Luật Di sản đã cho phép Bộ VHTTDL công nhận danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân (NNND), Nghệ nhân Ưu tú (NNƯT), nhưng Luật Thi đua - Khen thưởng thì chưa.
Bởi vậy, để nghị định quy định đối tượng, tiêu chuẩn, quy trình thủ tục xét danh hiệu NNND, NNƯT được thực hiện, sẽ phải chờ sửa Luật Thi đua - Khen thưởng.
Nếu theo đúng lộ trình, nghị định quy định đối tượng, tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục xét tặng danh hiệu NNND, NNƯT sẽ được trình Chính phủ trong quý II năm nay. Và nếu theo đúng tiến độ, dự kiến cuối năm 2014, đợt phong tặng đầu tiên về danh hiệu này sẽ được thực hiện.
Tuy nhiên, thông tin mới nhất mà Bộ VHTTDL chính thức khẳng định, mọi việc liên quan đến xét tặng danh hiệu này sẽ bị ngừng cho đến khi Luật Thi đua - Khen thưởng (sửa đổi) được Quốc hội thông qua.
Các nghệ nhân tiếp tục phải chờ đợi để được công nhận danh hiệu
Như vậy, sau nhiều năm xây dựng, lấy ý kiến, một quy định khen thưởng cho các nghệ nhân có công trong việc gìn giữ di sản văn hóa phi vật thể vẫn tiếp tục lỗi hẹn. Và với tiến độ này, đa số các nghệ nhân chắc sẽ phải chờ truy tặng hơn là được phong tặng.
Còn nhớ trong hội thảo lấy ý kiến cho bản dự thảo nghị định lần 3 được tổ chức vào hồi tháng 4/2013, phần lớn các đại biểu đều cho rằng, việc xét tặng danh hiệu cho nghệ nhân là không thể chậm trễ hơn được nữa.
Nhiều ý kiến đóng góp nhằm làm cho nghị định hoàn thiện hơn cả về thủ tục hành chính, quy định về chế độ, tuổi cho các nghệ nhân đều đã được góp ý hoàn thiện. Thế nhưng, khi mọi việc tưởng đã xong thì nghị định tiếp tục vướng luật.
Ông Phùng Huy Cẩn, Phó Vụ trưởng Vụ Thi đua khen thưởng (Bộ VHTTDL), cho biết: “Điều 6 của Luật Thi đua - Khen thưởng trước đây quy định, danh hiệu NNND, NNƯT chỉ được dùng trong nghề thủ công mỹ nghệ nên các nghề khác chưa có quy định được dùng. Vì vậy, nghị định quy định đối tượng, tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục xét tặng danh hiệu NNND, NNƯT phải chờ Quốc hội sửa điều 65 trong Luật Thi đua - Khen thưởng”.
Như thế, đồng nghĩa với việc xét tặng danh hiệu NNND, NNƯT- một việc mà không chỉ nghệ nhân, mà nhân dân cả nước đều mong mỏi, chờ đợi từ hàng chục năm nay - cũng sẽ bị trì hoãn chưa biết đến bao giờ.
Đây là thông tin làm thất vọng cho không chỉ các nghệ nhân, những người đang nắm giữ và lưu truyền các di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc mà cả những người yêu mến di sản, có tâm huyết với lĩnh vực này.
Bởi không chỉ đến thời điểm này, vấn đề chế độ cho các nghệ nhân mới được đề cập. Ngay việc chuẩn bị cho nghị định này cũng đã mất cả chục năm, tính từ thời điểm Bộ VHTTDL kiến nghị Chính phủ, lấy ý kiến các bộ ngành khác để xét danh hiệu này không lẫn với danh hiệu NNND, NNƯT trong lĩnh vực nghề thủ công truyền thống của Bộ Công thương.
Bởi trước năm 2009 việc phong tặng nghệ nhân được thực hiện theo Luật Thi đua - Khen thưởng và quy định rõ là chỉ xét tặng nghệ nhân trong lĩnh vực thủ công truyền thống, đồng thời việc phong tặng được Chính phủ giao cho Bộ Công thương làm, chứ không phải là Bộ VHTTDL.
Năm 2009, Quốc hội đã sửa Luật Di sản văn hóa, đồng thời sửa Luật Thi đua - Khen thưởng. Điều 3 của Luật Thi đua - Khen thưởng (sửa đổi năm 2009) đã nói rõ danh hiệu NNND, NNƯT để dành cho người có công, có tài trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể (tiếng nói, chữ viết; ngữ văn dân gian; nghệ thuật trình diễn dân gian; tập quán xã hội và tín ngưỡng; lễ hội truyền thống, tri thức dân gian và nghề thủ công truyền thống).
Thế nhưng, đến thời điểm đó, Bộ Công thương vẫn coi việc phong tặng danh hiệu cho nghệ nhân nghề thủ công truyền thống là của mình.
Bộ VHTTDL lại phải xin ý kiến Chính phủ, xin ý kiến các bộ, ngành, cho đến khi thống nhất được việc Bộ VHTTDL sẽ xét danh hiệu NNND, NNƯT trong lĩnh vực di sản và Bộ Công thương thì vẫn xét danh hiệu cho lĩnh vực nghề thủ công truyền thống.
| Những tưởng sau sự thống nhất này, việc ai nấy làm thì lại vướng Luật Thi đua - Khen thưởng. Nghĩa là Luật Di sản công nhận Bộ VHTTDL được xây dựng nghị định phong tặng danh hiệu nghệ nhân nhưng Luật Thi đua - Khen thưởng thì chưa. Và như vậy, các nghệ nhân sẽ còn phải chờ. |
