Bộ trưởng Lê Minh Hoan phát biểu khai mạc Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về quản lý thiên tai (AMMDM) lần thứ 11. Ảnh: Bảo Thắng.
Một ASEAN, Một Ứng phó
Sáng 12/10, tại TP Hà Long, Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về quản lý thiên tai (AMMDM) lần thứ 11 khai mạc, với sự tham dự chủ trì của Chủ tịch AMMDM, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan và Phó Chủ tịch AMMDM, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Brunei Dato Ahmaddin Abdul Rahman. Cùng dự có Bộ trưởng, Thứ trưởng các nước thành viên ASEAN và Timor Leste.
Phát biểu khai mạc, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, khu vực ASEAN là một trong những khu vực năng động, phát triển trên thế giới nhưng cũng phải đối mặt với nhiều thách thức do biến đổi khí hậu, thiên tai. Những thảm họa như sóng thần, siêu bão, lũ lụt lịch sử, động đất nghiêm trọng... liên tục xảy ra, lấy đi sinh mạng của người dân, kéo chậm sự phát triển của nhiều nơi.
"Nhận thức rõ sự nghiêm trọng của những thách thức này, trong chặng đường nhiều năm qua, chúng ta đã cùng nhau gây dựng và triển khai những cơ chế hợp tác với những định hướng tầm nhìn được củng cố, phát triển qua từng giai đoạn", Bộ trưởng nói.
Từ khởi đầu với việc tăng cường chia sẻ thông tin, thiết lập những kênh kết nối ở các cấp đến những chương trình hợp tác về đào tạo, phổ biến các hướng tiếp cận tiên tiến; tới những cam kết, ký kết các hiệp định để cùng nhau ứng phó tốt hơn với thiên tai thông qua các cơ chế hỗ trợ chặt chẽ, hiệu quả, ASEAN đã hình thành Trung tâm Điều phối ASEAN về Hỗ trợ Nhân đạo Quản lý thiên tai (AHA); Quỹ Quản lý thảm họa và ứng phó khẩn cấp ASEAN (ADMER), Chương trình tổng thể công tác của Hiệp định ASEAN về quản lý thiên tai và ứng phó khẩn cấp (AADMER) cho từng giai đoạn.
Theo Bộ trưởng, các quốc gia ASEAN hiện không chỉ tiếp tục kế thừa mà còn có bước tiến mới là “Từ ứng phó đến Hành động sớm và tăng cường chống chịu: ASEAN hướng tới lãnh đạo toàn cầu trong quản lý thiên tai”, nhằm đảm bảo mục tiêu "Một ASEAN, Một Ứng phó".
Trong hành trình đó, Việt Nam đã và sẽ tiếp tục cam kết nỗ lực hết mình, tham gia tích cực hơn nữa cùng các quốc gia ASEAN xây dựng và triển khai có hiệu quả các cơ chế hợp tác chung về quản lý thiên tai của các nước ASEAN, để giúp người dân các nước ASEAN được sống an bình trong một xã hội an toàn trước thiên tai.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng quản lý thiên tai hiệu quả là một cách để ASEAN phát triển bền vững. Ảnh: Quang Dũng.
Nhân dịp kỷ niệm Ngày ASEAN về quản lý thiên tai, Ngày Quốc tế giảm nhẹ rủi ro thiên tai và dịp kỷ niệm 20 năm thành lập Ủy ban ASEAN về quản lý thiên tai (ACDM), Bộ trưởng Lê Minh Hoan tin tưởng các quốc gia trong khu vực sẽ tiếp tục hợp tác để đưa ASEAN trở thành khu vực phát triển, thịnh vượng và an toàn trên thế giới.
"Với tinh thần đoàn kết, củng cố lòng tin chiến lược, chân thành hợp tác trên tinh thần bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau, cùng có lợi; với quyết tâm và trách nhiệm của các quốc gia trong khu vực, chúng ta hoàn toàn tin tưởng có thể cùng nhau nâng tầm sức mạnh; sẵn sàng vượt qua những thách thức về biến đổi khí hậu, thiên tai; bảo vệ những thành quả phấn đấu trong nhiều năm", ông bày tỏ.
