Cơ hội rất lớn
Tại Hội nghị "Hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cơ hội phát triển xuất khẩu nông, lâm, thủy sản sang EU, thực thi hiệu quả Hiệp định EVFTA", tổ chức tại TP HCM ngày 30/6, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh, cho biết, EU là thị trường có kim ngạch nhập khẩu đứng thứ 2 thế giới, chiếm 14,9% tổng nhập khẩu toàn cầu.
Mặc dù là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của nước ta nhưng Việt Nam mới chiếm thị phần khoảng 2% trong tổng nhập khẩu của EU. Do vậy, ta đang có cơ hội để tăng trưởng xuất khẩu, đặc biệt là đối với nhóm hàng nông, lâm, thủy sản.
Rau quả Việt Nam có nhiều cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu sang EU. Ảnh: Thanh Sơn.
Sau khi EVFTA có hiệu lực, nông, lâm, thủy sản xuất khẩu của Việt Nam sẽ có thể tiếp cận được một thị trường đầy tiềm năng với dân số hơn 500 triệu người và GDP đạt 15.000 tỷ USD.
Nhập khẩu các mặt hàng nông nghiệp hiện đang chiếm khoảng 8,4% trong tổng nhập khẩu của EU. Vì thế, Việt Nam vẫn còn dư địa tăng trưởng xuất khẩu các mặt hàng nông, lâm, thủy sản để phục vụ nhu cầu tiêu thụ rất lớn của thị trường này.
Hiệp định EVFTA có mức cam kết cao nhất mà một đối tác dành cho Việt Nam trong số các FTA đã được ký kết (99% dòng thuế nhập khẩu giữa hai bên được xóa bỏ trong vòng 7 - 10 năm), đặc biệt đối với một số mặt hàng nông sản mà ta có thế mạnh sản xuất và xuất khẩu như gạo, thủy sản, cà phê, rau quả...
Việc ký kết và thực thi Hiệp định EVFTA không chỉ mang đến cơ hội về tăng trưởng xuất khẩu mà còn giúp cho ngành Nông nghiệp nước ta đẩy mạnh công tác tái cơ cấu hướng sâu vào vấn đề nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc, quy cách đóng gói..., góp phần đưa hàng hóa nông, lâm, thủy sản của Việt Nam tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng toàn cầu.
Theo Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường, với lợi thế về điều kiện tự nhiên, năng lực sản xuất kinh doanh, ngành Nông nghiệp Việt Nam có thể tận dụng rất nhiều cơ hội từ Hiệp định EVFTA, tạo nền tảng quan trọng cho phát triển bền vững đất nước trong quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
EVFTA thực sự sẽ là cơ hội vàng, tạo ra cú hích lớn cho xuất khẩu nông, lâm, thủy sản, đặc biệt với các sản phẩm có thế mạnh, có lợi thế cạnh tranh như thủy sản, rau quả, gạo, điều, cà phê, hồ tiêu, sản phẩm gỗ…
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cho biết, lâu nay, nhiều mặt hàng nông, lâm, thủy sản của Việt Nam, dù phải chịu thuế nhập khẩu, nhưng đã thâm nhập rất mạnh vào EU. Do đó, khi EVFTA có hiệu lực, với việc xóa bỏ ngay 85,6% số dòng thuế (cho hàng hóa nói chung nhập từ Việt Nam), cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu nông, lâm, thủy sản vào EU càng lớn hơn nữa.
Chẳng hạn, cà phê xuất khẩu sang EU đang phải chịu thuế 7,5-11,5%, nhưng đã đạt 1,09 tỷ USD năm 2019 (chiếm 37,9% giá trị xuất khẩu cà phê Việt Nam). Ngay sau khi EVFTA có hiệu lực, thuế nhập khẩu cà phê từ Việt Nam và EU sẽ được xóa bỏ hoàn toàn. Đây là cơ hội lớn để Việt Nam tăng sức cạnh tranh, đẩy mạnh xuất khẩu cà phê vào thị trường rất quan trọng này.
Hay ngành thủy sản, hiện phần lớn thuế suất cơ sở nhập khẩu vào EU từ 6-22%. Sau khi EVFTA có hiệu lực, 50% số dòng thuế sẽ được cắt bỏ ngay, 50% dòng thuế còn lại xóa bỏ sau từ 3-7 năm… Đó là những điều kiện thuận lợi để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản sang EU, nơi đang chiếm 11,3% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản nước ta…
Với mặt hàng gạo, năm 2019, Việt Nam chỉ xuất khẩu được sang EU với giá trị khiêm tốn là 10,7 triệu USD, bởi thuế suất mà EU đang áp lên gạo nhập khẩu từ Việt Nam khá cao: thuế tuyệt đối 175 EUR/tấn với gạo xay xát, 65 EUR/tấn với gạo tấm, 211 EUR/tấn với lúa.
