Trước đó, từ tháng 4/2023, khu vực bãi bồi ven sông Mã thuộc địa phận các thôn Giang Đông và Nghĩa Kỳ (xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa) bị sạt lở nghiêm trọng. Cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa xác định, tình trạng sạt lở khiến hơn 12.000m2 đất bãi bồi, với chiều dài khoảng 600m dọc theo bờ sông bị cuốn trôi. Trong 600m chiều dài sạt lở, có khoảng 200m thuộc khu vực mỏ cát số 18 và 400m còn lại ở khu vực hạ lưu mỏ cát.
Cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa cũng đã kiểm tra, đánh giá nguyên nhân sạt lở, trong đó có tác động của hoạt động khai thác cát gây xói lở phần bờ, bãi sông phía bờ tả sông Mã.
Người dân thôn Nghĩa Kỳ, xã Vĩnh Hòa lo lắng mất đất sản xuất do tình trạng sạt lở bờ sông diễn ra nhiều năm nay. Ảnh: Quốc Toản.
Để giải quyết thực tình trạng trên, ngày 14/11/2023, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá đã chỉ đạo tạm dừng hoạt động khai thác tại mỏ cát số 18 xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc của Công ty TNHH Minh Chung (Công ty Minh Chung). Đến ngày 7/10/2024, dự án xử lý sự cố sạt lở bờ sông Mã được Chủ tịch UBND huyện phê duyệt với tổng mức đầu tư 82,03 tỷ đồng.
Ông Trịnh Tuấn Vũ, Giám đốc Ban QLDA đầu tư xây dựng huyện Vĩnh Lộc cho biết: "Hiện nhà thầu thi công đã thi công được khoảng 10% khối lượng công trình. Chúng tôi đang đôn đốc nhà thầu tranh thủ khi nắng ráo đẩy nhanh tiến độ, phòng khi mùa mưa bão sắp tới gần, sẽ khó khăn trong thi công".
Thời điểm này, Công ty Minh Chung đã được khai thác trở lại đối với phần diện tích 3,05ha tính từ khoảng giữa mỏ trở về phía hạ lưu mỏ và trả lại phần diện tích 3,95ha tính từ khoảng giữa mỏ về phía hạ lưu mỏ, sau khi được tỉnh Thanh Hóa cho phép.
Tuy nhiên, theo UBND huyện Vĩnh Lộc, phần ranh giới mỏ được cấp phép khai thác trở lại với diện tích 3,05ha có một phần nằm trên mái và bãi sông hiện trạng và một phần chồng lên tuyến kè được thiết kế.
“Khi tiến hành khai thác cát sẽ gây nguy hiểm đến mái, bãi sông, gây sạt lở và trực tiếp ảnh hưởng đến tuyến kè”, Văn bản của UBND huyện Vĩnh Lộc nêu rõ.
Tuyến kè chống sạt lở bờ sông có tổng mức đầu tư hơn 82 tỷ đồng đang được gấp rút thi công. Ảnh: Quốc Toản.
Trong khi đó, tính toán của đơn vị tư vấn, thiết kế dự án kè sạt lở, nếu không làm kè vào mùa mưa lũ có thể dẫn đến xói lở nghiêm trọng gây mất bờ bãi khoảng 50m, trong khi khu dân cư gần nhất cách sông khoảng 54m.
Được biết, trên đoạn sông này có hai mỏ cát giáp gianh nhau là mỏ số 18 của Công ty Minh Chung và mỏ số 54 của Công ty Nam Lực đang cùng hoạt động. Vị trí hai mỏ cát này trước đây chưa thu hồi 3,95ha của mỏ số 18 cách nhau khoảng 450m; sau khi mỏ số 18 hoàn trả 3,95ha thì hai mỏ này cách nhau khoảng 720m.
Điều đáng nói là tại phần giáp ranh giữa hai mỏ, thời gian gần đây, có từ 5-7 tàu khai thác cát hoạt động cả ngày lẫn đêm đã tiếp tục làm sạt lở tiếp mái bờ sông với chiều dài khoảng 20m vào ngày 22/02/2025. Do đó những hộ dân sống dọc bờ bãi sông xã Vĩnh Hoà đã có đơn phản ánh và kiến nghị về tình trạng khai thác cát trên.
Để đảm bảo an toàn tuyến kè chống sạt lở tại thôn Giang Đông, Nghĩa Kỳ, UBDN huyện Vĩnh Lộc đã đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa xem xét tạm dừng hoạt động khai thác mỏ cát số 18 tại xã Vĩnh Hòa của Công ty Minh Chung để đánh giá và điều chỉnh ranh giới khai thác của mỏ cát số 18 ra ngoài phạm vi lòng, bãi sông (khu vực đang xây dựng tuyến kè); chỉ đạo UBND huyện Yên Định có phương án quản lý hoạt động mỏ cát số 54 của Công ty Nam Lực.