Chia sẻ quan điểm với Bộ trưởng Lê Minh Hoan, Phó Chủ tịch AMMDM, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Brunei Dato Ahmaddin Abdul Rahman ghi nhận những thành tựu đạt được trong năm 2023 trên tất cả các lĩnh vực.
Ông cũng bày tỏ cam kết mạnh mẽ thực hiện Tuyên bố của các nhà lãnh đạo ASEAN về tăng cường chống chịu bền vững, đồng thời nhắc lại tầm quan trọng của việc thúc đẩy chống chịu bền vững trở thành khuôn khổ thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia trong khu vực.
"Tăng cường khả năng chống chịu với khí hậu và thiên tai để phát triển bền vững và giải quyết các thách thức cơ bản về khả năng chống chịu bền vững. Thông qua việc chia sẻ kiến thức và thông tin, hỗ trợ kỹ thuật, huy động nguồn lực, sáng kiến tăng cường năng lực, chúng tôi sẽ tăng cường hợp tác với các đối tác ngoài ASEAN, các tổ chức quốc tế và khu vực tư nhân", ông chia sẻ.
Ngoài ra, ông Dato còn nhấn mạnh sự tham gia của thế hệ trẻ trong việc chung tay nâng cao năng lực ứng phó thiên tai cho cộng đồng. Đây là lực lượng nòng cốt, giúp các bên liên quan có thể phản ứng nhanh cho việc tìm kiếm, cứu nạn và phòng chống thiên tai.
Ông Phạm Đức Luận báo cáo các kết quả hoạt động của ACDM trong năm 2023. Ảnh: Quang Dũng.
Biến 'Hành động sớm' thành kết quả cụ thể
Báo cáo tại hội nghị, ông Phạm Đức Luận, đại diện ACDM Việt Nam, Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai, Bộ NN-PTNT cho biết, Việt Nam đã tham gia tổ chức và triển khai thành công nhiều công tác trong năm 2023.
Trong đó, có 2 Hội nghị thường niên ACDM; 26 hoạt động giám sát, phòng ngừa thiên tai; Tuần lễ Quản lý thiên tai ASEAN; tham mưu đề xuất Tuyên bố Hạ Long; Diễn đàn chống chịu thiên tai ASEAN (ADRP).
Song song với đó, ACDM còn phối hợp Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) triển khai Dự án “Lồng ghép cách tiếp cận Hành động sớm và Bảo trợ xã hội ứng phó với thiên tai vào Chương trình công tác AADMER giai đoạn 2021-2025"; Dự án ASEAN - UNESCAP về hiện thực hóa Tuyên bố ASEAN về Tăng cường thích ứng với Hạn hán.
Chia sẻ thêm các kết quả hoạt động của ASEAN trong công tác quản lý thiên tai, Trung tâm AHA thông báo đã hoàn thành khoảng 87% trong tổng số 149 hoạt động của năm 2023. Ban Quản trị kỳ vọng Trung tâm AHA sẽ giữ vững tiến độ đó để có thể hoàn thành 97% kế hoạch năm 2023 vào cuối năm nay. Đây sẽ là tỷ lệ hoàn thành cao nhất đạt được trong những năm gần đây, vượt cả năm 2022 với tỷ lệ hoàn thành 94%.
Khi Bão nhiệt đới Mocha đổ bộ vào Myanmar hồi tháng 5, Trung tâm AHA đã hỗ trợ đánh giá nhanh các khu vực bị ảnh hưởng và huy động nguồn cứu trợ trị giá 1,69 triệu USD. Sau đó, tiếp tục gửi cứu trợ cho nạn nhân của cơn bão Doksuri và Khanun tại Philippines trị giá 680.000 USD.
Ông Markus Lacanilao - Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ dân sự phụ trách các vấn đề công cộng Philippines đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong năm làm Chủ tịch AMMDM. Ảnh: Quang Dũng.
Đánh giá cao những kết quả đã thực hiện trong năm, Bộ trưởng Lê Minh Hoa nhấn mạnh, cùng với dịch bệnh, thiên tai đang là mối hiểm họa lớn nhất mà loài người phải đối mặt. Nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, các quốc gia ASEAN càng cần cùng nhau hành động để tăng cường hơn nữa các nỗ lực giảm thiểu rủi ro thiên tai với người dân trong cộng đồng ASEAN.
