Mỏ sét cao lanh Phú Lạc hoạt động theo giấy phép số 632 do Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp ngày 1/3/2018 cho Công ty CP Đầu tư khai khoáng Bình Sinh (Cty Bình Sinh) với tổng diện khai thác 22,03 ha, có thời hạn là 24,5 năm.
Để thực hiện dự án, gần 100 hộ dân phải di dời giải phóng mặt bằng (GPMB) để phục vụ cho việc khai thác mỏ.
Mặc dù chưa tiến hành thực hiện GPMB và đền bù cho người dân, nhưng Cty Bình Sinh đã tiến hành khai thác mỏ trên diện tích khoảng 4 ha đất ruộng, là số ruộng đã mua thoả thuận với người dân trước đó với giá 45 triệu đồng/sào. Vì vậy quá trình khai thác mỏ đã gây ảnh hưởng về nhiều mặt cho đời sống người dân xóm Phương Nam 2.
 |
| Khu vực moong đang khai thác của mỏ sét cao lanh Phú Lạc |
Chị Nguyễn Thị Dung cho biết, việc doanh nghiệp đổ thải làm nhiều diện tích đất vườn và đất ruộng của dân bị ngập úng không thể canh tác được. Cụ thể, gia đình chị Dung có hơn 1.000m2 đất vườn chè đã không thể thu hoạch được.
Anh Nguyễn Văn Đông cho biết việc doanh nghiệp khai thác moong sâu, đã làm cho giếng khơi của những người dân xóm Phương Nam 2 bị cạn, không nước dùng. Trong khi đó xóm Phương Nam 2 chưa có nước sạch, vì vậy gia đình anh đã phải tự bỏ tiền ra thuê người đào giếng khoan để sử dụng.
 |
| Anh Nguyễn Văn Đông chỉ giếng khơi của gia đình đã phải lấp đi vì không có nước sau khi DN đào moong khai thác |
Vì sống trong khu vực quy hoạch của dự án, trong khi không biết đến khi nào chính quyền mới đền bù GPMB, nên người dân Phương Nam 2 có tiền cũng không thể xây mới nhà cửa, xây chuồng trại hay đầu tư phát triển kinh tế hộ gia đình. Vì vậy đành phải tiếp tục sống trong cảnh chờ đợi GPMB.
Đại diện Cty Bình Sinh cho rằng DN đã phối hợp tốt với địa phương và người dân trong hoạt động khai thác.
Giải thích dự án chưa GPMB và tiến hành đền bù được là do mới thống kê chưa được 50 hộ, tức được khoảng 1/2 số hộ vì nhiều gia đình không phối hợp với cán bộ thống kê.
Để khắc phục giếng cạn nước, DN đã chủ động khoan được 6 giếng, mỗi giếng khoan cho 3 - 4 hộ dân dùng. Còn việc đổ thải thì DN chỉ đổ trên đất đã mua trước đó của bà con, còn không có ý kiến việc đất đai của bà con bị ngập úng.
Một lãnh đạo UBND xã Phú Lạc cho biết, việc xảy ra tại mỏ sét cao lanh như phản ánh của người dân xóm Phương Nam 2 là đúng. Hiện cũng chưa tiến hành xây dựng khu tái định cư, và cũng chưa biết nhu cầu của người dân như thế nào. Xã sẽ tích cực tuyên truyền cho bà con hiểu và hợp tác với cơ quan chức năng để thực hiện việc thống kê đền bù GPMB.
Còn ông Chu Tất Lợi - Trưởng phòng TN-MT huyện Đại Từ cho biết, hiện Cty Bình Sinh mới chỉ có hợp đồng thuê đất 4ha do DN tự thoả thuận mua bán với người dân từ trước, diện tích đang được khai thác nằm trong quy hoạch đã được Bộ TN-MT phê duyệt.
Năm 2019, tỉnh Thái Nguyên đã phê duyệt cho DN 25,37 ha, trong đó có 3ha đất trồng lúa. Chi phí GPMB do DN ứng tiền, sau khấu trừ vào tiền thuê đất. Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại, vì nhiều lý do nên chưa thực hiện xong việc GPMB.
 |
| Ông Chu Tất Lợi (bên trái) thông tin với phóng viên về diện tích quy hoạch mỏ sét cao lanh |
Nhiều người dân ở xóm Phương Nam 2 thông tin với Báo NNVN là không muốn di dời vì đang sống yên ổn, có đất ruộng, đất đồi chè. Nếu phải chuyển đi nơi khác thì không biết lấy gì để sống. Nhưng nếu bắt buộc phải di dời, thì đề nghị chính quyền phải đền bù và tái định cư thoả đáng cho người dân.
