởng giúp việc quản lý sâu bệnh khá tốt, những mô hình này cho hiệu quả khá cao, ruộng sạch sẽ ít sâu bệnh, tiết kiệm chi phí, lịch gieo sạ gieo vãi được thảo luận và thống nhất tốt nhất là bắt đầu từ 10/2 đến 25/2, tập trung 15-20 tháng 2; thời điểm sau Lập xuân nền nhiệt đã ấm và khá thuận cho gieo sạ.

Giống cho gieo sạ cần lựa các giống có thời gian dưới 135 ngày vụ xuân, các giống lúa lai như Syn6, Thục hưng 6, Phú ưu 1, CNR02, Thái xuyên-111.

Trữ nước, đảm bảo đủ nước và tưới hợp lý, để khô xen kẽ và phơi ruộng khi cây kín đất sẽ có một quần thể ruộng lúa khỏe mạnh cứng cáp và với dạng hình thời tiết nghiêng lạnh chính đông hy vọng vụ lúa xuân 2011 sẽ giành thắng lợi.