Tổng thống Mỹ Ronald Reagan, một cựu diễn viên, rất thích hài hước và nổi tiếng với những phát ngôn gây tranh cãi
Năm 1984, Tổng thống thứ 40 của Mỹ, Ronald Reagan, đã khiến hàng triệu người sửng sốt và kinh hoàng bằng một câu nói đùa khi ông tuyên bố sẽ ném bom Liên Xô trong vòng 5 phút. Lời nói đùa này được cho là đã gây căng thẳng khắp thế giới và đặt quân đội Liên Xô vào tình trạng báo động, theo tường thuật của tờ Guardian.
Cũng cần phải nói thêm rằng thái độ thù địch với phe Cộng sản trên thế giới và tính hài hước cố hữu ở cựu diễn viên Reagan đã đặt ông ta vào một tình huống trớ trêu, khiến Nhà Trắng phải ra sức tìm cách xoa dịu các phản ứng sau khi Tổng thống Mỹ đưa ra một bình luận trên làn sóng phát thanh, cho dù chỉ là đùa cợt.
Đặt Liên Xô “ngoài vòng pháp luật”
Hôm đó, ông Reagan đang chuẩn bị có bài phát biểu vào thứ Bảy hàng tuần được phát trực tiếp trên đài phát thanh. Trong khi thử micro để nhân viên kỹ thuật điều chỉnh cho chuẩn xác, ông Reagan nói diễn cảm, giọng nghiêm trọng: “Các công dân Mỹ thân mến, tôi hân hạnh được thông báo đến quý vị rằng tôi đã ký luật đặt Liên Xô ra ngoài vòng pháp luật mãi mãi. Chúng ta sẽ bắt đầu ném bom trong 5 phút nữa”.
Ngay sau đó, ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ, ngài Walter Mondale, đã chỉ trích ông Reagan, người của đảng Cộng hòa, vì câu nói đùa: “Một tổng thống phải rất cẩn trọng với lời ăn tiếng nói của mình”. Ông Mondale nói trong một cuộc họp báo: “Tôi sẵn lòng chấp nhận rằng ông ta coi đó là một câu nói đùa, nhưng những người khác sẽ nghĩ đó là chuyện nghiêm túc… Tôi không nghĩ nó hài hước tí nào…”.
Tại thủ đô Moscow, đêm đó, quan chức phụ trách báo chí của Bộ Ngoại giao Liên Xô, Valentin Kamenev, đã trả lời các câu hỏi của phóng viên về vụ việc rằng: “Tôi chẳng có gì để nói”. Ông nói thêm rằng ông không biết sẽ có phản ứng chính thức về câu nói của Tổng thống Mỹ hay không.
Cũng phải nói thêm rằng những câu bình luận thù địch của Reagan đã không được phát sóng trực tiếp. Nhưng các kỹ thuật viên đã thu được những câu nói đùa của ngài tổng thống và bằng cách nào đó nó đã lan truyền khắp nước Mỹ.
Thực ra trong kế hoạch, ông Reagan sẽ nói rằng: “Tôi rất hân hạnh được thông báo đến quý vị rằng hôm nay tôi đã ký luật cho phép các nhóm tôn giáo sinh viên được hưởng quyền mà họ mong muốn từ lâu - quyền tự do tụ họp ở các trường trung học ngoài giờ học”.
Nhưng thay vào đó, những lời đồn đại về chuyện ném bom Liên Xô lại lan truyền đến chóng mặt. Một viên quản lý của đài CBS nói các kỹ thuật viên của ông ta đã ghi lại lời bình luận của Tổng thống Reagan nhưng nói rằng chúng được giữ bí mật theo luật liên bang, rằng những gì tổng thống nói trước khi lên sóng chính thức được coi là “off record”, tức là “nghe rồi bỏ đó”.
Đài truyền hình CNN của Mỹ nói họ cũng ghi lại được những gì Tổng thống Reagan nói nhưng đã không đưa tin vì cho đó là thông tin không chính thống.
Thư ký báo chí của Nhà Trắng, Larry Speakes, nói: “Tôi không phát biểu về những câu nói không chính thức”.
Khiếu hài hước của ngài diễn viên
Đây không phải là lần đầu tiên ông Reagan gây tranh cãi qua lời ăn tiếng nói. Hai năm trước đó, ngay trước khi ông lên sóng phát thanh thông báo rằng ông sẽ ngừng thực thi quy chế tối huệ quốc đối với Ba Lan, cũng trong lúc thử micro, ông Reagan nói chính phủ quân sự Ba Lan “toàn là một lũ bất lương, một bọn ma cà bông”. Đoạn băng này đã được đài NBC phát sóng.
Cho dù chỉ là câu nói đùa nhưng bình luận của ông Reagan về Liên Xô đã “bay rất xa”. Theo tường thuận hồi tháng 10/1984 của báo Yomiuri Shimbun (Nhật Bản), các quân khu ở vùng Viễn Đông của Liên Xô đã được đặt trong tình trạng báo động sau khi có tin về những câu nói của Reagan. Lệnh báo động chỉ được thu hồi sau 30 phút, khi có thông tin xác nhận đó chỉ là nói đùa. Một trợ lý của nghị sỹ Mỹ Michael Barnes xác nhận rằng Bộ Quốc phòng Mỹ cũng ghi nhận tình trạng báo động ở vùng Viễn Đông của Liên Xô.
Hãng thông tấn TASS của Liên Xô đã lên án câu chuyện đùa cợt của Tổng thống Reagan, tuyên bố rằng “Liên Xô lên án thái độ thù địch chưa từng có của Tổng thống Mỹ” và “hành vi này không phù hợp với trách nhiệm to lớn của người đứng đầu những quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân đối với số phận của nhân dân quốc gia đó và toàn nhân loại”.
Cho dù Reagan, một cựu diễn viên điện ảnh, nổi tiếng là hoạt ngôn và ăn nói có duyên, việc đùa “ném bom Liên Xô” bị nhiều người cho là quá đà. Năm 1969, lúc còn làm Thống đốc bang California, Reagan đáp lại những sinh viên biểu tình của Đại học Tổng hợp California rằng “nếu cần có một cuộc tắm máu thì cứ để nó xảy ra”.
Có lần, Reagan so sánh chính trị với mại dâm và năm 1980, trong chiến dịch tranh cử, Regan nói “suy thoái kinh tế là khi ông hàng xóm của anh mất việc. Trì trệ là khi chính anh mất việc. Còn hồi phục kinh tế là khi Tổng thống Jimmy Carter mất chức”. Mà Jimmy Carter chính là người tiền nhiệm của Reagan, lúc đó đang đương chức.
