Hiện đại hóa ngành điều gắn với chế biến sâu
Bình Phước hiện có hơn 1.400 cơ sở chế biến hạt điều quy mô nhỏ và vừa. Tỉnh cũng là nơi phát triển công nghệ phụ trợ, công nghệ cơ khí chế biến phục vụ ngành điều. Việc phát triển thương hiệu hạt điều Bình Phước ra thế giới có tiềm năng rất lớn nhưng hiện số doanh nghiệp làm được điều này còn khiêm tốn. Lí do là các doanh nghiệp này vẫn chưa mạnh dạn thay đổi tư duy và tầm nhìn chiến lược.
Ông Trần Quốc Duy, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Bình Phước cho biết, để mở rộng thị trường, không chỉ xuất khẩu thô hoặc đưa các sản phẩm đã có đi là xong. Cần phải đẩy mạnh chế biến sâu, sáng tạo hơn, không rập khuôn.
Chế biến sâu để khẳng định dần thương hiệu của điều Việt Nam tới tay người tiêu dùng trong nước và quốc tế mới là con đường bền vững cho ngành điều Việt Nam. Ảnh: Trần Trung.
Các doanh nghiệp điều không chỉ cho "ra lò" những sản phẩm tẩm gia vị, mà còn có thể tìm cách đưa hạt điều vào trong bữa ăn hàng ngày với các món như cá rô kho hạt điều hay sữa hạt điều… Hiện, các doanh nghiệp ở Bình Phước đang tập trung xây dựng vùng nguyên liệu chất lượng cao về hạt điều, điều hữu cơ đã xuất hiện ở Bình Phước, vùng nguyên liệu sạch, bền vững sẽ định vị thị trường trong nước, tiến tới xuất khẩu mạnh các sản phẩm chế biến sâu ra thế giới.
“Thời gian qua, Trung tâm chúng tôi đang tích cực hỗ trợ các start-up trong tỉnh từ việc đào tạo, tập huấn về kiến thức, kỹ năng khởi nghiệp cho đến việc tổ chức các hội thảo trực tuyến giữa start-up Bình Phước với Hội Doanh nhân trẻ tại TP Melbourne (Úc) để tìm đầu ra cho nông sản, đặc biệt là các sản phẩm hạt điều. Trung tâm sẽ luôn đồng hành cùng doanh nghiệp”, ông Trần Quốc Duy khẳng định.
Mục tiêu của tỉnh Bình Phước đặt ra là sẽ xây dựng ngành điều phát triển theo hướng bền vững, nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm, mang lại giá trị gia tăng cao, phát triển ngành điều Bình Phước có thương hiệu, uy tín.
Trong lĩnh vực chế biến, từ nay đến năm 2025, Bình Phước đưa ra mục tiêu ổn định công suất thiết kế như hiện nay (500.000 tấn/năm); hoàn thành việc xây dựng thương hiệu sản phẩm điều Bình Phước; chế biến sâu nhân điều đạt 10.000 tấn/năm; tổng kim ngạch xuất khẩu đạt trên 800 triệu USD.
Nhờ chế biến sâu, một số sản phẩm điều Bình Phước đang được nâng giá trị và đón nhận nhiều hơn từ người tiêu dùng. Ảnh: Lê Bình.
Để đạt được mục tiêu, Bình Phước sẽ sắp xếp lại các doanh nghiệp chế biến điều theo hướng quy mô lớn, thiết bị và công nghệ hiện đại, sản phẩm có chất lượng, đủ sức cạnh trạnh trên thị trường thế giới. Tổ chức thực hiện tốt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, kiểm tra đánh giá về điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm đối với cơ sở chế biến. Xử lý nghiêm các cơ sở không đảm bảo điều kiện về an toàn thực phẩm.
Không mải mê với nhập nguyên liệu, xuất nhân thô
Sau nhiều năm mải mê với việc nhập điều nguyên liệu, chế biến để tái xuất, ngành điều đã bắt đầu nhìn về thị trường nội địa và xây dựng chiến lược để chinh phục người tiêu dùng trong nước. Các doanh nghiệp, cơ sở chế biến điều đã mạnh dạn đầu tư, thay thế bằng công nghệ mới, chế biến sâu nhằm tăng giá trị sản phẩm. Song song đó, các doanh nghiệp đã bắt tay với nông dân xây dựng vùng trồng, giải bài toán “đói” nguyên liệu sạch để sản xuất.
Là một trong những doanh nghiệp đi đầu trong việc khai thác và phát triển kinh tế ngành điều của tỉnh Bình Phước, Công ty TNHH Mỹ Lệ đã sớm nhận ra những khó khăn của ngành. Cùng với duy trì sản xuất, chế biến điều nhân trắng xuất khẩu, công ty đã sớm bắt tay với người trồng điều địa phương xây dựng vùng nguyên liệu, chế biến sâu sản phẩm.
Với các dòng sản phẩm điều rang muối và kẹo hạt điều được chế biến công phu, các sản phẩm của Công ty đã chiếm được lòng tin của người tiêu dùng và có mặt rộng khắp tại tất cả các hệ thống siêu thị lớn nhỏ trên khắp cả nước.
