Di tích khảo cổ học quốc gia
Tháng 10/2004, Viện Khảo cổ học Việt Nam phối hợp với Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh đã khai quật di tích Hòn Hai - Cô Tiên. Tại di tích khảo cổ này, các nhà khoa học đã tìm thấy những hiện vật thuộc giai đoạn muộn của Văn hóa Hạ Long (hậu kỳ đá mới) có niên đại gần 4.000 năm cách ngày nay như: bàn mài rãnh hình chữ U, rìu, bôn có vai có nấc, gồm xốp có xương pha vụn nhuyễn thể… với kỹ thuật chế tác cao mang đậm văn hóa biển đặc trưng nhất của người Hạ Long cổ xưa.
 |
| Di tích Hòn Hai - Cô Tiên bị lấp đất thành nhà hàng kinh doanh ăn uống |
Ngoài ra, những cán bộ khảo cổ còn phát hiện trong di tích Hòn Hai - Cô Tiên những di cốt cổ nhân tương đối hoàn chỉnh, được chôn cùng với đồ tùy táng, đã giúp các nhà khoa học định rõ phương thức táng người - tín ngưỡng của người Hạ Long xưa.
Di tích Hòn Hai - Cô Tiên còn hiện hữu rất nhiều những di vật khảo cổ thuộc văn hóa Đông Sơn (thời đại kim khí) có niên đại 3.500 đến 2000 năm cách ngày nay với các di vật đồng như: đục, lưỡi câu, xỉ đồng, đặc biệt là những mảnh khuôn đúc đồng…Đây là cơ sở khoa học rất quan trọng để khẳng định sự phát triển cao của cư dân Đông Sơn tại Hòn Hai - Cô Tiên, chứng tỏ con người Hạ Long phát triển liên tục, không ngừng bằng nội lực từ thời đại Đá sang thời kỳ Kim khí.
Kết quả của cuộc khai quật tháng 10/2004 đã được nhiều báo chí đăng tải, thu hút sự quan tâm rộng rãi của các nhà nghiên cứu lịch sử, văn hóa.
Với những giá trị nhiều mặt của di tích, Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch) đã xếp hạng di tích khảo cổ học Hòn Hai - Cô Tiên là di tích cấp quốc gia tại Quyết định số 75/2005/QĐ-BVHTT ngày 16/11/2005. Đây là di tích khảo cổ học đầu tiên của Quảng Ninh được xếp hạng cấp quốc gia. Tiếp đó, ngày 23/2/2006, Sở Văn hóa Thông tin, Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh đã tổ chức đón nhận bằng Di tích quốc gia cho di tích khảo cổ Hòn Hai - Cô Tiên.
Bị lấp đất biến thành nhà hàng
Khi phát hiện di chỉ khảo cổ này, PGS.TS Nguyễn Lân Cường (Viện Khảo cổ học) - thành viên đoàn khai quật khi ấy đã xúc động thốt lên rằng gần 40 năm nghiên cứu về Văn hóa Hạ Long, mải miết đi tìm, nay ông mới tìm thấy cách thức an táng của chủ nhân Văn hóa Hạ Long xưa.
Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương, Chủ tịch danh dự Hội Khảo cổ Việt Nam, khi đến thăm di tích Hòn Hai - Cô Tiên ngày 15/11/2006 đã đánh giá rất cao giá trị lịch sử, văn hóa của di tích này.
Vậy mà, sau hơn 12 năm được xếp hạng di tích cấp quốc gia, có dịp đến nơi này, chúng tôi đã rất ngỡ ngàng vì di tích lịch sử Quốc gia đã bị lấp đất vùi xuống, để nhà hàng kinh doanh ăn uống mọc lên.
Trả lời câu hỏi của PV báo NNVN, bà Bùi Thị Giang – Phó Trưởng phòng Quản lý di sản văn hóa (Sở Văn hóa Thể thao tỉnh Quảng Ninh) cho biết: Di tích hố khảo cổ nằm trong lòng đất, bây giờ lấp đất lại, để kinh doanh nhà hàng, sau này đào lên cũng có ảnh hưởng gì đâu (?!).
Bình luận về việc này, PGS.TS Nguyễn Lân Cường cho rằng: “Người làm công tác quản lý văn hóa mà phát ngôn như vậy là không đúng. Đã là di tích khảo cổ thì không thể ứng xử như thế được. Nhất là di chỉ văn hóa Hạ Long ở Việt Nam không có nhiều”.
Theo ông Nguyễn Lân Cường, di tích khảo cổ học Hòn Hai - Cô Tiên là di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia thì cần được bảo vệ theo đúng quy định của luật pháp, mà cụ thể ở đây là Luật Di sản văn hóa (2001). PGS.TS Nguyễn Lân Cường cũng cho biết thêm, ông đã phản ánh sự việc này đến Cục Di sản Văn hóa (Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch) để kiểm tra và có biện pháp chấn chỉnh.
