* 20 nghìn ha ngô xuân mất trắng
Theo ông Trần Xuân Định, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, đến thời điểm này, lúa ĐX ở ĐBSCL, duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên đã cơ bản thu hoạch xong và được mùa lớn. Năng suất lúa ĐBSCL dao động từ 67 - 68 tạ/ha, đặc biệt vùng Đồng Tháp Mười đạt tới 7 - 8 tấn/ha, trong đó nhiều diện tích lúa chất lượng cao ĐS1 lên tới 8 tấn/ha.
Các tỉnh Nam Trung Bộ, Tây Nguyên cũng đang thu hoạch nước rút. Nhìn chung, đây được đánh giá là vụ ĐX ít sâu bệnh, tỉ lệ lép thấp, năng suất đạt ở mức cao so với nhiều năm trở lại đây (66 - 67 tạ/ha). Tại các vùng tổ chức cánh đồng mẫu lớn, thời tiết trong giai đoạn thu hoạch hết sức thuận lợi.
Các tỉnh Bắc Trung Bộ thời điểm này, một số vùng gieo cấy vụ xuân sớm lúa đã chắc hạt đỏ đuôi, khoảng 7 - 10 ngày nữa có thể đánh giá chính xác năng suất. Tuy nhiên ghi nhận ban đầu cho thấy tỉ lệ hạt/bông của vùng này đạt khá cao, từ 200 - 300 hạt/bông, tỉ lệ lép tương đối thấp; nhiều khả năng Bắc Trung Bộ cũng sẽ được mùa.
NNVN đã có cuộc trao đổi với ông Trần Xuân Định về những đánh giá của vụ ĐX năm nay.
SX lúa lai F1 ở Quảng Nam và Tây Nguyên mấy năm gần đây rất trồi sụt. Vụ ĐX này thì sao, thưa ông?
Có lẽ đã từ rất lâu rồi mới lại thấy một vụ SX hạt giống lúa lai F1 thắng lớn như vụ ĐX năm nay tại vùng này. Khoảng 350 ha SX giống lúa lai F1 tại Quảng Nam, với các giống như Nhị ưu 838, CT 16, TH3-3, TH3-5, Bắc ưu 903... đều được mùa to, năng suất hạt lai trung bình đạt tới 3,2 - 3,5 tấn/ha.
Đối với vùng SX hạt lai F1 tại Đắc Lăk, mặc dù hiện chưa có tổng kết chính thức nhưng đánh giá ban đầu cho thấy gần 200 ha tại đây cũng được mùa lớn. Đây cũng là năm mà các DNSX lúa lai ghi nhận sự thành công ban đầu đối với phương pháp SX hạt lai bằng cách dòng A được gieo sạ.
Vụ ĐX năm nay ở miền Bắc thời tiết âm u, thiếu nắng kéo dài rất thất thường. Điều này có ảnh hưởng gì tới SX?
Đây là vụ ĐX mà thời tiết các tỉnh phía Bắc diễn biến rất đặc biệt. Trong tháng 2/2014, trung bình toàn miền Bắc chỉ ghi nhận được tổng cộng từ 6 - 8 giờ nắng, tương tự tháng 3/2014 chỉ ghi nhận trung bình từ 8 - 13 giờ nắng, thấp nhất trong vòng 20 năm trở lại đây.
Tương tự trong tháng 4, số giờ nắng cũng không cải thiện, rất may là nền nhiệt độ của tháng này có chuyển biến khá lên khi cao hơn mức trung bình nhiều năm một chút. Chỉ từ đầu tháng 5/1014, quãng thời gian nắng tràn trề thực sự đến thời điểm này chỉ khoảng 4 - 5 ngày.
Việc thời tiết thiếu nắng trầm trọng trong 3 tháng liên tục của vụ ĐX đã khiến thời gian sinh trưởng của lúa ĐX năm nay chắc chắn kéo dài thêm từ 7 - 10 ngày.
Ngoài ra, giai đoạn đầu vụ ĐX năm nay, rét bất thường thời điểm lập xuân, cá biệt rét sâu xuống 13 - 14 độ C từ ngày 9 - 13/2/2014 cũng đã khiến nhiều diện tích lúa mới cấy bị chết, với tổng diện tích khoảng 10 nghìn ha (chủ yếu là các dòng lúa thơm chất lượng cao) ở vùng ĐBSH và trung du, miền núi phía Bắc phải gieo cấy lại.
