Hạn bao trùm Quảng Trị

Điều đó báo hiệu Quảng Trị đang đối mặt với vụ ĐX 2014-2015 và năm 2015 có thời tiết khô hạn hết sức khắc nghiệt.

Sông, hồ có mực nước thấp nhất trong lịch sử

Cty TNHH MTV Quản lý Khai thác công trình Thủy Lợi Quảng Trị hiện đang quản lý 16 công trình hồ đập và 19 trạm bơm, có nhiệm vụ phục vụ tưới tiêu cho hơn 31.450 ha đất SXNN của Quảng Trị và cấp nước cho dân sinh.

Từ đầu năm 2014 đến nay do ảnh hưởng của hiện tượng EL Nino nên lượng mưa toàn khu vực Quảng Trị hầu hết đều thiết hụt so với mức trung bình nhiều năm. Riêng trên địa bàn Cty quản lý lượng mưa đến nay chỉ đạt 60-70% so với cùng kỳ và chỉ đạt 40% so với trung bình nhiều năm.

Ông Nguyễn Duy Thông - TGĐ Cty TNHH MTV Quản lý Khai thác công trình Thủy lợi Quảng Trị cho biết, do mưa ít, nên đến nay tuy sắp kết thúc mùa mưa lũ, nhưng mực nước của các hồ đập còn rất thấp. Tính đến ngày 20/12/2014 các hồ đập đang ở mức trữ bình quân đạt 45% so với thiết kế, thấp nhất là hồ Nghĩa Hy, chỉ đạt 23% dung tích thiết kế.

Trong khi đó về nửa cuối năm 2014, mùa mưa ở các khu vực kết thúc sớm. Lượng mưa mùa khô năm 2014/2015 có khả năng thiếu hụt so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ.

Một vấn đề đáng lo ngại, theo ông Thông thì do mưa quá ít nên dòng chảy trên các sông thiếu hụt, chỉ bằng 10 đến 30% cùng kỳ năm trước. Nên bắt đầu từ tháng 12 nguồn nước trên các sông suối giảm nhanh, đặc biệt là vùng hạ lưu các hồ chứa. Có nhiều khả năng trên một số sông sẽ xuất hiện mực nước thấp trong lịch sử.

Do dòng chảy trên các sông suy giảm mạnh, nước mặn năm 2015 sẽ có điều kiện xâm nhập sâu vào vùng hạ lưu và độ mặn tại hầu hết các vùng hạ lưu cao hơn năm 2014. Tình trạng thiếu nước, khô hạn có nhiều khả năng xảy ra trên diện rộng vào mùa khô năm 2014/2015.

Chống hạn quyết liệt

Trước tình hình thiếu hụt nguồn nước nghiêm trọng, để chủ động trong việc phục vụ tưới tiêu, Cty chủ động có phương án chống hạn năm 2015 hết sức chi tiết và tập trung hàng trăm công nhân nạo vét kênh mương thủy lợi trên địa bàn.

Ông Thông lưu ý với các huyện, thị phải tính toán cân đối lượng nước, xác định diện tích tưới vì nhiều hồ chỉ đủ nước tưới vụ ĐX.

Nhằm tạo sự chủ động, sáng tạo trong công tác phòng chống hạn, đảm bảo SX cho các địa phương, Cty lưu ý các huyện, thị tưới nước với tinh thần hết sức tiết kiệm. Dùng các trạm bơm điện, bơm lẻ tăng cường tưới cho vụ ĐX. Tận dụng các nguồn nước hồi quy, ao hồ, sông suối và các nguồn có thể bơm tát tưới lúa.

Khơi thông nước tưới ở kênh chính Ái Tử

Trong đó, phải tăng cường các biện pháp tưới tiết kiệm, sử dụng nước có hiệu quả ngay từ đầu vụ ĐX. Các đơn vị thường xuyên bám sát địa bàn có hợp đồng tưới, ngay từ đầu vụ ĐX phải be bờ giữ nước để làm đất, hạn chế mở nước các hồ. Thông báo rộng rãi cho nhân dân trên địa bàn các huyện, thị về dung tích nước các hồ đập, tạo sự đồng thuận trong việc tiết kiệm nước tưới.

Đối với các hồ đập thực hiện biện pháp tưới luân phiên kết hợp cắt giảm các đợt tưới hợp lý để tiết kiệm nước. Chủ động khoanh vùng và đặt máy bơm hỗ trợ đối với những vùng có điều kiện bơm. Ưu tiên nguồn tự chảy cho các vùng không có nguồn bơm. Điều chỉnh kế hoạch tưới cho phù hợp với diễn biến tình hình thời tiết.

Tập trung nạo vét các sông, hói đảm bảo dẫn nước thông suốt, tận dụng nước hồi quy cho các trạm bơm hoạt động. Nạo vét các kênh từ kênh chính đến kênh nội đồng đảm bảo thông dòng chảy.

