Cà phê cảnh quan đang tạo ra giá trị cho ngành nông nghiệp
Hai bên trao đổi về định hướng, chiến lược hợp tác liên quan đến ngành hàng cà phê và hồ tiêu, nhằm hỗ trợ sản xuất nông nghiệp khu vực Tây Nguyên theo hướng bền vững, giảm phát thải và đáp ứng với các yêu cầu thị trường.
Cà phê là một trong những sản phẩm nông sản xuất khẩu mũi nhọn của Việt Nam với gần 1,8 triệu tấn, tổng kim ngạch đạt trên 4 tỷ USD trong năm 2022, mang lại thu nhập cho hơn 700.000 nông hộ, trong đó hơn 95% sản lượng cà phê đến từ các tỉnh Tây Nguyên.
Sản xuất cà phê cũng là một nguồn phát thải các-bon đáng kể với đặc thù sản xuất manh mún, lạm dụng vật tư đầu vào như phân bón, hoá chất nông nghiệp, nước tưới, hệ thống trồng trọt còn thiếu đa dạng cây trồng.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan tiếp và làm việc với ông Daan Wensing, Tổng Giám đốc toàn cầu, Tổ chức Sáng kiến Thương mại bền vững (IDH). Ảnh: Linh Linh.
"Đã đến lúc chúng ta cần nhìn lại một nền kinh tế nông nghiệp với một giá trị khác, xu thế khác của người tiêu dùng. Điều đó được thể hiện sâu sắc hơn khi Việt Nam xây dựng Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững, tiếp cận nền nông nghiệp từ tư duy sản xuất sang tư duy chuỗi giá trị, tư duy kinh tế. Chúng tôi tiếp tục nhìn nền kinh tế ở cách tiếp cận mới gần với những quốc gia phát triển, sáng kiến toàn cầu về lĩnh vực nông nghiệp”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan mở đầu buổi làm việc.
Theo Bộ trưởng, cảnh quan không chỉ còn là thuật ngữ trên bao bì mà nó còn là tầm nhìn cho một nền nông nghiệp mà ở đó hệ sinh thái, môi trường và cách tiếp cận có thể tạo ra giá trị bền vững hơn cho ngành hàng nông sản như hồ tiêu, cà phê.
Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng chia sẻ, Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn hướng đến bền vững đối với Việt Nam không chỉ riêng là vấn đề kỹ thuật mà còn liên quan đến tập quán sản xuất manh mún, nhỏ lẻ đã hình thành từ lâu.
Thí điểm các mô hình cà phê bền vững, giảm phát thải
Hướng tới một nền nông nghiệp bền vững là một mục tiêu vô cùng quan trọng. Theo đó, nhiều chương trình khuyến nông cộng đồng, các hợp tác xã ở vùng nguyên liệu, các hiệp hội ngành hàng, hiệp hội doanh nghiệp đã được xây dựng nhằm hướng tới khắc phục sự chia cắt, manh mún, nhỏ lẻ tại các ngành hàng, trong đó có cà phê, hồ tiêu.
"Bên cạnh đó, vấn đề Tây Nguyên có liên quan đến khí hậu, đất đai, nguồn nước. Giải quyết ngành hàng đó, người nông dân, doanh nghiệp đã áp dụng nhiều sáng kiến để đa tầng, đa tán, trồng xen canh nhiều loại cây để giữ ẩm cho mặt đất, giảm thiểu phân bón, thuốc bảo vệ thực vật sử dụng song lại có vướng mắc với vấn đề xuất xứ nguồn gốc, thị trường”, Bộ trưởng nêu vấn đề, đề nghị hai bên cùng làm việc để đưa vào chương trình đối tác, truyền thông, khuyến nông, tập huấn, nâng cao nhận thức cho người nông dân.
Cà phê cảnh quan đang là hướng đi bền vững cho ngành cà phê Việt Nam. Ảnh: Quang Yên.
Ngoài ra, lãnh đạo Bộ NN-PTNT mong muốn IDH sẽ là một trong những nhân tố để hỗ trợ Bộ trong thực hiện Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững.
Về phía IDH, ông Daan Wensing khẳng định các sáng kiến đối tác phát triển bền vững, đối tác phát triển công tư của Việt Nam là những sáng kiến nổi bật của toàn cầu, mang tính chất tiêu biểu.
"Chúng tôi đánh giá cao nỗ lực chuyển đổi ngành nông nghiệp Việt Nam từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế và đây hướng đi phù hợp với chiến lược của IDH”, ông Wensing cho biết.
Ông cũng nhấn mạnh hợp tác cùng Bộ NN-PTNT cũng như các cơ quan địa phương, doanh nghiệp sản xuất và người nông dân đều đóng vai trò quan trọng. Vì vậy, ông Wensing cho rằng cần nắm bắt rõ nhu cầu, xu hướng thị trường trên thế giới ví dụ như vấn đề thị trường các-bon, giảm phát thải hay dự luật về thẩm định trách nhiệm và đảm bảo chống phá rừng dự kiến sẽ được áp dụng từ năm 2024 đối với các mặt hàng nhập khẩu vào châu Âu có rủi ro cao trong đó có cà phê.
Để phát triển ngành cà phê Việt Nam trong thời gian tới, bà Trần Thị Quỳnh Chi, Giám đốc Khu vực châu Á, Chương trình Cảnh quan của IDH đề xuất hai bên phối hợp triển khai, mở rộng một số hoạt động của tổ chức.
Về xây dựng vùng nguyên liệu nông nghiệp bền vững, phát thải thấp, quy mô lớn, IDH đề nghị Bộ NN-PTNT xây dựng chính sách áp dụng cách tiếp cận cảnh quan để nhân rộng mô hình này tại tất cả các tỉnh Tây Nguyên; lồng ghép nguồn lực của Bộ để phối hợp trong quá trình nhân rộng; hỗ trợ các doanh nghiệp kinh doanh cà phê tiếp cận vốn vay ưu đãi nước ngoài để thử nghiệm cơ chế cho vay nông dân đầu tư vào các thực hành bền vững vùng nguyên liệu.
Bên cạnh đó, IDH cũng đề xuất hai bên phối hợp thử nghiệm hệ thống thẩm định sản phẩm cà phê không mất rừng, đánh giá các vùng có nguy cơ mất rừng thấp, vừa và cao tại khu vực Tây Nguyên theo định nghĩa của EU.
Liên quan đến vấn đề phát thải các-bon, IDH đề xuất thí điểm mô hình bù đắp các-bon trong chuỗi sản phẩm, chia sẻ lợi ích giảm phát thải và đưa ra khuyến cáo về mức phát thải tham chiếu cho các hệ thống canh tác cà phê - trồng xen, hướng tới thực hiện mục tiêu đạt 50% diện tích và sản xuất sản phẩm giảm phát thải thấp vào năm 2030 và không có phát thải các-bon trong ngành cà phê, hồ tiêu... vào năm 2050.
