Đề xuất do Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính (VAFI) nêu trong văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và Ban kinh tế trung ương,
Theo VAFI, thì hiện tại, mức lãi suất tiền gửi ngân hàng ở ta quá cao, mức lãi suất dành cho tiền gửi trung và dài hạn từ 3,5-6,2%/ năm, dẫn đến lãi suất cho vay cũng rất cao, thường gấp 2 đến 3 lần mức lãi tiền gửi, khiến cộng đồng doanh nghiệp và người nghèo bị ảnh hưởng.
Lãi suất tiền gửi 0%/năm hiện đang được rất nhiều quốc gia áp dụng, có quốc gia thậm chí còn duy trì lãi suất ở mức âm. Nay nếu Việt Nam cũng làm thế, thì lãi suất cho vay sẽ hạ thấp xuống rất nhiều, cộng đồng doanh nghiệp và người dân sẽ được hưởng lợi.
Đề xuất trên, ngay lập tức làm dư luận xã hội dậy sóng, bị rất nhiều chuyên gia phản đối. Bởi thứ nhất, lạm phát của Việt Nam luôn luôn ở mức cao so với thế giới và khu vực. Năm 2020, lạm phát ở mức 3,2%, và năm 2021, dự đoán ở mức 4%. Lạm phát bao nhiêu, nghĩa là đồng tiền mất giá bấy nhiêu. Không ít trường hợp bán nhà mang gửi tiết kiệm, nhưng sau vài chục năm, số tiền rút ra chỉ mua được bát phở.
Với mức lãi suất như hiện nay, tuy người gửi tiền vẫn được hưởng lãi suất dương so với lạm phát, nhưng trong 5 tháng đầu năm, lượng tiền gửi ngân hàng chỉ tăng khoảng 3% nhưng tín dụng lại tăng tới 5%, đã có dấu hiệu mất cân đối.
Thứ hai, nếu đưa lãi suất tiền gửi về 0% trong khi lạm phát ở mức 3-4%, thì tức là tiền gửi bị âm. Liệu có ai mang tiền đến gửi ngân hàng để bị mất tiền không ?
Thứ ba, nếu đề xuất trên trở thành hiện thực, thì dòng tiền gửi ở các ngân hàng lập tức bị rút ra, chẩy ồ ạt vào các kênh đầu tư khác như bất động sản, chứng khoán, vàng, ngoại tệ… những thị trường đó sẽ lập tức trở thành nóng bỏng, giá sẽ tăng phi mã, giấc mơ được sở hữu một ngôi nhà của người thu nhập thấp, người nghèo sẽ càng trở nên xa với. Và một khi bong bóng bất động sản nổ, thì hệ lụy sẽ không thể nào tưởng tượng được.
Và thứ tư, bản chất của ngân hàng là đi vay (nhận tiền gửi) để cho vay, sự chênh lệch giữa lãi suất cho vay và lãi suất đi vay chính là nguồn sống, nguồn tích lũy của ngân hàng. Một ngân hàng chỉ khỏe mạnh khi dòng tiền đi vay và dòng tiền cho vay cân đối, hài hòa với nhau. Nay nếu lãi suất tiền gửi ngân hàng về 0%, ngân hàng không đi vay được nữa thì lấy đâu mà cho vay? Đã không vay được tiền thì làm gì có tiền mà cho vay với lãi suất thấp? Xin Ngân hàng Nhà nước in thêm tiền để bơm vào ư? Lạm phát sẽ lập tức tăng lên đến hai, ba con số, nền kinh tế sẽ sụp đổ.
Xem ra, VAFI rất giàu trí tưởng tượng khi ngồi trong phòng máy lạnh để soạn thảo ra đề xuất này.
