Mùa màng thất bát, nỗi lo ăn đong hiện hữu ở Nam Định

Bà Nguyễn Thị Hân khóc nghẹn khi nhắc tới vụ lúa mùa
 

Tháng sau là đong gạo!

Ở Nam Định, nếu như các huyện huyện ven biển SX lúa luôn rình rập bão lũ, dịch bệnh thì những huyện có chân đất cao ở phía nam tỉnh này như Ý Yên và Vụ Bản lại khá yên tâm. Vụ mùa 2017 cũng vậy, khi mà tình hình dịch bệnh, nhất là bệnh lùn sọc đen bùng lên ở các huyện rìa đông bắc của tỉnh, cộng thêm mưa lũ suốt cả vụ, ngành nông nghiệp tỉnh này đã hi vọng Ý Yên (cùng với Vụ Bản) sẽ là “cứu cánh” cho sản lượng lúa của tỉnh.

Hơn 5 mẫu lúa của bà Nguyễn Thị Hân, thôn Nguyệt Hạ, xã Yên Tân (Ý Yên, Nam Định) không thu được cân thóc nào

Ấy thế nhưng khi lúa sắp tới kỳ vào bồ, mưa kèm lũ lớn do ảnh hưởng cơn bão số 11, cả 2 huyện này cũng chẳng tránh khỏi bị vùi dập. Tại Ý Yên, toàn bộ vùng lúa ở các xã ven sông Đáy như Yên Bằng, Yên Khang, Yên Phú... tan tành vì lũ. Các xã nằm sâu trong nội đồng của huyện này cũng không thoát cảnh mất mùa thảm hại.

Xã Yên Tân (huyện Ý Yên) là một ví dụ. Thôn Nguyệt Hạ nổi tiếng nhiều ruộng. Thiếu gạo ăn có lẽ là nỗi lo chỉ có ở đây vài thập niên về trước. Thế nhưng năm nay, ngay tới những gia đình trẻ, sức dài vai rộng như vợ chồng anh Đỗ Ninh Phúc (thôn Nguyệt Hạ) cũng ngay ngáy.

Để khẳng định mình không nói ngoa, vợ anh Phúc dẫn chúng tôi xuống nhà bếp, đếm tổng cộng có 6 bao thóc. Chị vợ anh quả quyết rằng trong đó có 2 bao đã được chị mua trữ từ trước. Còn vụ mùa vừa qua, tổng cộng 8 sào lúa, chỉ thu vẻn vẹn được 4 bao, nhưng toàn lúa lép, cầm lên thấy đen sì, nhẹ lèo phèo như trấu, cả 4 bao cân lên chưa nổi một tạ.

Anh Phúc bảo số thóc ấy do cả gia đình bổ ra đồng gặt vớt vát khi lũ về ngang ngực, lúc ấy cả 8 sào lúa nhà anh số mới chín đỏ đuôi, số mới đông sữa, chỉ cắt được phần ngọn, lúa đã cứng hạt. Thứ thóc ấy nhà anh Phúc đã thử xay lên, nhưng cơm nấu ra như cơm thiu, chẳng thể nuốt nổi nên dù nhà sắp hết gạo, cũng chẳng thể xát để ăn.

“Chẳng giấu gì anh, cả nhà chỉ còn vẻn vẹn 2 bao thóc mua trữ từ trước để dành. Nhà 4 miệng ăn, chắc chỉ 1 tháng nữa là hết thóc, phải đi đong gạo” – anh Phúc thú thực. Những gia đình trẻ khỏe như anh Phúc ở thôn Nguyệt Hạ dù sao vẫn có sức đi làm công việc phụ, riêng anh Phúc có thêm nghề lái xe thuê nên lương mỗi tháng 4-5 triệu, chi phí tiền gạo cả nhà mỗi tháng tính ra 200-300 nghìn đồng chưa phải là chuyện lớn. Chứ những hộ chủ yếu bám vào ruộng thì càng gay go.

Một mình trồng 5 mẫu lúa, nhưng chưa có năm nào, bà Nguyễn Thị Hân ở thôn Nguyệt Hạ lại lâm vào tình cảnh phải lo thiếu gạo ăn như năm nay. Kể chuyện với chúng tôi, bà Hân cứ liên tục khóc. Bà khóc một phần vì tủi phận đời éo le, một phần vì cái núi nợ vật tư hơn 20 triệu đồng đổ cho 5 mẫu lúa vụ mùa vừa qua, nhưng nay chẳng thu được một cân thóc nào. Khoản tiền vật tư ấy bà đã phải nèo nỉ các đại lí cho khất, với lãi suất 1%/tháng.