Ông Trần Văn Tuyến (trái) giới thiệu với phóng viên Báo Nông nghiệp Việt Nam về các sản phẩm kẹo chủ lực từ điều của Công ty TNHH Mỹ Lệ. Ảnh: Trần Trung.
Theo ông Trần Văn Tuyến, Phó Giám đốc Công ty TNHH Mỹ Lệ, trong xu thế cạnh tranh ngày càng khốc liệt trên thị trường, việc "làm mới" mình bằng việc ứng dụng thành tựu của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Nhằm tăng sức cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước, Mỹ Lệ luôn nêu cao tinh thần sáng tạo và đổi mới công nghệ sản xuất, thay thế máy móc, thiết bị nhập khẩu bằng máy móc thiết bị trong nước; nghiên cứu sản xuất đa dạng sản phẩm nhân hạt điều, tạo uy tín cho từng sản phẩm của thương hiệu Mỹ Lệ.
“Nói tới hạt điều thì hãy nghĩ đến Việt Nam. Nói đến điều Việt Nam thì hãy nghĩ ngay đến Bình Phước. Qua thực tiễn người tiêu dùng đánh giá cũng như sự công nhận của thị trường thế giới, hạt điều Bình Phước có ưu thế vượt trội về chất lượng so với điều nhập khẩu và được đánh giá là ngon nhất thế giới", ông Trần Văn Tuyến tự hào.
Hạt điều Bình Phước có đặc điểm chắc, mẩy, cuống hạt phình to; bề mặt vỏ cứng sáng, mịn, bóng; lắc hạt ít kêu hoặc không kêu; số lượng không lớn hơn 200 hạt/kg, khối lượng hạt từ 5 - 6g/hạt. Riêng hạt điều rang muối Bình Phước có đặc điểm khi tách đôi nhân hạt điều thấy khe hở ở giữa nhỏ, không có muối đọng. Hàm lượng chất béo không nhỏ hơn 43%, hàm lượng carbohydrat lớn hơn 23%; hàm lượng chất béo và hàm lượng carbohydrate cao lý giải cho đặc điểm hạt điều rang muối Bình Phước có vị ngọt, thơm, béo ngậy.
Hộp quà với các sản phẩm kẹo được làm bằng nguyên liệu điều là sản phẩm chủ lực, được Việt kiều và người nước ngoài rất ưa chuộng. Ảnh: Lê Bình.
“Tuy nhiên, đa số các doanh nghiệp chủ yếu tập trung chế biến bán điều thô cho công ty nước ngoài, sau đó được chế biến sâu bán ra thị trường với thương hiệu của họ. Ngoài ra, các doanh nghiệp trong nước hoạt động theo kiểu mạnh ai nấy làm khiến họ tự đánh mất thương hiệu và lợi ích vốn có của hạt điều trong nước. Do đó, vấn đề cấp bách hiện nay là tạo ra chuỗi giá trị thương mại và định vị lại thương hiệu cho hạt điều Bình Phước phù hợp với xu thế hội nhập toàn cầu”, ông Trần Văn Tuyến chia sẻ thêm.
Để có nguồn nguyên liệu sạch, từ năm 2012, Công ty TNHH Mỹ Lệ đã liên kết với các hợp tác xã cùng nông dân trồng điều và bao tiêu sản phẩm. Ngoài việc hỗ trợ nông dân cây giống, công ty xây dựng quy trình trồng, chăm sóc cây điều hữu cơ và phát sổ nhật ký ghi chép cho nông dân để truy xuất nguồn hạt điều. Nhờ đó, đến nay doanh nghiệp đã có hàng trăm ha điều nguyên liệu đảm bảo các điều kiện khắt khe về chất lượng.
“Mặc dù có nhiều chính sách hỗ trợ nông dân trong quá trình trồng, chăm sóc cây điều, khi điều đạt chất lượng công ty thu mua cao hơn thị trường 3.000 đồng/kg, nhưng chúng tôi cũng chỉ mới đáp ứng được khoảng 20% nguyên liệu để sản xuất. Vì thế, chúng tôi sẽ mở rộng vùng trồng theo hướng chất lượng để đáp ứng nhu cầu sản xuất, nâng cao thu nhập cho người trồng điều cũng như bản thân công ty”, ông Trần Văn Tuyến cho biết.
Điều Bình Phước hoàn toàn có thể đi bằng chính đôi chân của mình trên thị trường quốc tế bởi truyền thống sản xuất và chất lượng sản phẩm của nguyên liệu trong nước. Ảnh: LB.
Năm 2018, sản phẩm hạt điều Bình Phước chính thức được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý, Công ty TNHH Mỹ Lệ vinh dự là một trong 4 đơn vị đầu tiên được cấp, bao gồm vùng nguyên liệu sản xuất và sản phẩm hạt điều nguyên liệu, hạt điều nhân, hạt điều rang muối…
Hạt điều chế biến sâu có giá trị cao hơn, qua đó, công ty đạt được biên lợi nhuận tốt hơn. Đặc biệt, hạt điều chế biến sâu còn mở ra cơ hội cho công ty xuất khẩu bằng chính thương hiệu riêng của mình, từ đó nâng cao vị thế của ngành điều Việt Nam trên thị trường quốc tế.
