Nhân giống đệ nhất đặc sản biển: Vua của mọi loài cá song

Các loài cá biển cực kỳ quý hiếm chỉ xuất hiện trên bàn tiệc của đại gia giờ đây đang được các nhà khoa học nghiên cứu cho sinh sản thành công, mở ra một hướng đi mới trong nuôi trồng thủy sản.

Cá song vua xứng danh là loài cá khổng lồ nhất trong tất cả các loài cá song với kỷ lục người ta từng đánh bắt được một con nặng tới 600kg. Trên thế giới, một số khu du lịch nuôi những con cá song vua nặng cả tạ cho bơi lững lờ trong bể kính để thu hút khách.

Thịt cá song vua trắng, ngon và có mùi thơm đặc biệt, nhất là cá ở khối lượng trên 15kg là đối tượng tiêu thụ truyền thống ở Hồng Kông và Trung Quốc. Sản phẩm song vua trước đây chủ yếu là cá sống nhưng hiện nay do lượng thịt lớn và ngon, thị trường Mỹ đã có nhu cầu cá phi lê rất lớn.

Để có thể phát triển nghề nuôi cá song vua, nhiều nước đã tập trung nghiên cứu công nghệ sản xuất giống nhân tạo nhưng đến nay chỉ mới có Đài Loan (Trung Quốc) thành công. Điều đáng quan tâm là những nghiên cứu về công nghệ sản xuất giống cá này được bảo vệ rất nghiêm ngặt. Các hoạt động hội thảo, trao đổi thông tin về cá song vua hàng năm rất hiếm mà có cũng chỉ công bố một cách chung chung.

Ở Việt Nam, một vài năm trở lại đây chúng ta hầu như không đánh bắt được cá song vua giống ở các vùng biển. Cùng với việc đưa cá song vua vào sách đỏ của IUCN, Việt Nam đã đưa cá song vua vào danh sách những đối tượng có nguy cơ tuyệt chủng và cần được bảo vệ, có ký hiệu VN 01/2000/TT-BTS.

Trước tình hình khẩn cấp đó, năm 2000 trong khuôn khổ nhiệm vụ quỹ gen, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I đã thu thập được 3 con cá song vua tự nhiên (2 từ Cồn Cỏ - Quảng Trị, 1 từ Quảng Ninh) về nuôi tại Cát Bà (Hải Phòng).

Nhà xưởng nghiên cứu và SX cá biển

Năm 2008, Viện tiến hành thử nghiệm chuyển giới tính thành công cá đực cho một cá thể cá song vua, kết quả thu được rất khả quan. Cá đã chuyển hoàn toàn thành cá đực và tinh có hoạt lực tốt.

Cũng thời gian này, khi tiến hành kiểm tra đàn cá song vua nhập về từ Đài Loan các cán bộ kỹ thuật đã phát hiện hai cá cái đã có buồng trứng phát triển ở giai đoạn ba. Đó là những tiền đề tốt để chủ động sinh sản loài cá này.

Hiện tại, đây là đàn cá song vua duy nhất tại Việt Nam có số lượng, khối lượng, độ tuổi đủ tiêu chuẩn để tiến hành nghiên cứu sinh sản nhân tạo. Sở dĩ cá song vua là loài mới được rất ít nước cho đẻ và ương nuôi thành công một phần cũng bởi đặc điểm dinh dưỡng, thức ăn của các giai đoạn nhất là ấu trùng mới nở vẫn còn là điều bí mật.

Thức ăn tươi sống là khâu đặc biệt quan trọng trong ương nuôi ấu trùng nhất là khi ở thời điểm ấu trùng bắt đầu ăn thức ăn ngoài. Ấu trùng một số loài cá song không ăn được luân trùng cỡ nhỏ của 2 dòng (B. plicatilis và B. rotundiformis) Việt Nam hiện có.

Dòng luân trùng Proales similis mới được Nhật Bản phân lập (từ Philippines, Thái Lan và Fiji) và đưa về Việt Nam là một mấu chốt có thể giúp đề tài thành công trong việc nâng cao tỷ lệ sống của ấu trùng (giai đoạn 0 - 9 ngày tuổi).

Cáng chuyên dụng được thiết kế để đảm bảo cho sức khỏe của cả cá và... người khiêng

Đàn cá bố mẹ 100 con nhập từ Đài Loan từ năm 2003 và 3 con thu tại một số vùng biển Việt Nam đến tuổi thành thục được sử dụng như một nguồn vật liệu quý cho đề tài. Quý thứ nhất bởi nó hiếm. Quý thứ hai bởi nó quá lớn, quá đắt khiến cho cán bộ dự án cứ nơm nớp sợ trộm... nẫng đi. Chẳng gì mỗi con cá nặng ngót nghét trên dưới nửa tạ này cũng có giá 35 - 37 triệu đồng.

Cũng chính bởi kích thước quá khổng lồ của đàn cá mà đã gây ra không ít khó khăn, lúng túng cho các nhà khoa học khi thực hiện thao tác tiêm kích dục tố, kiểm tra trứng, kiểm tra tinh, vận chuyển lên bể... Một loại cáng chuyên dụng được đặc chế phục vụ cho chuyện di chuyển những con cá bố mẹ sao cho thật nhẹ nhàng, tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của cả cá và... người khiêng.

Theo anh Hoàng Nhật Sơn - Phó Giám đốc Trung tâm Quốc gia Giống hải sản miền Bắc - Chủ nhiệm đề tài nghiên cứu về cá song vua thì hiện tại nguồn giống cá song vua cung cấp cho ngư dân nuôi trong nước chủ yếu từ tự nhiên và nhập Đài Loan.

Nguồn giống hiện tại vẫn chưa đáp ứng về số lượng và chất lượng, giá bán cao (35.000 đồng/con), tỷ lệ nhiễm bệnh (đặc biệt là nhiễm virus VNN) còn cao nên ảnh hưởng đến kết quả sản xuất. Bởi thế chuyện ta tự chủ được sản xuất giống song vua sẽ rất có ích cho người nuôi.

Cũng theo anh Sơn, năm đầu tiên đơn vị sản xuất được trên 800 con, năm thứ hai trên 1.000 con và mục tiêu của năm nay sẽ là 1 vạn con.