Đặc biệt, thời tiết thiếu sáng trong vụ ĐX cũng đã ảnh hưởng rất lớn tới SX của nhiều loại cây mùa khác, đặc biệt là ngô.
Thời tiết thiếu sáng liên tục trong suốt tháng 2 - 4/2014 khiến hầu hết diện tích ngô các tỉnh phía Bắc phát triển rất kém, lá mỏng, không đủ ánh sáng quang hợp.
Đến giai đoạn ngô ra hoa trổ cờ vào tháng 4, do thiếu sáng nên việc thụ phấn ngô không đạt yêu cầu do phun râu muộn, khi cờ đã trổ và bung phấn nhưng vòi nhụy chưa mở khiến tỉ lệ thụ phấn thành công không cao, dẫn đến tình trạng hạt không kín bắp. Theo đánh giá ban đầu, tình trạng này đã khiến năng suất ngô giảm ít nhất 15 - 20% so với các vụ trước.
Ngoài ra, từ 25 - 27/4, tại các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là miền núi đã liên tục xảy ra nhiều trận giông lốc kèm mưa lớn, khiến một diện tích rất lớn ngô trong giai đoạn vào hạt bị ngã đổ không thể phục hồi.
Theo thống kê đến thời điểm này, ước tính có khoảng gần 20 nghìn ha ngô đã bị thiệt hại, mất trắng trên 70% (trên tổng diện tích toàn miền Bắc khoảng 280 nghìn ha), trong đó Thanh Hóa là tỉnh thiệt hại nặng nề nhất với 6.000 ha mất trắng (chủ yếu ở Thọ Xuân, Ngọc Lặc), tiếp đến là Hòa Bình với 3.000 ha và Yên Bái khoảng 1.700 ha.
Vụ ĐX 2012-2013, miền Bắc đã xảy ra sự cố một số giống lúa bị lép hạt, gây thiệt hại nghiêm trọng. Việc thiếu sáng trong vụ ĐX năm nay liệu có gây hậu quả tương tự không, thưa ông?
Năm nay, nhiều tỉnh vùng Bắc Trung Bộ cũng như ĐBSH như Hải Dương, Vĩnh Phúc... còn e ngại, không đưa giống BC 15 vào cơ cấu, tuy nhiên nông dân các tỉnh này vẫn mua giống BC 15 về trồng.
Hiện các tỉnh Bắc Trung Bộ, lúa đã trổ xong và chắc sữa, mặc dù có tình trạng một số diện tích lúa BC 15 có đạo ôn, nhưng chắc không có khả năng bị lép hạt như năm 2013. Các diện tích lúa BC 15 được phòng trừ đạo ôn tốt tại vùng này rất đẹp, có thể năng suất sẽ vẫn rất cao.
Đối với các tỉnh vùng ĐBSH và trung du MNPB, lúa đang giai đoạn trỗ được khoảng 40% tổng diện tích. Nhìn chung từ tháng 4/2014 đến nay khi nền nhiệt độ phía Bắc tăng cao, tất cả các giống lúa đều phát triển rất tốt. Qua khảo sát lúa ở các tỉnh vùng ĐBSH và trung du MNPB cho thấy tỉ lệ hạt/bông khá cao. Giám sát sinh trưởng lúa tại các vùng này cho thấy, giai đoạn lúa phân hóa đòng bước 1 vụ ĐX đa số bắt đầu từ 15/4 .
Đây là thời điểm mà nền nhiệt độ miền Bắc đã khá cao và cao hơn nữa vào giai đoạn phân hóa đòng bước 7, bước 8. Vì vậy, rủi ro lép hạt do nhiệt độ xuống thấp như vụ ĐX 2013 là không quá lo lắng. Tuy nhiên đến thời điểm này, chưa thể khẳng định chắc chắn việc thiếu sáng liệu có khiến xảy ra tình trạng lép hạt như vụ ĐX trước hay không.
Một vấn đề lo lắng nữa, do thời gian sinh trưởng kéo dài từ 7 - 10 ngày, nên giai đoạn trỗ đối với lúa ĐX ở miền Bắc cũng sẽ bị muộn hơn cơ bản khoảng 10 ngày (tập trung từ 15 -25/5/2014) nên sẽ “lấn sâu” hơn vào hè. Nếu giai đoạn này xảy ra nắng nóng sẽ rất nguy hiểm đối với việc thụ phấn.
Xin cảm ơn ông!
