Nghịch lý rau quả: Xuất khó, nhập dễ!

Kinh doanh rau quả ở TP.HCM.

Ngoài nhu cầu tăng lên của người tiêu dùng với rau quả nhập khẩu, còn có nguyên nhân không nhỏ đến từ việc rau quả Trung Quốc vẫn đang khá dễ dàng để vào Việt Nam qua đường tiểu ngạch.

Theo Tổng cục Hải quan, trong nửa đầu năm nay, xuất khẩu rau quả cả nước đạt 2,04 tỷ USD, tăng 2,5% so với cùng kỳ 2018. Trong khi đó, ở chiều ngược lại, nhập khẩu rau quả trong 6 tháng đầu năm đạt 990,23 triệu USD, tăng tới 34,6%.

Xuất khẩu rau quả chỉ tăng trưởng khiêm tốn, chủ yếu do gặp khó khăn ở thị trường Trung Quốc. Trong 6 tháng đầu năm, trong khi nhiều thị trường quan trọng như EU, Mỹ, Hàn Quốc… tăng trưởng khá, thì giá trị xuất khẩu sang Trung Quốc lại giảm nhẹ. Cụ thể, giá trị rau quả xuất khẩu sang Trung Quốc là 1,46 tỷ USD, giảm 1% so với cùng kỳ 2018. Do Trung Quốc vẫn đang chiếm tới trên 70% giá trị xuất khẩu rau quả của Việt Nam, nên dù chỉ giảm rất nhẹ, cũng đã ảnh hưởng lớn tới tăng trưởng chung của xuất khẩu rau quả.

Về những khó khăn khi xuất khẩu rau quả sang thị trường Trung Quốc, chỉ xin nhắc lại là do nước này đã thắt chặt nhập khẩu biên mậu, đồng thời tăng thêm những yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, kiểm dịch thực vật… đối với rau quả nhập khẩu từ Việt Nam. Do bị siết đường biên mậu, nhiều mặt hàng rau quả tươi của Việt Nam, lâu nay vẫn đi sang Trung Quốc qua con đường này, đã gặp phải khó khăn lớn. Đồng thời nhiều doanh nghiệp và nông dân chưa kịp thích ứng với những yêu cầu mới của hải quan Trung Quốc về truy xuất nguồn gốc, bao bì, nhãn mác… Đó là những nguyên nhân quan trọng làm giảm nhẹ giá trị xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc.

Nhưng điều đáng nói là trong khi xuất khẩu rau quả Việt Nam bị siết chặt đường tiểu ngạch sang Trung Quốc, thì một lượng không nhỏ rau quả Trung Quốc lại vẫn đang đi đường tiểu ngạch để sang Việt Nam. 6 tháng đầu năm nay, nếu như xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc giảm nhẹ như đã nói ở trên, thì nhập khẩu rau quả từ Trung Quốc lại tăng tới 54% và đạt khoảng 220 triệu USD.

Theo Bộ Công Thương, bên cạnh việc xuất khẩu sang Việt Nam qua đường chính ngạch, một lượng lớn rau quả Trung Quốc đang nhập khẩu vào Việt Nam qua đường tiểu ngạch, tập trung ở các chợ đầu mối rồi đưa về các chợ lẻ ở các tỉnh. Do nhập khẩu tiểu ngạch, né tránh được thuế nhập khẩu, không phải mất các chi phí khác như kiểm dịch…, một lượng lớn rau quả Trung Quốc với giá rẻ đã và đang len lỏi và phủ sóng ngày càng rộng ở nhiều chợ vùng nông thôn nước ta.

Một điều đáng chú ý là nhiều chủng loại rau quả nhập khẩu mạnh từ Trung Quốc, đều đã được sản xuất đại trà ở Việt Nam từ lâu như bắp cải, cà rốt, xu hào, súp lơ, khoai tây… Điều này cho thấy, nhờ đi đường tiểu ngạch, không phải nộp thuế, một lượng không nhỏ rau quả của Trung Quốc khi vào Việt Nam, đã có lợi thế cạnh tranh lớn với các sản phẩm tương tự được sản xuất trong nước, nhờ giá rẻ.