Bộ trưởng cho rằng, "Hành động sớm" là một khái niệm mới, nhưng về bản chất đây là các hoạt động trong giai đoạn phòng ngừa, ứng phó trước thiên tai mà các cơ quan, tổ chức làm công tác phòng, chống thiên tai đã và đang thực hiện.
"Hiểu đơn giản, hành động sớm chính là chuẩn bị trước, chuẩn bị từ sớm, từ ý thức cảnh giác, trang bị kiến thức vững vàng, đến chuẩn bị trước nhân lực, vật lực. Ví dụ, tổ chức mua sắm phương tiện, trang thiết bị, vật tư phòng, chống thiên tai và tìm kiến cứu nạn; Tổ chức, tham gia thực hiện các biện pháp công trình và phi công trình để phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro thiên tai; Di dời người dân đến nơi ở an toàn; Xây dựng tốt các hoạt động truyền thông, tập huấn nâng cao năng lực phòng, chống thiên tai cho người dân", người đứng đầu Bộ NN-PTNT cắt nghĩa.
Trên cơ sở đó, Bộ trưởng kêu gọi thay vì cứu trợ người dân sau khi thiên tai diễn ra, các quốc gia ASEAN nên chung tay, tạo dựng một hành lang để ban hành cơ chế hành động sớm, nhằm hỗ trợ cho các cộng đồng dễ bị tổn thương dựa trên khung thời gian dự báo, cảnh báo sớm từ các cơ quan chuyên môn. Điều này sẽ giúp công tác chuẩn bị, ứng phó thiên tai hiệu quả hơn, tiết kiệm chi phí phục hồi sau thiên tai và nâng cao khả năng chống chịu của cộng đồng trước thiên tai, chuyển từ bị động sang thế chủ động.
Nhận thức được sự ưu việt và tiến bộ của Hành động sớm trong quản lý thiên tai, ASEAN cùng các đối tác đối thoại đã xây dựng và thông qua Khung ASEAN về hành động sớm trong quản lý thiên tai để định hướng và triển khai các sáng kiến, hỗ trợ hành động sớm dựa vào dự báo, cảnh báo, đẩy nhanh nỗ lực của ASEAN trong việc xây dựng Cộng đồng ASEAN tự cường, giàu khả năng chống chịu, hướng tới mục tiêu trở thành cơ chế đi đầu trong quản lý thiên tai.
Kết thúc hội nghị, người đại diện các cơ quan quản lý về phòng chống thiên tai của 10 quốc gia ASEAN thống nhất thông qua Tuyên bố Hạ Long. Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng trân trọng trao quyền Chủ tịch AMMDM, ACDM cho Bộ trưởng Bộ Nội vụ Brunei Dato Ahmaddin Abdul Rahman. Ông Dato cam kết, sẽ tiếp tục kế thừa những thành quả của Việt Nam trong năm 2023, nhằm phát triển khu vực một cách bền vững.
Trao đổi bên lề hội nghị với Báo Nông nghiệp Việt Nam, ông Markus Lacanilao, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ dân sự phụ trách các vấn đề công cộng Philippines chia sẻ, nhu cầu về hợp tác trong quản lý thiên tai ở khu vực ASEAN là một vấn đề cấp thiết, đặc biệt là trong bối cảnh cường độ lẫn tần suất của thiên tai ngày càng gia tăng.
"Việc tăng cường hợp tác giữa các quốc gia thành viên ASIAN đóng vai trò rất quan trọng. Chúng ta có thể ứng phó một cách hiệu quả, cũng như giảm thiểu các tác động của thiên tai bằng việc chia sẻ nguồn lực, thông tin để gia tăng khả năng chống chịu, phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả sau thiên tai", ông nói.
Đánh giá về vai trò của Việt Nam trong năm làm Chủ tịch AMMDM, ông Lacanilao nhìn nhận, những nỗ lực của Việt Nam đã thúc đẩy một loạt hoạt động, đưa ra nhiều sáng kiến và nâng cao nhận thức cho không ít các vùng, cộng đồng chịu ảnh hưởng của thiên tai. Nhờ một loạt nỗ lực này, ASEAN đã cứu trợ được cho nhiều sinh mạng, giảm thiểu tối đa tác động về kinh tế, môi trường do thiên tai gây ra.
