Lễ hội là di sản văn hóa cấp quốc gia.
Đây là lễ hội truyền thống được tổ chức hàng năm, là di sản văn hóa cấp quốc gia, ý nghĩa không chỉ là lễ hội dân gian mà Lễ hội Minh Thề còn là sự kết hợp giữa tín ngưỡng với giáo dục đạo lý nhân cách con người.
Theo người dân địa phương, máu linh kê rất linh thiêng vì từ xưa gà là linh vật có thể liên thông giữa trời và đất, ánh sáng và màn đêm bằng tiếng gáy.
Do đó, sau mỗi hội thề, người dân vẫn thường để ý xem những vị tham gia chiếu thề đã giữ và thực hiện lời thề như thế nào.
Nếu lấy của công làm việc công thì được các thần linh ủng hộ, còn nều có lòng tham, lấy của công làm của tư hay tà tâm trộm cắp của nhau thì sẽ “nguyện cầu các chư vị thần linh đả tử” như lời thề.
Một nghi thức quan trọng của lễ hội.
Ông Phạm Văn Tài, Chủ tịch UBND xã Thuận Thiên cho biết, theo truyền thống, những người tham gia hội thề gồm các quan cấp làng như lý trưởng, các tùy tùng giúp việc và nay là các chức sắc trong thôn như: trưởng thôn, phó thôn, bí thư, những người trên 18 tuổi ở trong làng, các bô lão,...
Chủ lễ là bậc cao niên, có uy tín trong làng, tại hội thề có các quan hàng Tổng, hàng Phủ dự để chứng kiến lời thề và nay là lãnh đạo, cán bộ cấp xã, huyện.
Bắt đầu lễ hội, các vị bô lão, chức sắc của thôn, làng sẽ cùng làm lễ rước “Linh kê” gà trống có chân vàng, lông vàng, con dao từ trong miếu thờ Thành hoàng bản thổ, bước ra đài thề.
Tiếp đến, chủ tế Trương Công Lậm (trưởng thôn Hoà Liễu) dùng con dao bầu được chuyển từ trên đài thề xuống dùng động tác “chỉ trời vạch đất” rồi vẽ một vòng tròn lớn giữa sân miếu và cắm con dao ở vị trí giữa vòng tròn.
Lễ hội thu hút đông đảo người dân tham dự.
Bước tiếp theo, đại diện tư văn đọc lớn hịch văn Minh Thề để các bô lão, chức sắc tham gia nghi lễ cùng giơ cao tay hô “xin thề” và cuối cùng, chủ lễ nhặt con dao bầu cắt tiết linh kê hòa vào bình rượu rồi cùng mọi người tham dự uống cạn bát rượu để thể hiện sự đoàn kết, thống nhất cao.
Những giá trị nhân văn của lễ hội Minh Thề có truyền thống lịch sử hơn 500 năm qua và đến nay vẫn luôn vẹn nguyên giá trị bởi tính thiết thực, gần gũi với cuộc sống hiện đại. Thậm chí, ngay cả trong thời kỳ Pháp thuộc, chính quyền đô hộ đã cho dịch nội dung ra tiếng Pháp để lưu truyền rộng rãi.
“Lễ hội Minh thề mang ý nghĩa giáo dục cộng đồng, đề cao sự trung thực, sống nhân văn và chấp hành kỷ cương phép nước. Đồng thời là nơi gửi gắm niềm tin, trông mong vào tinh thần "không tham nhũng" của người dân vào hệ thống chức sắc tại địa phương”, ông Tài chia sẻ.
Theo ghi nhận, với ý nghĩa độc đáo, nhân văn, lễ hội Minh thề khi được tổ chức thường thu hút hàng nghìn người dân và du khách về dự. Tuy nhiên, người tham gia thề chủ yếu vẫn là các chức sắc trong làng và các bô lão.
Theo GS.TS Vũ Minh Giang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo - ĐH QGHN, lễ hội Minh Thề dù chỉ ở một cấp độ nhỏ nhưng ý nghĩa lại bao trùm rộng lớn.
Chính bởi tính thiêng liêng của lời thề nên dù trong một làng chỉ có một số người đứng ra thề nhưng nó thể hiện ước nguyện của cả cộng đồng, mà cộng đồng này không phải chỉ của một làng, một xã mà rộng lớn hơn chính là của toàn dân tộc.
