Tòa án Trọng tài quốc tế thường trực tại La Haye (Hà Lan) vừa ra phán quyết yêu cầu Nga bồi thường 50 tỷ USD cho cổ đông chính của tập đoàn dầu Yukos từng bị quốc hữu hóa cách đây hơn 10 năm.
Đây được xem là đơn kiện đòi bồi thường lớn nhất trong lịch sử thế giới, với nguyên đơn là GML - công ty đứng đại diện cho nhiều cổ đông khác đầu tư vào Yukos - đòi được chính phủ Nga bồi thường tới 103,5 tỷ USD.
Năm 2003, trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã phát động một chiến dịch "sửa sai" chính sách của người tiền nhiệm, tìm cách thâu tóm lại các tài sản quốc gia bị tư hữu hóa ồ ạt với nhiều khuất tất vốn hình thành một tầng lớp các nhà tài phiệt giàu lên rất nhanh và rất đáng ngờ.
Yukos của tỷ phú Mikhail Khodorkovsky - doanh nhân từng được xếp là người giàu nhất Nga - cũng là đối tượng trong chiến dịch của ông Putin.
Lấy lý do trốn nợ thuế, Yukos đã bị xóa sổ để quốc hữu hóa, ông chủ Khodorkovsky bị tống tù và ngồi đếm lịch tới 10 năm trước khi được ân xá tháng 12 năm ngoái.
Vụ án Yukos bị các nước phương Tây chỉ trích có động cơ chính trị vì tỷ phú Khodorkovsky bị Kremlin nhìn nhận là nhà tài trợ chính cho các đối thủ chính trị của ông Putin.
Khi quốc hữu hóa Yukos, Nga cam kết sẽ hoàn trả thuế và cổ phần cho các cổ đông nhưng lời hứa đã bay hơi.
GML - tên đầy đủ là Group Menetap Ltd., khởi kiện chính phủ Nga vì điều đó.
Dự cảm được phán quyết không có lợi từ La Haye, đầu giờ sáng thứ Hai (28/7), Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov đã tuyên bố Nga sẽ kháng cáo.
Phán quyết của Tòa án Trọng tài quốc tế thường trực được đưa ra đúng thời điểm quan hệ Nga - phương Tây rơi xuống điểm thấp nhất kể từ thời điểm kết thúc Chiến tranh Lạnh. Nga bị phương Tây chỉ trích hậu thuẫn cho lực lượng phiến quân Ukraine và đỉnh điểm là vụ phiến quân bị coi là thủ phạm bắn hạ chiếc máy bay ký hiệu MH17 của Malaysia Airlines làm 298 người thiệt mạng, chủ yếu là công dân Hà Lan.
Vụ bắn hạ máy bay châm ngòi cho các quyết định tăng cường trừng phạt của Mỹ và EU nhằm vào Nga.
