Rừng xanh bạt ngàn, mặt nước mênh mông
Khi cái rét đã lùi xa, khi nắng vàng như mật trải khắp các sườn đồi, các thung lũng, là khi mùa "bok mạy tỉu" (tiếng Thái nghĩa là hoa thành ngạnh) về trên núi rừng Pha Mu (huyện Than Uyên, Lai Châu). Sắc hoa "mạy tỉu" màu hồng phấn dường như làm bừng lên sức sống của rừng núi xứ sở nơi đây. Mùa hoa về, ai cũng muốn ghé Pha Mu để ngắm nhìn, thưởng thức. Phải chăng vì thế mà người Pha Mu thân thiện, hiếu khách, mỗi khi đùa vui họ thường nói "lối đi nào rồi cũng dẫn về Pha Mu"...
Những cánh rừng xanh bạt ngàn, những ngọn núi hùng vĩ, cảnh sắc kỳ thú, lãng mạn của lòng hồ thuỷ điện Bản Chát. Ảnh: Hồng Nhung.
Muốn đến với Pha Mu có nhiều cách, bạn có thể chọn đường bộ hoặc đường thủy. Nếu đi đường thủy, từ bến thuyền Thẩm Phé (xã Mường Kim, Than Uyên), đi bằng thuyền máy hoặc tàu du lịch trong hồ thủy điện Bản Chát, có thể chọn vào lối Huổi Bắc hay Pá Khôm là cũng đến Pha Mu. Nếu đi đường bộ, du khách cũng có thể đi từ Thị trấn Than Uyên theo đường 279 mới đi 42 km là tới lối rẽ vào xã Pha Mu.
Vừa đến vùng đất này, chúng tôi đã gặp các cô gái Thái vừa phơi sợi chàm vừa ngân nga câu hát "Về Than Uyên, anh theo em về Pha Mu, Pha Mu rừng đang mùa thay lá, rất quen mà ngỡ lạ, dìu dặt điệu khèn ai... ". Những câu hát làm lòng người thêm xao xuyến, bởi mùa hoa đẹp, bởi cảnh quan thiên nhiên tuyệt vời hay bởi giọng hát ngọt ngào và dáng người thon thả trong bộ áo cóm của em...
Nằm ở phía Tây Nam của huyện Than Uyên, Pha Mu là xã có diện tích tự nhiên lớn nhất Than Uyên. Pha Mu giáp với các xã Tà Hừa, Mường Cang; giáp với Tà Mít (huyện Tân Uyên) Chiềng Khay (huyện Quỳnh Nhai, Sơn La) với diện tích gần 12 nghìn ha, xã gồm có 5 bản với dân số 1.067 người.
Nhắc đến Pha Mu là nhắc đến vùng đất của những cánh rừng xanh bạt ngàn, những ngọn núi hùng vĩ, những cảnh sắc kỳ thú mà lãng mạn của lòng hồ thuỷ điện Bản Chát. Pha Mu có 2 dân tộc Thái, Mông cùng sinh sống với nhiều nét văn hoá đặc sắc, giàu truyền thống đoàn kết và gắn bó với quê hương. Không chỉ thế, Pha Mu còn được ví như bức tranh “sơn thuỷ hữu tình” còn nguyên vẻ đẹp hoang sơ, sở hữu nhiều lợi thế, tiềm năng, nhiều giá trị chưa được khai thác.
Mùa này, sắc hoa "mạy tỉu" màu hồng phấn làm bừng sức sống của rừng núi Pha Mu. Ảnh: Hồng Nhung.
Gần như nằm trọn vẹn trong lòng hồ thủy điện Bản Chát, hiện nay Pha Mu đang có diện tích đất ngập nước gần 1.540 ha, có diện tích mặt hồ rộng nhất Than Uyên. Với cảnh quan núi rừng và mặt hồ như vậy, tiềm năng du lịch sinh thái của Pha Mu rất lớn. Đó là du lịch lòng hồ, du lịch rừng núi gắn liền việc khai thác cảnh quan thiên nhiên gắn với sinh hoạt cộng đồng của các bản người Thái, người Mông ven hồ, ven chân rừng.
Cảnh sắc níu chân du khách
Anh Hoàng Phi Hùng, Chủ tịch UBND xã Pha Mu, người cán bộ trẻ giàu nhiệt huyết đã và đang gắn bó với con người, mảnh đất nơi đây cho biết: "Nhiều năm nay, xã không có cháy rừng, bà con bảo vệ rừng rất tốt, nhất là việc phòng cháy chữa cháy rừng, tuần tra kiểm tra rừng diễn ra thường xuyên. Nhờ giữ rừng tốt, không chỉ mang lại nguồn lợi từ rừng, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng mà còn giúp xã có nhiều cánh rừng xanh tốt. Đây là điều kiện thuận lợi để xã phát triển du lịch sinh thái rừng gắn với du lịch cộng đồng”.
