Nhạc sĩ Đinh Trầm Ca.
Chuyện tình khó quên của nhạc sĩ Đinh Trầm Ca có những chuyển động khá ly kỳ. Bởi lẽ, từ thưở đôi mươi ông đã tuyên bố suốt đời không lấy vợ, để thoải mái phiêu lãng giang hồ. Thế nhưng, sau tuổi bốn mươi, ông lại lập gia đình với một thôn nữ miền Tây Nam bộ sinh sau mình đến hai thập niên.
Nhạc sĩ Đinh Trầm Ca tên thật là Mạc Phụ, sinh năm 1941 tại Vĩnh Điện, Điện Bàn, Quảng Nam. Trai trẻ đã được vinh danh tài thơ, Mạc Phụ có những vần điệu phóng khoáng “Buổi ta vác cây đàn vào gió cát/ Hồn không theo nên thân xác liêu xiêu/ Ném nốt nhạc lên chín tầng mây dạt/ Nghe quê người mưa rớt hột cô liêu”. Tuy nhiên, sau đó Mạc Phụ đã lấy họ của mẹ ruột để đổi bút danh thành Đinh Trầm Ca.
Không nuôi mộng đèn sách, Đinh Trầm Ca thích được ngụp lặn trong đời thường, và ông từng trải qua rất nhiều nghề để mưu sinh. Sau một giai đoạn ngắn tham gia dạy học, ông đi phụ hồ, rồi đi khuân vác, rồi đi đốt than… Suốt ngày lao động chân tay, nhưng đêm về ông lại cặm cụi viết lách. Từng theo học vài buổi nhạc lý với nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn (tác giả ca khúc “Nắng chiều” lừng lẫy) nhưng Đinh Trầm Ca chỉ hiển lộ khả năng sáng tác ca khúc nhờ một “chuyện tình khó quên”.
Năm 1964, một lần trên đường về thăm mẹ, sau chuyến rong ruổi gió bụi, Đinh Trầm Ca ghé ngang nhà cô bạn gái thời trung học. Vẫn ngõ nhỏ rợp mát, vẫn hàng dâm bụt hoa đỏ, nhưng người xưa đã lấy chồng. Ngượng ngùng nhìn nhau, vài câu hỏi han ngắn ngủi, Đinh Trầm Ca từ biệt cố nhân mà nghe xao xác.
Thiếu nữ có đôi mắt lấp lánh từng ẩn hiện trong thơ ông, đã thành một thiếu phụ ngập ngừng câu hát đưa nôi. Gom góp chút vốn liếng ký âm ít ỏi và nỗi nghẹn ngào dĩ vãng chưa nguôi, Đinh Trầm Ca viết ca khúc “Ru con tình cũ” thổn thức: “Thôi anh ơi, anh đừng hờn trách nữa/ Đời em như rong rêu tội tình/ Xin gục đầu ghi dấu ăn năn/ Thôi đừng buồn em nữa nghe anh”.
Như niềm riêng cần chia sẻ, Đinh Trầm Ca tự ôm đàn biểu diễn ca khúc “Ru con tình cũ” từ đầu làng đến cuối xóm. Người nọ nghe rồi rỉ tai cho người kia hát lại, cứ thế ca khúc “Ru con tình cũ” lưu truyền rộng rãi. Thật tình cờ, ca khúc “Ru con tình cũ” đến tay ca sĩ Lệ Thu. Năm 1967, ca sĩ Lệ Thu ghi âm và giới thiệu trên các sân khấu Sài Gòn, lập tức ca khúc “Ru con tình cũ” nhanh chóng lan tỏa vượt khỏi khả năng tiên liệu của chính tác giả.
Nhạc sĩ Đinh Trầm Ca nhớ lại: “Bản quyền ghi âm đĩa hát nhiều tiền lắm. Tính ra là hơn 10 cây vàng. Tôi dạo đó túng bấn, nhận được khoản thù lao lớn, giống như buồn ngủ gặp chiếu manh. Có đà, tôi viết luôn hàng chục ca khúc nữa”.
Bản in lần đầu tiên của ca khúc "Ru con tình cũ".
Sau năm 1975, nhạc sĩ Đinh Trầm Ca chọn kiểu sống rày đây mai đó khắp miền Tây Nam Bộ lẫn miền Đông Nam Bộ. Vừa nghe tin Đinh Trầm Ca ở Thốt Nốt đã thấy Đinh Trầm Ca ở Đồng Xoài. Đinh Trầm Ca vẫn lao động chân tay nặng nhọc, để tâm hồn bay bổng nhẹ nhàng với đất đỏ Lộc Ninh, với sương sớm Cổ Chiên, với mây chiều Thất Sơn.
