Chuồng nuôi rắn phải thoáng mát vào mùa hè, khô ráo, ấm áp về mùa đông, được lót tre, gỗ thành các hang hốc nhân tạo. Ảnh: Võ Dũng.
Ông Diên cho cho hay, trước đây gia đình ông nuôi tổng hợp các loại gia súc, gia cầm. Tuy nhiên, những loài vật nuôi này cần diện tích lớn, dễ gây ô nhiễm môi trường, nhiều rủi ro về dịch bệnh và giá cả thất thường.
Sau khi tìm tòi học hỏi, tự trang bị kiến thức cho mình về nuôi và chăm sóc các loài rắn không nọc độc, năm 2011, ông Diên bắt đầu đăng ký với ngành chức năng địa phương thả nuôi thử nghiệm một số ít rắn ráo trâu.
Sau gần 1 năm, nhận thấy nuôi rắn phù hợp với khả năng của gia đình, rắn sinh trưởng và phát triển tốt, ông Diên đầu tư xây dựng khu chuồng trại rộng 250m2 để thả nuôi các loài rắn ráo trâu, rắn ráo thường, rắn sọc dưa thương phẩm và sinh sản. Đây đều là những loài rắn không có nọc độc, không tiềm ẩn nguy hiểm đối với người nuôi và có đầu ra ổn định, giá trị kinh tế cao.
Ông Diên cho biết, các loài rắn ráo trâu, rắn ráo thường, rắn sọc dưa khá dễ nuôi, chi phí thấp, tăng trọng nhanh, sinh sản tốt. Tuy nhiên, khu nuôi rắn phải được xây dựng biệt lập và chia ra thành các khu riêng biệt dành cho rắn sinh sản, rắn con và rắn thương phẩm.
Chuồng nuôi được xây gạch kiên cố, tránh rắn thoát ra ngoài và phải đảm bảo thoáng mát về mùa hè, ấm về mùa đông. Trong chuồng nuôi phải xếp gỗ tạo thành hang hốc nhân tạo cho rắn trú ngụ. Việc chăm sóc rắn cũng khá đơn giản, chỉ cần người nuôi cho ăn đúng khung giờ, kích thước thức ăn phù hợp với trọng lượng của rắn.
Trung bình mỗi ngày người nuôi cho ăn một lần với rắn con dưới 1 tháng tuổi, 2 ngày cho ăn 1 lần đối với rắn nuôi thương phẩm và rắn bố mẹ. Ngoài ra, định kỳ 5 - 7 ngày/lần ông trộn men tiêu hóa vào thức ăn cho rắn ăn để phòng bệnh tiêu chảy, 25 - 30 ngày/lần dọn sạch lớp đất dưới nền chuồng và thay thế bằng đất mới để phòng các bệnh ngoài da cho rắn.
Lực lượng kiểm lâm địa phương đến thăm mô hình nuôi rắn không có nọc độc của gia đình ông Nguyễn Hữu Diên. Ảnh: Võ Dũng.
Theo ông Diên, với cấu tạo đặc biệt của mắt, đa phần các loài rắn chỉ đớp mồi khi con mồi di chuyển. Nhưng ở nhiều thời điểm trong năm, nguồn thức ăn như cóc, ếch, nhái còn sống rất khan hiếm, nếu nuôi theo cách truyền thống, người nuôi rất khó mở rộng quy mô.
Vì vậy, thay vì sử dụng thức ăn là cóc, ếch, nhái còn sống, ông Diên tập luyện được cho đàn rắn sử dụng thức ăn là gà, vịt thải loại đông lạnh. Để hình thành thói quen này, rắn phải được “huấn luyện” từ khi còn nhỏ.
Sau khi rắn con nở được 5 - 7 ngày, ông Diên cho ăn bằng ếch, nhái cắt nhỏ. Rắn một tuần tuổi sẽ trộn thêm gà, vịt con cắt nhỏ theo tỉ lệ tăng dần để rắn thích nghi với loại thức ăn mới.
“Sau khoảng một tháng rắn sẽ quen với thức ăn là gà, vịt con thải loại được tôi mua về làm sạch, dự trữ đông lạnh. Trước khi cho ăn chỉ cần rã đông, cắt nhỏ theo từng loại kích cỡ là rắn theo thói quen tìm đến ăn. Nếu cho ăn đầy đủ và phòng bệnh đúng cách, môi trường nuôi phù hợp, sau 8 tháng nuôi, rắn thương phẩm đạt trọng lượng từ 1,8 - 2kg/con.
Đối với rắn bố mẹ trung bình một năm sinh sản 2 lứa, mỗi lứa từ 15 - 18 trứng. Trứng được đánh số, ghi ngày tháng cụ thể và đưa vào lò ấp sau 70-75 ngày sẽ nở. Tỉ lệ ấp nở và nuôi thành công đạt từ 80 - 90%”, ông Diên cho hay.
Từ nghề nuôi rắn không nọc độc, mỗi năm gia đình ông Diên lãi 200-300 triệu đồng. Ảnh: Võ Dũng.
Theo ông Diên, trước đây, thị trường tiêu thụ rắn khá lớn, chủ yếu là các tỉnh phía Bắc và xuất đi Trung Quốc. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của COVID-19, từ năm 2020 - 2022 thị trường hầu như ngưng trệ, giá rắn thương phẩm giảm xuống còn chưa đầy 350.000/kg, trong khi nhiều người bỏ chuồng ông vẫn cố gắng cầm cự.
Từ đầu năm 2023 đến nay, giá rắn bắt đầu tăng trở lại, nhu cầu tăng cao nên ông Diên dự kiến sẽ vay ngân hàng để đầu tư mở rộng chuồng nuôi thêm 200 - 300m2 và tăng số lượng nuôi lên gấp đôi để tận dụng thời gian, sức lao động, nâng cao thu nhập.
Hiện nay, gia đình ông Diên có 1.000 con rắn các loại, trong đó có 300 con rắn bố mẹ. Rắn thương phẩm trên thị trường có giá dao động từ 700.000 - 800.000 đồng/kg. Rắn giống từ 270.000 - 300.000 đồng/con (tùy kích cỡ). Trứng rắn từ 120.000 - 125.000 đồng/quả. Bình quân mỗi năm ông Diên bán ra thị trường từ 0,5 - 1 tấn rắn thương phẩm, trừ chi phí lãi từ 200 - 300 triệu đồng.