Pha Mu còn giữ được những cảnh sắc núi rừng, mặt nước hoang sơ, được tạo hóa ban tặng. Ảnh: Hồng Nhung.
Về Pha Mu mùa này, ta bâng khuâng khi ngắm nhìn những rừng "bok mạy tỉu" nở đầy trên núi như những vầng mây hồng, dường như mùa hoa đào thứ hai lại trở về với mảnh đất này. Những bông hoa nho nhỏ xinh xinh màu hồng phấn nở đầy cây, chùm hoa nhỏ bé thế thôi mà làm xao xuyến lòng người. Cô gái Pha Mu kể rằng "Bok mạy tỉu" là loài hoa của đầu mùa hạ, loài hoa của những vùng đất khô cằn sỏi đá. Nơi sườn núi chênh vênh, ít chất dinh dưỡng là nơi "mạy tỉu" lựa chọn để vươn mình...
Đến Pha Mu, bạn sẽ ngạc nhiên khi ngắm những ngọn núi đá vôi sừng sững vươn lên trời, y hệt như cái đầu cá chuối vươn lên mặt nước. Một cái hang nhỏ lộ ra lưng chừng núi, như là con cá chuối đang há miệng...Thật sự là kỳ diệu!
Pha Mu có nhiều núi đá vôi, trong đó chứa đựng nhiều điều bí ẩn về quá trình kiến tạo địa chất của trái đất từ xa xưa. Cách trung tâm xã khoảng hơn 2km về phía bắc, đi qua bản Chít, leo lên núi khoảng 500m là đến hang Kết Hoi (Vảy Ốc). Trong hang, những nhũ đá, những vách hang với đường vân nấm, vân sò lạ mắt và nhiều hình thù kỳ thú sẽ khiến bạn ngạc nhiên, hang có nước ở dưới đáy. Anh Hà Văn Tuyên, người dẫn đường đưa chúng tôi vào thăm hang khẳng định khi hang cạn hơn, có thể men theo vách đáy hang đi ra đến bờ hồ Bản Chát.
Những nhũ đá lung linh, kỳ thú trong hang Kết Hoi ở Pha Mu. Ảnh: Hồng Nhung.
Phía trên hang Kết Hoi chừng khoảng 200m sẽ đến phiến đá Tiên Trượt, đây là phiến đá trơn nhẵn như cầu trượt của trẻ em. Người già kể lại rằng xưa kia, các nàng tiên trên trời đã chọn đỉnh núi này làm nơi vui chơi nên để lại dấu tích là phiến đá dài tới 2m. Đến Pha Mu, bạn có thể thử trượt trên phiến đá này, nhớ về xa xưa và cảm nhận về một Pha Mu của huyền thoại...
Về Pha Mu, bạn bị thu hút vì vẻ đẹp của rừng và cảnh quan thiên nhiên, nhưng bạn sẽ còn yêu thích cả nét đẹp văn hóa của người dân ở đây. Bà con nhân dân các dân tộc đã chung sống từ lâu đời và chung tay lao động, xây dựng cuộc sống ấm no và giữ gìn bản sắc văn hóa.
Nhiều năm qua, dưới sự chỉ đạo sâu sát của cấp ủy, chính quyền địa phương, bà con nhân dân Pha Mu đang thực hiện tốt các tiêu chí nông thôn mới, phấn đấu trong năm 2022 xã đạt chuẩn nông thôn mới của huyện. Hiện tại, xã Pha Mu đang định hướng cho người dân phát triển du lịch cộng đồng, những cuộc khảo sát, trao đổi, họp bản của cán bộ xã với người dân diễn ra thường xuyên, và khi người dân đồng thuận thì tất cả mọi việc trong tiến trình xây dựng bản du lịch cộng đồng đều trở nên thuận lợi. Đầu tiên là việc giữ gìn môi trường cảnh quan bản làng.
Hiện nay, người dân ở Pha Mu đang triển khai trồng một số cây trồng mới như mắc ca, quế..., kỳ vọng sẽ thay đổi hơn nữa diện mạo đời sống. Ảnh: TL.
