Xe chở nông sản thông quan tại cửa khẩu Hữu Nghị, tỉnh Lạng Sơn. Ảnh: Tùng Đinh.
Nền tảng cửa khẩu số
“Bản chất của cửa khẩu thông minh là sử dụng Nền tảng cửa khẩu số. Các doanh nghiệp chỉ phải kê khai thông tin một lần và kê khai được từ bất kỳ vị trí nào, bất kỳ thời gian nào. Thời gian kê khai thông tin hàng hóa chỉ mất từ 2 - 5 phút nên rất thuận lợi. Đồng thời giúp minh bạch hóa, hạn chế các tiêu cực, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trong hoạt động xuất nhập khẩu”, ông Hoàng Khánh Duy - Phó trưởng Ban Quản lý Khu Kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn, cho biết hôm 8/8.
Theo đó, Nền tảng cửa khẩu số thực hiện số hóa hoàn toàn các thông tin khai báo của doanh nghiệp trước khi hàng hóa đến cửa khẩu. Công chức, viên chức của các cơ quan, đơn vị tại cửa khẩu chỉ thực hiện kiểm tra, xác nhận đăng ký, xác nhận phương tiện thực tế vào cửa khẩu và phương tiện vào địa điểm tập kết hàng hóa trên Nền tảng cửa khẩu số.
Các thông tin khai báo trên Nền tảng cửa khẩu số đáp ứng được việc khai báo tờ khai điện tử để thay thế tờ khai bằng giấy như trước đây, đảm bảo tính liên tục trong các hoạt động tại cửa khẩu.
Hiện nay, mỗi cơ quan ở khu vực cửa khẩu như Hải quan, Biên phòng đều có các phần mềm quản lý theo chuyên ngành, nhiệm vụ được giao. Hải quan sử dụng phần mềm của Tổng cục Hải quan. Bộ đội Biên phòng sử dụng phần mềm quản lý xuất nhập cảnh của Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng. Vì vậy, việc triển khai nền tảng cửa khẩu số vẫn gặp một số khó khăn trong việc kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa nền tảng với hệ thống thông tin của các bộ ngành.
Để chính thức triển khai Nền tảng cửa khẩu số, cần có sự liên thông, gắn kết giữa các hệ thống này để thông tin liền mạch, xuyên suốt và đồng nhất. Khi đó các cơ quan trong khu vực cửa khẩu sẽ đóng vai trò "giám sát chéo" để hạn chế tối đa các tiêu cực, thiếu minh bạch trong quá trình hoạt động của các lực lượng.
Ông Nguyễn Anh Tài, Phó Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn cho rằng, nền tảng cửa khẩu số cần được quản trị một cách hiệu quả nhất thông qua việc quản lý tài khoản người sử dụng. Khi đó mỗi một tài khoản được gắn với trách nhiệm cụ thể, trong thời gian tới, khi nền tảng cửa khẩu số chính thức được áp dụng, các vấn đề liên quan đến quản trị hệ thống, quản trị dữ liệu trong nền tảng cửa khẩu số sẽ được đảm bảo, đáp ứng được yêu cầu quản lý Nhà nước đề ra.
“Vấn đề đặt ra ở đây là những chức năng nào của nền tảng cửa khẩu số sẽ thực hiện đồng bộ trên hệ thống hải quan thông minh, chúng tôi sẽ tiếp tục rà soát, xây dựng, báo cáo với các cơ quan có liên quan để làm sao chính thức hóa. Hải quan Lạng Sơn sẽ tiếp tục đào tạo đội ngũ cán bộ, sắp xếp dây chuyền nghiệp vụ làm sao vừa vận hành hệ thống hải quan thông minh, vừa vận hành nền tảng cửa khẩu số, giúp 2 hệ thống này tương hỗ lẫn nhau, giúp cho hoạt động của Hải quan được minh bạch, rõ ràng hơn”, ông Tài cho biết.
Nền tảng cửa khẩu số ứng dụng công nghệ camera AI để nhận dạng biển số xe, kết nối với bản đồ số và hệ thống định vị để điều tiết, giám sát mật độ lưu lượng xe. Ảnh: Tùng Đinh.
Hướng tới mô hình Cửa khẩu thông minh
Trong khuôn khổ chuyến thăm và làm việc tại Trung Quốc của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, tỉnh Lạng Sơn đã ký kết một thỏa thuận khung với tỉnh Quảng Tây của Trung Quốc về thí điểm xây dựng Cửa khẩu thông minh.
Đây là điều kiện quan trọng để thúc đẩy kinh tế biên mậu giữa hai nước Việt Nam - Trung Quốc, tăng cường thông quan hàng hóa, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội cũng như thắt chặt mối quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa hai Quốc gia.
UBND tỉnh Lạng Sơn cũng tổ chức họp bàn để triển khai thỏa thuận khung về thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh; hướng đến phương thức vận chuyển bằng xe tự hành AGV trên mặt đất (xe không người lái, vận hành trên băng chuyền phục vụ thông quan 24/24...). Tuy vậy, việc xây dựng mô hình cửa khẩu thông minh chắc chắn sẽ có những vướng mắc về thủ tục pháp lý, về quy hoạch, hạ tầng cửa khẩu.
“Việc triển khai cửa khẩu số là mô hình mới, làm thí điểm ở Lạng Sơn, vì vậy, muốn nhân rộng ra cả nước, muốn có 1 nền tảng cửa khẩu số hoàn chỉnh thì Bộ Thông tin và Truyền thông, Ủy ban Quốc gia về Chuyển đổi số cần có chỉ đạo để nghiên cứu, xác định những nội hàm, nội dung căn bản của cửa khẩu số là gì, để trên cơ sở đó sẽ hoàn thiện nền tảng để đáp ứng được yêu cầu về quản lý, yêu cầu tác nghiệp của lực lượng chức năng cũng như giải quyết được hài hòa lợi ích của các bên có liên quan”, ông Hồ Tiến Thiệu, Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo về chuyển đổi số tỉnh Lạng Sơn cho biết.
