Nhất là ở ba huyện phía nam là Đạ Huoai, Đạ Tẻh và Cát Tiên - vùng trọng điểm lúa của tỉnh.
Đến thời điểm cuối tháng 3/2015, mực nước trên sông Đồng Nai chảy qua ba huyện phía nam đã xuống thấp hơn nhiều so với mực nước trung bình nhiều năm. Hơn thế, khoảng 1 tháng qua, khi đỉnh điểm của mùa hạn chưa đến nhưng nhiều cánh đồng ở các huyện trên đã thiếu nước tưới nghiêm trọng.
Theo dự báo của cơ quan khí tượng thủy văn, mực nước trên các sông suối ở Lâm Đồng trong những ngày cuối tháng 3 và đầu tháng 4 tới sẽ dao động với biên độ từ 0,14 - 0,27 m; thấp hơn từ 0,02 - 0,03 m so với mực nước trung bình giữa tháng 3, thấp hơn so với mực nước trung bình cùng kỳ năm 2014 là 0,08 m và thấp hơn mực nước trung bình nhiều năm khoảng 0,1 m.
Cạn kiệt nguồn nước
Dự báo mực nước sông Đồng Nai đi qua ba huyện phía nam trong thời gian đến sẽ còn xuống thấp hơn so với hiện tại và thấp hơn nhiều so với mọi năm. Cũng như vậy, trên các sông suối đổ về sông Đồng Nai ở ba huyện này, lượng nước có thể khai thác để phục vụ SX nông nghiệp cũng hạn chế một cách rất đáng kể.
Theo thông báo nhanh của cơ quan chức năng ba huyện trên, cùng với sông Đồng Nai, hiện hầu hết các hồ chứa trên địa bàn như Đắk Lô, Phước Trung (Cát Tiên), Đạ Hàm, Đạ Tẻh (Đạ Tẻh), Đạ Liong, Kon Boss (Đạ Huoai)... đều đã xuống thấp hơn mực nước dâng bình thường và thấp hơn từ một đến vài mét so với mọi năm.
Việc thiếu nước khiến cho hàng ngàn héc ta cây trồng (lúa, màu, cây ăn trái...) đứng trước nguy cơ bị thiệt hại nặng nề.
Đến thời điểm cuối tháng 3/2015, toàn bộ các trạm bơm dọc theo sông Đồng Nai và trên một số dòng suối lớn khác của Cát Tiên, Đạ Tẻh và Đạ Huoai hầu như không còn hoạt động hoặc chỉ hoạt động cầm chừng theo kiểu “còn nước còn tát”.
| Cùng với kiến nghị cơ quan chức năng cấp trung ương có những quy định cụ thể hơn trong quy trình vận hành hồ chứa của công trình thủy điện phía thượng nguồn (trong đó cần ưu tiên nguồn nước phục vụ SX), Lâm Đồng cũng cần tăng cường quản lý và điều tiết nguồn nước một cách hợp lý và hài hòa giữa các địa phương và giữa các vùng SX để tránh tình trạng mạnh ai nấy làm, mạnh ai nấy “khắc phục” như những năm qua. |
Ngay như ở Đạ Huoai, địa phương có cây ăn trái là chủ yếu, vẫn phải đối mặt với nạn hạn hán một cách gay gắt bởi 400 ha lúa, 100 ha rau, 60 ha màu... hầu như không còn nguồn nước để tưới.
Tại huyện Đạ Tẻh, vùng trọng điểm lúa cao sản An Nhơn tuy đã được chuyển sang canh tác theo mô hình “2 lúa + 1 bắp” nhằm giảm áp lực về nước tưới trong mùa khô hạn nhưng hiện cũng đã có đến hàng trăm héc ta lúa đang đối mặt với khô khát.
Còn tại Cát Tiên, ở những cánh đồng lớn của huyện như Phù Mỹ, Tiên Hoàng, Phước Cát 1... hiện đã có đến hơn 1.000 ha lúa không còn nước tưới.
Còn nguyên nhân khác
Ngoài nguyên nhân trời không mưa hoặc mưa với lượng mưa không đáng kể trong thời gian qua, theo cơ quan chức năng tỉnh Lâm Đồng, một nguyên nhân khác khiến cho các huyện phía nam thiếu nước nghiêm trọng ngay từ đầu mùa hạn hán là do các công trình thủy điện ở phía thượng nguồn sông Đồng Nai đang tích nước ở những hồ chứa nên nước ở phía hạ lưu trở nên cạn kiệt.
Về vấn đề này, trong vài năm gần đây, năm nào UBND tỉnh Lâm Đồng cũng có văn bản yêu cầu các nhà máy thủy điện cần điều tiết nước một cách hợp lý, trong đó ưu tiên nước cho SX nông nghiệp ở các huyện phía nam, nhưng xem ra tình hình vẫn không có những chuyển biến tích cực - các nhà máy thủy điện vẫn phải duy trì SX bằng cách tích nước làm cho phía hạ lưu Đạ Huoai, Đạ Tẻh và Cát Tiên thiếu nước nghiêm trọng.
Nước ở hồ Đạ Tẻh (huyện Đạ Tẻh) đã xuống thấp hơn mực nước dâng bình thường
Ngoài việc tích nước của các công trình thủy điện phía thượng nguồn, về phần các địa phương, một thực trạng rất đáng quan tâm đó là vấn đề sử dụng nguồn nước chưa thật hợp lý nên không những gây lãng phí (mạnh ai nấy tích trữ) mà còn khiến nguồn nước ngầm bị ảnh hưởng tiêu cực về lâu dài.
