Trong chuyến làm việc tại TP. HCM, khi nghe cán bộ thành phố Thủ Đức than phiền về công việc hành chính quá tải do biên chế ít ỏi, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho rằng cần thay đổi năng lượng tích cực, không thể chấp nhận “Mở mắt ra là thấy gian nan, vất vả, anh em chán nản, muốn bỏ việc là không thành công. Đầu tiên là không thành công trong nhận thức”.
Từ huyện Thủ Đức tách ra thành ba đơn vị quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức. Đến cuối tháng 12/2020 lại sáp nhập ba quận kia để ra đời thành phố Thủ Đức. Cứ tưởng thiết lập thành phố Thủ Đức góp phần giảm 30% biên chế hành chính, không ngờ chỉ tròm trèm một năm rưỡi tồn tại thì những lời than vãn bỗng vang lên não nùng.
Ông Nguyễn Văn Hiếu - Bí thư Thành phố Thủ Đức vừa được bổ nhiệm Phó Bí thư Thành ủy TP.HCM tiết lộ, sau khi thành lập Thủ Đức chỉ có hai cơ chế mới là có Hội đồng Nhân dân và có Phòng khoa học và công nghệ, còn lại thì chẳng khác gì một cấp huyện. Phải chăng, mô hình “thành phố trong thành phố” duy nhất cả nước, đã được triển khai vội vàng mà chưa lường trước khả năng phục vụ 1,2 triệu dân trên địa bàn?
Một vị chủ tịch phường của thành phố Thủ Đức chia sẻ, do áp lực cao, khối lượng công việc lớn nên liên tục có tình trạng cán bộ nộp đơn xin nghỉ việc. Một số cán bộ công chức phường bị chồng (hoặc vợ) cự nự, thậm chí ly hôn rất phổ biến vì thời gian dành cho gia đình rất hiếm. Thậm chí, có cán bộ phường 2-3 năm chưa được nghỉ phép và chưa từng được nghỉ thứ bảy, chủ nhật.
Với những tâm sự của “người trong cuộc”, thì rõ ràng mô hình “thành phố trong thành phố” đang ứng phó nhiều bất cập. Trước hết, chỉ tiêu phân bổ biên chế cho các đô thị lớn chưa hợp lý. Bởi lẽ, ở TP. HCM có những phường có dân số tương đương với một huyện ở tỉnh khác. TP. HCM có dân số gấp 8 lần Đà Nẵng nhưng biên chế chỉ gấp 4,4 lần. TP. HCM có dân số gấp 14,7 lần Đăk Nông nhưng biên chế chỉ gấp 5 lần.
Tuy nhiên, bài toán quản lý đô thị hiện đại không chỉ trông chờ vào giải pháp tăng cường biên chế. Nếu TP. HCM tự đặt tiêu chuẩn điều hành xã hội giống như các địa phương khác, thì liệu có xứng đáng được ca ngợi bằng mỹ từ “thành phố năng động”, và liệu có đủ khả năng để kiến tạo “thành phố thông minh” như mong muốn?
Đô thị kiểu mới không thể quản lý kiểu cũ. Thành phố Thủ Đức xây dựng theo chủ trương “thành phố trong thành phố” thì nhất định phải có đột phá cải cách hành chính. Hai câu hỏi đang đặt ra cho thành phố Thủ Đức trước sự quá tải của cán bộ cơ sở. Thứ nhất, công nghệ thông tin đã được ứng dụng hiệu quả để giải quyết các thủ tục liên quan đến sinh kế người dân chưa, hay hiện tượng “cò” vẫn dập dìu khắp nơi? Thứ hai, chất lượng công chức như thế nào, đã thực sự tuyển dụng được những cán bộ toàn tâm toàn ý phụng sự cho cộng đồng chưa? Chỉ cần giải đáp hai câu hỏi ấy thật mạch lạc, thì giá trị chính quyền đô thị sẽ hiển lộ ngay.