Theo cam kết của EVFTA, EU sẽ giành cho Việt Nam hạn ngạch 80.000 tấn gạo (thuế 0%) đối với gạo xay xát và gạo thơm, đồng thời xóa bỏ thuế đối với tấm trong 5 năm. Đây là cơ hội hội để đẩy mạnh xuất khẩu gạo sang EU trong thời gian tới, bởi khu vực này đang tiêu thụ khoảng 2,5 triệu tấn gạo/năm.
Ông Phạm Thái Bình, Tổng Giám đốc, Cty Cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An, cho rằng, lượng gạo 80.000 tấn này là không lớn, nhưng có ý nghĩa rất quan trọng vì gạo xuất sang EU thường có giá rất cao, và vào được EU sẽ là cơ hội để nâng cao uy tín của gạo Việt Nam trên thị trường thế giới.
Hành động của Bộ NN-PTNT
Tuy nhiên, theo nhận định của các lãnh đạo Bộ Công Thương, Bộ NN-PTNT và nhiều đại biểu tham dự hội nghị, thách thức cho nông, lâm, thủy sản xuất khẩu sang EU cũng sẽ rất lớn, bởi khi xóa bỏ các dòng thuế nhập khẩu, các hàng rào kỹ thuật của EU vốn đã chặt chẽ, nhiều khả năng sẽ ngày càng khắt khe hơn.
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Thanh Sơn.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh, cho hay, đến nay, EU vẫn là thị trường có yêu cầu về hàng rào kỹ thuật rất cao, đặc biệt là về kiểm dịch động, thực vật; quản lý chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm; chống khai thác bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU); khai báo nguồn gốc gỗ hợp pháp... Do đó, việc thực thi Hiệp định EVFTA, đối với các doanh nghiệp Việt Nam vẫn chỉ là sự tiếp nối trong quá trình tuân thủ các yêu cầu này từ phía EU.
Trước tình hình đó, để kịp thời tận dụng cơ hội của thị trường EU nhằm thực thi hiệu quả Hiệp định EVFTA, theo Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường, Bộ sẽ ban hành Kế hoạch thực hiện riêng. Trước hết, tập trung vào việc đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn các doanh nghiệp nông nghiệp hiểu rõ hơn các ưu đãi và lợi thế của từng dòng hàng nông, lâm, thủy sản.
Tăng cường phổ biết các quy định kỹ thuật, rào cản kỹ thuật trong thương mại nông, lâm, thủy sản của thị trường EU để định hướng người dân, doanh nghiệp, địa phương kịp thời nắm bắt, điều chỉnh sản xuất, kinh doanh đáp ứng nhu cầu của thị trường.
Tổ chức sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm theo các quy định quốc tế; xây dựng, hài hòa các tiêu chuẩn, quy chuẩn đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật của EU.
Triển khai mạnh mẽ xây dựng mã số vùng trồng, chỉ dẫn địa lý, đảm bảo truy xuất nguồn gốc, chất lượng và an toàn thực phẩm, áp dụng biện pháp kiểm dịch động thực vật (SPS) theo đúng quy định của EU. Tập trung dỡ bỏ thẻ vàng IUU đối với hải sản Việt Nam. Nhanh chóng triển khai Hiệp định VPA/FLEG để thúc đẩy xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ bền vững.
Thu hút và thúc đẩy doanh nghiệp xuất khẩu, tăng cường đầu tư chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị gia tăng, tận dụng ưu đãi từ EVFTA, đặc biệt với nông, lâm, thủy sản đã qua chế biến.
Nâng cao năng lực của các tổ chức nông dân, qua đó tăng cường năng lực cạnh tranh mạnh mẽ hơn trên thị trường nội địa đối với các mặt hàng thịt, sữa; hỗ trợ sinh kế cho hộ sản xuất nhỏ.
Xây dựng chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu nông, lâm, thủy sản vào EU, cũng như chiến lược thu hút FDI từ EU vào nông nghiệp Việt Nam, để gắn nông nghiệp Việt Nam với chuỗi giá trị toàn cầu.
Theo Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường, thời cơ để đẩy mạnh xuất khẩu nông sản sang EU là rất lớn nhưng thách thức cũng rất nhiều. Tuy nhiên, các điều kiện khắt khe cũng là một áp lực tích cực tới để thay đổi các tiêu chuẩn, quy chuẩn, lề lối làm việc từ Bộ NN-PTNT tới các địa phương, doanh nghiệp và nông dân.
Lâu nay, đại đa số nông sản xuất khẩu sang EU đang phải chịu thuế, mà chúng ta vẫn “thắng” khi xuất được với giá trị lớn vào thị trường này. Từ 1/8 năm nay, khi EVFTA có hiệu lực, phần lớn dòng thuế được xóa bỏ, nếu cả 3 khu vực gồm Chính phủ, doanh nghiệp và người dân đồng hành tốt với nhau, chúng ta càng phải “thắng”, cụ thể là sẽ đạt được hiệu quả cao nhất trong xuất khẩu nông, lâm, thủy sản sang EU.