Thỉnh thoảng, nhớ bạn bè, Đinh Trầm Ca phóng xe máy về TP.HCM uống một ly rượu vỉa hè, rồi tiếp tục chu du dặm dài mưa nắng. Và ông lại viết những khúc ca thân phận lầm lũi như “Nỗi buồn chim sáo”, “Vầng trăng đơn chiếc”, “Điệu hò phu thê”, “Bên cầu nhớ người” hoặc “Về trên lá cỏ ngậm ngùi”.
Thế nhưng, có một người phụ nữ tên là Mã Thị Thu Giang đã khiến nhạc sĩ Đinh Trầm Ca muốn dừng chân hưởng thụ hạnh phúc lứa đôi. Họ gặp nhau khi Đinh Trầm Ca bôn ba đến Sóc Trăng. Chuyện tình khó quên của họ đánh dấu bằng một đám cưới nho nhỏ và ấm áp trên kênh rạch miệt vườn. Rồi mái ấm của họ được bền chặt hơn với đứa con trai Mạc Quảng Thịnh.
Đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, nhạc sĩ Đinh Trầm Ca đưa vợ con lên TP.HCM lập nghiệp bằng nghề sản xuất âm nhạc. Ông cộng tác biên tập cho hãng băng đĩa Sài Gòn Audio, và là một trong những người tiên phong thực hiện những video ca nhạc để bán ra thị trường. Thậm chí, ông còn nảy nở ý tưởng phải có những sản phẩm hướng đến kiều bào đang tha hương đất khách.
Nhạc sĩ Đinh Trầm Ca triển khai kế hoạch làm một loạt album nhạc có chủ đề “Sông quê”. Chả lẽ xúi người khác tự tình dân tộc mà nhạc sĩ Đinh Trầm Ca lại thản nhiên đứng ngoài cuộc, ông dùng kỷ niệm của mình với người vợ Mã Thị Thu Giang để sáng tác ca khúc “Sông quê” bồi hồi: “Ơi, con sông quê, bao năm đã lở, đã bồi/ Đời biển dâu nên anh cũng dạt quê người/ Chiều nay bỗng nhớ cây mù u, dòng sông in bóng em chiều thu/ Về đây mới biết bến sông không còn mái nhà ngày xưa”.
Không chỉ gửi gắm cái tên riêng Thu Giang của vợ qua câu hát “dòng sông in bóng em chiều thu”, mà nhiều ca khúc mang âm hưởng dân ca khác (như “Chài lưới”, “Mẹ là quê hương”, “Trai tài gái sắc” hoặc “Rượu cưới ngày xuân”) đều được nhạc sĩ Đinh Trầm Ca ký tên chung với hiền thê Mã Thị Thu Giang.
Nhạc sĩ Đinh Trầm Ca qua nét vẽ của Kim Duẩn.
Sau tuổi 60, nhạc sĩ Đinh Trầm Ca đưa vợ con về lại quê nhà Quảng Nam để thuận tiện chăm coi mồ mả hương khói cho hai đấng sinh thành đã giã biệt dương gian. Trên mảnh đất kế thừa của tổ tiên, vợ chồng nhạc sĩ Đinh Trầm Ca đã mở quán cà phê Thạch Trúc Viên, rồi vun đắp hôn nhân cho con trai Mạc Quảng Thịnh.
Trong gia tài của nhạc sĩ Đinh Trầm Ca, ngoài hai tập thơ còn có hơn 100 ca khúc. Dù hai ca khúc “Ru con tình cũ” và “Sông quê” rất được ưa chuộng, nhưng ca khúc ông thích nhất là “Ru tương lai buồn” lại chẳng mấy ai đoái hoài. Đó là một nghịch lý của nghệ thuật, nhạc sĩ Đinh Trầm Ca không lấy gì làm băn khoăn, ông tự hát ru bản thân: “Rồi mai mình vẫn cô đơn, nằm nghe lời gió chiêu hồn, nhớ về nghìn đêm lang thang”.
Bây giờ, ở tuổi 83, nhạc sĩ Đinh Trầm Ca không còn sáng tác nữa. Ông hài lòng với gia đình bình yên, với bâng khuâng “Có một dòng sông chảy tràn trong trí nhớ, nhà em bên lở, làng anh ở bên bồi” và với xa vắng “Ba năm qua, em trở thành thiếu phụ/ Ngồi ru con, ru quên phận buồn”.
Chuyên mục “Chuyện tình khó quên” giới thiệu câu chuyện “Nhạc sĩ Đinh Trầm Ca xin một đời thôi tiếc thương nhau” lúc 20h ngày 7/9 trên Nông nghiệp Radio.