Từ bến thuyền Pá Khôm đến cuối bản Huổi Bắc, dọc đường bạn sẽ thấy con đường bê tông sạch sẽ, không có một cành cây, que củi, không có phân gia súc. Tất cả các hộ dân đều chăn nuôi gia súc ở lán trại trên rừng, bản làng mùa nào cũng thơm hương hoa cỏ.
Trong rừng xanh mênh mang, những bông chuối rừng đỏ chót thấp thoáng, những mùa hoa rừng thay nhau trỗ bông, đem lại cho rừng Pha Mu một sản vật tuyệt vời, đó là mật ong rừng được du khách rất yêu thích. Bạn có thể hỏi bất kỳ gia đình nào ở đây đều sẽ được thử vị mật ong rừng thơm ngọt. Nếu ở lại Pha Mu lâu hơn, bạn hãy ghé Pá Khoang, bản nhỏ này chính là xứ sở của ong rừng, tìm hiểu về nó, chắc chắn sẽ rất thú vị.
Đắm mình cùng ẩm thực, văn hóa dân gian
Đến nay, tổng số hộ tham gia làm du lịch của các bản ở Pha Mu là 7 hộ, họ bắt đầu làm homstay, có chỗ lưu trú cho khách. Có những nhà có thể lưu trú được 10 đến 20 khách... Đây là cơ sở bước đầu cho Pha Mu thu hút và giữ chân khách du lịch.
Những rừng quế 4 - 5 năm tuổi ở Pha Mu hứa hẹn sẽ mang lại thu nhập cao, bền vững hơn nữa nhằm thay đổi đời sống bà con nơi đây. Ảnh: TL.
Bên cạnh đó, ẩm thực là một trong những nét đặc sắc của bản làng người Thái, người Mông. Nhiều món ăn của bản làng thơm ngon, đậm đà hương vị núi rừng như: Nộm rau sắn, rau dớn xào, gà đen Huổi Bắc nướng, da trâu muối chua, gỏi cá, cá nướng, cá mẳm..., toàn món ăn với gia vị đặc trưng như mắc khén, tỏi, rau thơm... dưới bàn tay chế biến khéo léo của bà con mà trở nên hấp dẫn vô cùng.
Hành trình về Pha Mu không lâu, nhưng chúng tôi dường như đã hòa mình vào màu xanh của núi rừng, của hồ nước. Hồ bản Chát, Pá Khôm, núi Đầu Cá Chuối, hang Vảy Ốc, đá Tiên Trượt, bản Du lịch cộng đồng Huổi Bắc... Trời xanh, nước xanh, rừng đẹp lung linh với những vòm hoa mạy tỉu nở rực rỡ hồng tươi trên núi... Tất cả làm cho ta lưu luyến, bâng khuâng...
Ta sẽ còn nhớ mãi câu chuyện của cô gái trẻ, ta nhớ hàng ngàn cây "mạy tỉu" kiên cường bám trụ và trưởng thành trên những vùng núi khô cằn của Pha Mu vẫn vươn mình trổ bông tặng con người những mùa hoa xinh xắn. Và người Pha Mu cũng vậy, kiên cường bám đất bám rừng để dựng xây một Pha Mu no ấm, đẹp giàu.
Cùng với khai thác tiềm năng, lợi thế du lịch sinh thái - văn hóa, Pha Mu cũng đang tập trung đưa các cây trồng mới vào sản xuất, tiếp tục nâng cao độ che phủ và chất lượng rừng. Ảnh: TL.
Ta tin tưởng vào tình yêu rừng của người dân nơi đây sẽ là nền tảng để Pha Mu làm du lịch bền vững, gắn bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường và bảo tồn văn hóa với du lịch cộng đồng. Còn ta, sẽ trở lại với Pha Mu trong bâng khuâng hương rừng, ta sẽ về cùng điệu xòe trong bập bùng ánh lửa, sẽ nắm tay em cùng nhịp chân bước rộn ràng trong ca khúc "Theo em về Pha Mu"...
Đến Pha Mu, du khách sẽ được thưởng thức các tiết mục văn nghệ do những cô gái của bản biểu diễn. Bình thường, các cô gái đều làm nương rẫy, nuôi cá..., nhưng khi rảnh rỗi họ đều rất tích cực tập luyện các điệu múa mới để đón du khách. Những chiếc lu cở đan bằng mây tre là vật dụng hàng ngày theo họ lên nương hái ngô, gùi sắn... giờ trở thành đạo cụ múa rất giản dị mà gần gũi thân thiết. Du khách hào hứng với điệu múa ô, múa gùi, say sưa trong vòng xòe... để xa rồi còn lưu luyến mãi một Pha Mu thân thiện, hiếu khách.