Với các đập ngăn mặn, chú ý không để nước mặn xâm nhập vào nội đồng, tạo nguồn để cho các trạm bơm ven sông hoạt động. Phối hợp với ngành Điện để ưu tiên điện cho công tác chống hạn có hiệu quả, tránh tình trạng cắt điện nhiều lần trong ngày.

Thông báo với các địa phương chuẩn bị các phương tiện máy bơm, gàu, guồng… để huy động nhân dân chống hạn. Vận động các địa phương thực hiện vùng thiếu nước, vùng cuối kênh khó tưới chuyển đổi đất lúa sang cây trồng cạn ngắn ngày để tăng hiệu quả sản xuất.

Ở công tình trọng điểm

Đi kiểm tra công trình thủy lợi trọng điểm Nam Thạch Hãn, ông Thông lưu ý đây là công trình đập dâng, nguồn nước chủ yếu là lượng nước đến từ thượng nguồn Thạch Hãn và nước hồ thủy lợi - thủy điện Quảng Trị bổ sung.

Mực nước thấp ở hồ Nghĩa Hy

Nhưng do mùa mưa năm nay đến muộn và kết thúc sớm, lượng mưa thấp, nên rất nhiều khả năng lưu lượng đến trong các tháng mùa kiệt năm 2015 là rất nhỏ. Trong lúc đó hiện nay hồ thủy lợi - thủy điện Quảng Trị mới trữ được 40/160 triệu m3 nước. Vụ ĐX này hệ thống Nam Thạch Hãn sẽ có 1.754 ha lúa thiếu nước tưới, cần phải sử dụng biện pháp đặt bơm chống hạn.

Vì vậy, Xí nghiệp Thủy nông Nam Thạch Hãn cần tập trung chú ý. Khi hạn mức 1, mực nước thượng lưu đập xuống cao trình 9,5m thì tổ chức bơm phao cao su ngay để trữ nước.Thực hiện tưới luân phiên ngay sau khi gieo xong, tăng cường công tác quản lý tưới, hạn chế đến mức thấp nhất lượng nước chảy về các hói tiêu, kênh tiêu.

Các trạm bơm điện tập trung hoạt động khi hệ thống bắt đầu tưới luân phiên để hỗ trợ và hạn chế dùng nước Nam Thạch Hãn khi nước đầu mối xuống thấp đề phòng cuối vụ sẽ hạn hán nặng. Ngay từ đầu năm 2015, yêu cầu Chi nhánh Điện lực huyện Triệu Phong cung cấp đủ điện trong vụ ĐX để các trạm bơm phục vụ tưới theo đúng kế hoạch.

Khi xảy ra hạn đến mức mực nước ở đầu mối xuống cao trình dưới 8,5m thì ở thượng lưu, phải nạo vét khơi thông dòng chảy cống lấy nước đầu mối, vì lòng hồ đoạn này bị bồi lắng hàng năm. Phía hạ lưu nạo vét các kênh tiêu, hói tiêu kết hợp đắp đập giữ nước để phục vụ chống hạn.

Nếu hạn đến mức 2, mực nước ở đầu mối xuống cao trình < 8,0m, Xí nghiệp Thủy nông Nam Thạch Hãn phối hợp cùng các HTX chủ động nạo vét hói, kênh tiêu, chặn các đập tạm ở các kênh tiêu và hói nội đồng để giữ nước bơm chống hạn. 

Cao điểm khi nắng hạn đến mức 3, mực nước ở đầu mối tiếp tục xuống dưới cao trình 7,5 m, lưu lượng qua cống đầu mối là 9-7 m3/s. Lúc đó nước chỉ phục vụ cho sinh hoạt và chăn nuôi, phục vụ tưới cho những đồng ruộng ở vùng gần dễ tưới.

Cống đập Việt Yên phải được quản lý chặt chẽ, tuyệt đối không cho nước mặn xâm nhập vào, đảm bảo trữ được lượng nước tối đa cho các máy bơm hoạt động chống hạn.

Theo ông Thông, kinh phí chống hạn cho vụ ĐX 2014-2015 và cả năm 2015 Cty dự kiến phải hơn 100 tỷ đồng, trong đó riêng kinh phí đắp đập, nạo vét chống hạn đã hơn 90 tỷ đồng, còn lại là tiền mua xăng dầu chạy máy bơm.

Ông Thông đề nghị Sở NN-PTNT Quảng Trị sớm phê duyệt phương án chống hạn và trình UBND tỉnh bố trí kinh phí chống hạn sớm ngay từ đầu vụ để Cty chủ động trong việc triển khai nạo vét, đắp đập giữ nước và khoanh vùng bơm chống hạn kịp thời. Cũng như đề nghị các bộ, ngành Trung ương tạo điều kiện giúp thêm kinh phí cho Quảng Trị chống hạn.