PGS.TS Nguyễn Bảo Vệ, Trưởng bộ môn Khoa học đất-Cây trồng (ĐH Cần Thơ), cho biết: “Nếu năng suất thu hoạch bình quân đạt 5 tấn/ha đối với vụ HT và 7 tấn/ha với vụ ĐX, thì cứ một tấn lúa cho ra 1 tấn sản phẩm phụ là rơm rạ. Đặc biệt, trong một tấn rơm rạ chứa đến 30 kg phân NPK nguyên chất, chứ không phải NPK gồm 3 thành phần (kali, lân, urê) đang được bán rộng rãi trên thị trường. Như vậy, mỗi ha lúa sau thu hoạch sẽ có khoảng 180-200 kg NPK nguyên chất. Hiện nay, giá phân NPK nguyên chất 30 ngàn đồng/kg, tính ra mỗi ha rơm rạ tương đương lượng phân bón phải mua là 5,4 triệu đồng”.
Là một tỉnh có diện tích canh tác lúa hơn nửa triệu ha, song do lãng phí nguồn rơm rạ nên nông dân Kiên Giang mất đi hàng trăm tỷ đồng/năm. Trong khi đó, diện tích canh tác lúa toàn vùng ĐBSCL khoảng 3,9 triệu ha bằng các mùa vụ khác nhau, sản lượng đạt gần 20 triệu tấn/năm. Từ thực tế ở Kiên Giang cho thấy, trừ đi 1/10 số rơm rạ dùng làm nấm, phần còn lại nếu được sử dụng đúng theo các biện pháp quản lý dinh dưỡng đất, mỗi năm chúng ta xây thêm được một cầu Mỹ Thuận mới, trị giá cả trăm triệu USD.
Tiếc rằng, đại bộ phận nông dân vẫn duy trì thói quen, cứ sau thu hoạch lúa 10-15 ngày là đốt bỏ rơm rạ. Việc làm ấy vô hình chung làm nguồn đạm và cabon trong rơm rạ biến mất. Đề cập đến quản lý dinh dưỡng đất, PGS.TS Nguyễn Bảo Vệ nói, nhớ có lần, khi đưa một số đồng nghiệp là các nhà khoa học đầu ngành của các nước trong khu vực xuống miền Tây tham quan, họ ngạc nhiên vì sự lãng phí này. Đồng thời ông đề nghị, sắp tới thực hiện đề án “tam nông” tại mỗi tỉnh cần phải quan tâm đến vấn đề này. Xem đó là một trong những nội dung dạy nghề cho nông dân để bà con nắm được cách quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn lợi trong sản xuất nông nghiệp.
Mặt khác, theo TS Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện lúa ĐBSCL, để phát triển tốt, cây lúa cần có 13 dưỡng chất. Song điều mà nông dân cần hết sức lưu ý là, cây lúa chỉ có thể hấp thụ chất dinh dưỡng khi lượng rơm rạ trong ruộng đã bị phân hủy dưới nền ruộng ẩm ướt. Ngược lại, rơm rạ còn tươi và ngâm trong ruộng ngập nước sẽ làm cho lúa bị ngộ độc hữu cơ.