Chồng bệnh tật mất sớm, bỏ lại 2 đứa con thơ và gia tài là một căn nhà cấp bốn 2 gian chỉ có một chiếc bàn uống nước. Đứa con gái vừa mười tám đôi mươi qua đời vì tai nạn giao thông, còn mỗi mụn con trai đang đi nghĩa vụ quân sự. Thành ra mấy năm nay, bà Hân sống một mình. Bà bảo nếu không có bàn thờ của chồng con, bà chỉ muốn bán quách nhà cửa, lên thành phố làm ôsin cho rồi.
 

Toàn tỉnh giảm 40 - 50%

Trong số các tỉnh thuộc ĐBSH, Nam Định là địa phương bị thiệt hại nặng nề nhất trong vụ mùa vừa qua, theo ước tính năng suất, sản lượng toàn tỉnh giảm 40 - 50%.

Tại huyện Nam Trực, theo ghi nhận của chúng tôi, hàng nghìn ha lúa bị mất trắng, người dân vứt bỏ ngoài đồng giờ trở thành nơi chăn thả trâu, bò. Trưởng phòng NN-PTNT huyện Nam Trực Vũ Văn Thắng cho biết, huyện gieo cấy 8.900ha lúa, thì 7.000ha lúa bị mất trắng. Thiệt hại nặng nhất là các xã Nam Thái, Nam Hải, Nam Lợi, Đồng Sơn.

Cũng theo ông Thắng, ngay từ đầu vụ, sau khi gieo sạ xong nhiều diện tích gặp mưa lớn nên bị ngập úng gây thối mộng, người dân phải cấy lại. Đến giữa vụ, dịch bệnh lại hoành hành, đặc biệt là bệnh rầy lưng trắng truyền bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá và bệnh lùn sọc đen hại lúa.

Cuối vụ, mưa lớn và hồ Hòa Bình xả lũ khiến mực nước tại các sông trên địa bàn huyện dâng cao nên nước trong ruộng không tiêu thoát được, gây ngập úng nặng, cây lúa thối gốc, thóc nảy mầm. Về cơ bản, có hàng nghìn ha lúa mất trắng, nhiều gia đình không có thóc ăn.

Men theo con đường bê tông từ xã Nam Thái đến xã Đồng Sơn, chúng tôi gặp bà Phạm Thị Mít (thôn Hải Thượng, xã Nam Thái) hông đeo bao tải, tay cầm liềm đang đi mót lúa trên những thửa ruộng xác xơ. Bà Mít bảo, bông lúa 80% là bị lép, chỉ có ít hạt chắc nên bà tranh thủ vớt vát được hạt nào hay hạt đó về chăn gà.

Những mớ thóc đen sì do ngập lụt, không thể ăn được của nông dân huyện Ý Yên (Nam Định)

Bà Mít than thở: “Nhà tôi cấy hơn 5 sào lúa Bắc thơm 7, đầu tư phân bón, thuốc BVTV, dịch vụ nông nghiệp hết gần 3 triệu đồng, nhưng đến cuối vụ chỉ thu được hơn 70kg thóc, tính ra chưa nổi 1 triệu đồng, lỗ vốn to. Người già cả như chúng tôi chưa biết lấy thóc đâu ăn đợi đến năm sau đây”.

Cách đó không xa, vợ chồng anh Nguyễn Văn Quân (xóm 19, xã Đồng Sơn) cũng đang lúi húi nhặt nhạnh những bông lúa bị đen xịt, nửa lép, nửa chắc. Nhà anh cấy 8 sào lúa, mỗi sào chỉ thu hoạch được 10kg, trong khi mọi năm được 1,8 - 2 tạ.

Theo anh Quân, đây là một vụ lúa tả tơi thê thảm với người dân quê anh. Đầu vụ vừa gieo sạ xong gặp trận mưa lớn, gây ngập úng, thối mộng nên người dân phải gieo lại. Gieo lại được vài ngày, trời lại đổ mưa, người dân phải gieo lại lần nữa. Nhiều nhà phải gieo đi, gieo lại 3 lần mới xong.

Trao đổi với chúng tôi, Phó Chủ tịch UBND xã Nam Thái Đỗ Văn Tuyến buồn bã cho biết, toàn xã gieo cấy 668ha lúa, nhưng diện tích lúa bị mất trắng chiếm gần 90%. "Do vụ mùa mất hết, chúng tôi đã dừng tất cả các khoản thu liên quan đến nông nghiệp để bà con đỡ khổ”, ông nói.