Bờ sông Mã sạt lở, huyện chờ kinh phí khắc phục

Sông ‘nuốt’ đất

Tình trạng sạt lở bờ sông Mã, đoạn thuộc thôn Vân Cát (xã Cẩm Vân, huyện Cẩm Thủy, tỉnh Thanh Hóa) đã diễn ra nhiều năm nay và có nguy cơ diễn biến nghiêm trọng hơn nếu không được khắc phục kịp thời. Theo quan sát của phóng viên, đoạn bờ sông bị sạt lở kéo dài hàng trăm mét, chạy theo hình vòng cung. Chiều rộng đoạn bị sạt lở lên tới hàng chục mét, ăn sâu vào bờ bãi; sâu từ 3-5m tính từ bờ tới mặt nước. 

Cũng tại vị trí này, một vài năm về trước, nhiều diện tích đất trồng mía của người dân cũng đã bị cuốn trôi ra sông. Bên cạnh các vết sạt lở cũ, dọc bờ bãi, tiếp tục xuất hiện các vết nứt mới, kéo trượt đất sản xuất của người dân xuống sông, đe dọa đến sự ổn định diện tích đất trồng mía của nhiều hộ dân. 

“Vào mùa mưa, tình trạng sạt lở diễn ra nghiêm trọng  hơn. Chỉ mới vài năm trở lại đây, gia đình tôi đã mất khoảng 1,8 ha đất trồng mía do tình trạng sạt lở gây ra. Diện tích đất bãi bị sạt lở không thể phục hồi, trong đó có nhiều diện tích mía đến thời kỳ thu hoạch đã bị cuốn xuống sông, ảnh hưởng đến sản lượng cũng như thu nhập của người dân. Nếu chính quyền địa phương không có phương án gia cố bờ sông, thì nguy cơ người dân sẽ không còn đất canh tác trong vài năm tới”, ông Trần Ngọc Chế (thôn Vân Cát, xã Cẩm Vân) cho biết.

Cũng theo phản ánh của người dân, ngoài ảnh hưởng của thời tiết, thì tình trạng hút cát trái phép tại khu vực thôn Vân Cát thời gian gần đây có thể là nguyên nhân dẫn tới sạt lở bờ sông diễn biến phức tạp. 

“Tàu hút cát hoạt động mạnh từ đầu năm đến nay nhưng không thấy chính quyền địa phương có động thái xử lý. Cát bị hút liên tục làm mất đi lớp đất bám vào bờ, khiến bờ sông Mã bị xói mòn và đe dọa tới đất sản xuất của người dân. Cơ quan chức năng cần có biện pháp mạnh mẽ và kịp thời để ngăn chặn tình trạng trên, bảo vệ môi trường sống và sự an toàn của cộng đồng dân cư”, một hộ dân đề nghị giấu tên cho biết.

Theo nghi nhận của phóng viên, sáng ngày 27/2, tại vị trí kè nắn dòng thuộc thôn Vân Cát (xã Cẩm Vân) xuất hiện 2 tàu hút cát đang hoạt động. Các tàu này rời đi không lâu sau đó khi bị người dân phát hiện. Vị trí tàu khai thác cát đang hoạt động không được cơ quan có thẩm quyền cấp phép khai thác cát. Theo quan sát, vị trí tiếp giáp với chân kè (nơi tàu cát hoạt động) cũng xuất hiện tình trạng sạt lở.

Ngoài vị trí nêu trên, dọc bờ sông Mã đoạn qua thôn Quan Phát (xã Cẩm Vân) xảy ra sạt lở phần mái taluy bờ sông tại 3 vị trí với chiều dài khoảng 30m. Tại thôn Kìm, xã Cẩm Ngọc xuất hiện hiện tượng sạt lở với chiều dài 300m; tại thôn Sành, bờ sông đã sạt lở với chiều dài gần 250m, điểm sạt lở gần nhất cách nhà dân khoảng 25-30m. Tại xã Cẩm Yên, đoạn bờ sông tại thôn Yên Duyệt xuất hiện tình trạng sạt lở một số đoạn bờ sông phần mái và đỉnh taluy, vị trí tiếp giáp với nhà dân...

Huyện chờ kinh phí

Theo UBND huyện Cẩm Thủy, tình trạng sạt lở bờ sông tại các xã Cẩm Vân, Cẩm Yên, Cẩm Ngọc diễn ra từ năm 2018-2023 là đúng thực tế. Tuy nhiên, nguyên dân của tình trạng sạt lở do hoạt động khai thác cát là chưa có cơ sở. Các mỏ cát tính đến thời điểm kiểm tra (tháng 10/2023) đang dừng hoạt động và các điểm sạt lở nằm ngoài phạm vi mỏ. Mặt khác, các khu vực sạt lở tại xã Cẩm Yên, Cẩm Ngọc cho thấy, vết sạt đều ở tầng trên, dưới chân (giáp lòng sông) là dãy đá gốc.

Còn tại xã Cẩm Vân, cơ quan chuyên môn đã phối hợp với UBND huyện Cẩm Thủy và các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch quan trắc, theo dõi diễn biến sạt lở trong năm 2018-2019. Theo đó, trong quá trình các mỏ cát 45, 46 và 47 hoạt động, tình trạng sạt lở vẫn diễn ra nhưng không phức tạp và nặng nề như trong thời gian các mỏ dừng hoạt động. Trong năm 2021-2022, hiện tượng sạt lở diễn biến chậm.

Cũng theo đánh giá của cơ quan chuyên môn, nguyên nhân tình trạng sông "nuốt" đất là do mưa lũ gây ra, kết hợp với nước sông dâng cao và lượng nước mặt chảy tràn, gây sạt lở.

Để đảm bảo an toàn cho người và vật nuôi tại các vị trí sạt lở, tỉnh Thanh Hóa đã chỉ đạo huyện Vĩnh Lộc thực hiện các phương án đảm bảo an toàn; có phương án sơ tán dân và tài sản khi sạt lở diễn biến phức tạp ảnh hưởng đến an toàn, tính mạng của người dân. Thường xuyên kiểm tra, giám sát quá trình hoạt động khai thác cát trên địa bàn, không để diễn ra tình trạng khai thác cát trái phép; khảo sát các vị trí đang có diễn biến sạt lở nhanh, phức tạp, tham mưu cho UBND tỉnh phương án chống sạt lở đảm bảo an toàn cho người dân và tài sản.

Ông Nguyễn Văn Hiệp, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Cẩm Thủy (nay là phòng Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, UBND huyện Cẩm Thủy đã có tờ trình gửi UBND tỉnh Thanh Hóa để xin hỗ trợ kinh phí đầu tư xây dựng dự án kè chống sạt lở. Tuy nhiên, do tỉnh chưa bố trí nguồn nên dự án trên vẫn chưa được thực hiện.

Về việc 2 chiếc tàu hút cát đang hoạt động ngay tại vị trí đê nắn dòng (xã Cẩm Vân, huyện Cẩm Thủy), lãnh đạo phòng Tài nguyên và Môi trường (nay là phòng Nông nghiệp và Môi trường) huyện Cẩm Thủy cho biết, đơn vị sẽ cho kiểm tra và thông tin lại kết quả.