Đền Quả Sơn, nơi thờ Uy Minh Vương Lý Nhật Quang và Đông Chinh Vương, Dực Thánh Vương xếp thứ 2 trong số 4 ngôi đền linh thiêng bậc nhất xứ Nghệ. Dân xứ Nghệ có câu: Nhất Cờn, Nhì Quả, tam Bạch Mã, tứ Chiêu Trưng là để nói về độ linh thiêng của ngôi đền này. Ảnh: Võ Dũng.
Uy Minh Vương Lý Nhật Quang, con trai thứ 8 của vua Lý Thái Tổ, người có công khai hoang, mở đất, xây dựng và phát triển kinh tế cho vùng đất xứ Nghệ nói riêng và mở mang bảo vệ bờ cõi Đại Việt dưới triều đại Lý nói chung.
Ngày đầu năm mới, du khách thập phương về đền Quả Sơn thắp hương tưởng nhớ Uy Minh Vương Lý Nhật quang, cầu tài, cầu lộc. Ảnh: Võ Dũng.
Lý Nhật Quang được các nhà sử học xếp là một trong 9 vị danh nhân của nước Đại Việt.
Để tướng nhớ vị tri châu đã có nhiều công lao to lớn đối với sự nghiệp dựng nước, giữ nước, người dân xứ Nghệ đã lập nhiều đền, miếu để thờ tự và suốt đời ghi nhớ công ơn của ông.
Ngay từ sáng sớm, các bãi đỗ xe đã chật như nêm. Ảnh: Võ Dũng.
Đền Quả Sơn cách thành phố Vinh 70 km, được xây dựng từ thời Lý, nằm dưới chân núi Quả, thuộc xã Bồi Sơn, huyện Đô Lương (Nghệ An), nơi đóng lỵ sở ngày xưa khi Lý Nhật Quang được bổ làm Tri châu Nghệ An.
Tuy nhiên, nhiều người dân đem hàng hóa, nông sản ra bày bán ngay trước cổng vào đền khiến không gian ngôi đền nhao nhác, lộn xộn và mất đi vẻ tôn kính, linh thiêng. Ảnh: Võ Dũng.
Đền Quả Sơn thờ Uy Minh vương Lý Nhật Quang và Đông Chinh Vương, Dực Thánh Vương là hai hoàng tử nhà Lý, là anh em của Lý Nhật Quang được nhà vua cử vào giúp Lý Nhật Quang trong thực hiện việc chính sự.
Đền Quả Sơn xếp thứ 2 trong số 4 ngôi đền linh thiêng bậc nhất xứ Nghệ, được Bộ VHTT&DL xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia vào năm 1998.
Hiện nay, trên đất xứ Nghệ có khoảng 40 điểm lập đền thờ Lý Nhật Quang làm Thành hoàng.
Tại huyện Đô Lương cũng có ngôi trường mang tên ông. Đó là trường THCS Lý Nhật Quang, nơi đã đào tạo ra nhiều nhân tài cho đất nước.
Để phòng chống dịch COVID-19, Ban Quản lý đền đã niêm yết nội quy khi vào đền phải đeo khẩu trang nhưng một số ít khu khách vẫn chủ quan, nhất là trẻ nhỏ. Ảnh: Võ Dũng.
Lễ hội Đền Quả Sơn (tục truyền là lễ Hạ Linh) được tổ chức từ ngày 19-21 tháng Giêng hàng năm nhưng những ngày lễ, rằm, mùng một và những ngày đầu năm mới, lượng du khách đến thắp hương cầu tài, cầu lộc Đền Quả Sơn đông như trẩy hội.
Uy Minh Vương Lý Nhật Quang
Năm 1039, ngài được cử vào Nghệ An trông coi việc thuế, sau đó làm tri châu Nghệ An, đóng lỵ sở ở Bạch Đường (nay thuộc xã Bồi Sơn, huyện Đô Lương), được phong tước Uy Minh Vương vào năm 1044.
Ngài đã có nhiều cống hiến lớn lao về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng như: Lập nên trại Bà Hòa, cung cấp quân lương cho vua Thái Tông đi mở cõi phương Nam, làm đường, đào kênh, đắp đê, mở thêm 52 châu, 22 trại, 56 sách… Uy Minh Vương Lý Nhật Quang mất ngày 17 tháng 12 năm Đinh Dậu (1057), thi hài được an táng tại núi Quả. Triều đình thương tiếc, cho lập đền thờ Ngài ngay trên lỵ sở cũ, cạnh khu mộ.
