Sự kiện hồ sơ tác phẩm đề nghị xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh của nhà thơ Xuân Quỳnh gồm hai tập thơ "Lời ru mặt đất" và "Bầu trời trong quả trứng" đã trượt ở Hội đồng cấp Nhà nước khiến dư luận không khỏi băn khoăn. Đại diện gia đình nhà thơ Xuân Quỳnh đã có thư ngỏ gửi các cơ quan chức năng về việc này.
Nhà thơ Xuân Quỳnh bên người bạn đời - nhà thơ Lưu Quang Vũ. Ảnh tư liệu
Cụ thể, trong thư ngỏ đứng tên PGS.TS Lưu Khánh Thơ (Viện Nghiên cứu Văn học), em chồng của Xuân Quỳnh và hai con trai nhà thơ là Lưu Tuấn Anh và Lưu Minh Vũ cho biết: “Về phía gia đình, chúng tôi cũng rất bất ngờ vì quá trình xét Giải thưởng trong gần một năm qua, ở mỗi vòng xét chọn, bỏ phiếu, chúng tôi được biết nhà thơ Xuân Quỳnh đều đạt số phiếu quy định (trên 90%).
10 giờ sáng ngày 30/3/2016, một cán bộ của văn phòng Hội Nhà văn Việt Nam, gọi điện cho tôi (Lưu Khánh Thơ, em chồng nhà thơ Xuân Quỳnh và là người trực tiếp kê khai hồ sơ) yêu cầu phải bổ sung ngay Giấy thừa kế hợp pháp, chậm nhất là lúc 1h30 cùng ngày.
Mặc dù thời gian rất gấp nhưng chúng tôi cũng đã đáp ứng kịp thời Giấy thừa kế với người đứng tên là anh Lưu Tuấn Anh, con đẻ nhà thơ Xuân Quỳnh. Sau đó khoảng 10 ngày, họ lại thông báo cùng hàng thừa kế với anh Lưu Tuấn Anh còn có anh Lưu Minh Vũ, nên yêu cầu phải có Giấy ủy quyền của anh Vũ. Tuấn Anh và Minh Vũ đã ra công chứng thực hiện thủ tục Ủy quyền theo quy định của pháp luật”.
Trong thư ngỏ nhấn mạnh: Tháng 4/2016, hồ sơ của nhà thơ Xuân Quỳnh đã vượt qua ba vòng xét duyệt và có tên trong danh sách các hồ sơ đủ điều kiện mà Bộ VH-TT&DL trình Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2016. Danh sách này cũng được đăng tải công khai trên cổng thông tin điện tử Bộ VH-TT&DL để lấy ý kiến rộng rãi nhân dân trước khi trình Hội đồng cấp Nhà nước.
“Chiều 16/1/2017, gia đình chúng tôi đã đến gặp nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Liên hiệp Các Hội VHNT Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam để hỏi lý do.
Nhà thơ Hữu Thỉnh cho biết, ông cũng không hiểu vì sao và cũng không được thông báo gì. Ông còn cho chúng tôi biết thêm, ở vòng xét thứ 3, Bộ trưởng Bộ VH-TT&DL Nguyễn Ngọc Thiện là Chủ tịch Hội đồng và ông là một trong số 4 Phó Chủ tịch Hội đồng thì nhà thơ Xuân Quỳnh vẫn đạt số phiếu bầu cao trên 90%”, gia đình thi sĩ Xuân Quỳnh viết trong thư ngỏ.
Cuối thư, gia đình chia sẻ: “Nhà thơ Xuân Quỳnh cũng như những người sáng tạo khác, không kì vọng viết ra để đạt giải này hay giải kia. Bằng tâm huyết và tài năng của mình, họ lặng lẽ góp phần vào thành tựu chung của nền văn học nước nhà. Tác phẩm của nhà thơ Xuân Quỳnh đã được người đọc nhiều thế hệ và đồng nghiệp ghi nhận, đánh giá cao.
Vì tất cả những điều trên, chúng tôi mong muốn nhận được sự trả lời chính thức từ các cơ quan có thẩm quyền về lý do nhà thơ Xuân Quỳnh không có tên trong danh sách được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 2016, nhằm giải tỏa những băn khoăn bức xúc của gia đình, của giới văn nghệ sĩ và dư luận xã hội”.
| Nữ thi sĩ Xuân Quỳnh (1942 - 1988) là nhà thơ nữ tiêu biểu của nhiều thế hệ văn chương Việt Nam. Những bài thơ của bà đã lay động biết bao con người, qua bao thời kỳ bởi những rung cảm chất chứa tình người, mang hơi thở của cuộc sống. Lứa tuổi nào cũng tìm thấy mình sau những vần thơ của bà, thuộc lòng hay chép lưu lại cho riêng mình. Tôi muốn đặt câu hỏi với những người có trách nhiệm - là Hội đồng cấp Nhà nước chấm giải, là vì lý do gì mà họ loại nhà thơ Xuân Quỳnh? Tôi hy vọng trong số họ không có người nhầm Xuân Quỳnh thành ông Quỳnh nghe quen quen nào đấy, hay chưa một lần biết đến vần thơ, chưa nghe một ca khúc phổ thơ của bà! Hay đơn giản do vô cảm, họ soi chiếu và gạch… (nhà văn Nguyễn Thị Thu Huệ) |
| Nhà văn Phạm Xuân Nguyên - Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội, đưa ra nhận định riêng, nguyên nhân có thể do chênh lệch về thành phần của các thành viên trong Hội đồng xét duyệt cấp Nhà nước. Cụ thể là sự góp mặt của người có chuyên môn văn học trong Hội đồng quá ít. Ngoài Xuân Quỳnh, ông Phạm Xuân Nguyên còn bày tỏ tiếc nuối khi nhà thơ Thu Bồn cũng không có tên trong danh sách Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt này. |
