Phối hợp chặt giữa các tỉnh trong quản lý tàu cá

Không còn tàu vi phạm vùng biển nước ngoài

Ngày 14/9, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến cùng đoàn công tác của Bộ đã kiểm tra, làm việc với tỉnh Quảng Ngãi về công tác phòng chống khai thác thủy sản bất hợp pháp không báo cáo theo quy định (IUU) ở địa phương này.

Theo Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Ngãi, tính đến tháng 9/2023, toàn tỉnh có hơn 4.290 tàu cá với tổng công suất gần 1,8 triệu CV. Trong đó tàu có chiều dài từ 15m trở lên (khai thác xa bờ) có trên 3.120 chiếc. Cơ cấu khai thác thủy sản chủ yếu gồm các nghề lưới kéo, lưới rê, lưới vây, nghề câu với lực lượng lao động khoảng 38.000 người. Sản lượng thủy sản khai thác 8 tháng đầu năm 2023 gần 204.000 tấn, giảm 0,8% so với cùng kỳ năm trước.

Tỉnh Quảng Ngãi hiện có 5 công trình cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá (Tịnh Kỳ, Tịnh Hòa, Lý Sơn, Mỹ Á và Sa Huỳnh) đang sử dụng đã được UBND tỉnh công bố mở cảng và được Bộ NN-PTNT công bố cảng cá đủ điều kiện xác nhận nguồn gốc thủy sản.

Sau khi ngành thủy sản Việt Nam bị Ủy ban Châu Âu (EC) rút "thẻ vàng" vào năm 2017, đến năm 2019, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã thành lập Ban chỉ đạo về Chống khai thác IUU trên địa bàn, Trưởng ban là Phó Chủ tịch tỉnh, 2 Phó ban gồm Giám đốc Sở NN-PTNT và Phó Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh cùng với những thành viên là các sở, ban ngành và chính quyền các địa phương.

Với sự chỉ đạo quyết liệt, thường xuyên và liên tục, thời gian qua, những bất cập trong hoạt động khai thác thủy sản mà EC chỉ ra đã được tỉnh Quảng Ngãi tiến hành khắc phục khá hiệu quả, đi vào thực chất. Đến thời điểm này, toàn tỉnh đã có 100% tàu cá đã đăng ký, tỷ lệ tàu cá đã thực hiện đánh dấu tàu cá trên 97%. Tổng số tàu cá đã được cấp giấy phép khai thác thủy sản đạt tỷ lệ gần 83,4%.

Quảng Ngãi là địa phương có tỷ lệ tàu cá đã được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tương đối cao với 99,1% tàu có chiều dài 15m trở lên bắt buộc phải lắp đặt. Hiện còn 26 tàu cá hoạt động trong tỉnh chưa thực hiện lắp đặt nhưng chủ yếu là tàu cá có công suất nhỏ, làm nghề khai thác cá nổi nhỏ, hoạt động gần bờ, đi về ở các bãi ngang ven biển...

Một trong những chuyển biến tích cực của ngành thủy sản tỉnh Quảng Ngãi là đã ngăn chặn khá triệt để tình trạng tàu cá vi phạm khai thác ở vùng biển nước ngoài. Đây là kết quả của việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tạo chuyển biến, thay đổi nhận thức và hành động của các cơ quan quản lý cũng như các đối tượng trực tiếp thực hiện các quy định về chống khai thác IUU.

Quản lý, giám sát tàu cá còn nhiều hạn chế

Theo ông Hồ Trọng Phương, Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Ngãi, bên cạnh những thành quả đã đạt được, ngành thủy sản của tỉnh cũng đang gặp những khó khăn nhất định. Theo đó, các cảng cá, cảng neo trú tàu thuyền trên địa bàn hiện chỉ mới đáp ứng được 1/3 nhu cầu neo đậu cho đội tàu của tỉnh. Ngoài ra, công trình cảng đầu tư chưa hoàn chỉnh, chưa đồng bộ, dẫn đến việc quản lý, sử dụng gặp nhiều khó khăn và chưa phát huy hết hiệu quả.

“Hàng năm, kinh phí để thực hiện duy tu, bảo dưỡng các hạng mục công trình rất ít so với nhu cầu thực tế; luồng vào cảng và vũng neo đậu thường xuyên bị bồi lấp nên tàu thuyền ra vào gặp nhiều khó khăn; diện tích mặt bằng quy hoạch tại các cảng cá để đầu tư dịch vụ hậu cần nghề cá rất hạn chế. Riêng cửa biển Sa Cần chưa có cảng cá nên tàu cá vùng khơi khu vực này phải vào các cảng cá chỉ định để lên cá theo quy định, gây khó khăn cho ngư dân và công tác quản lý của nhà nước”, Ông Phương nói.

Ngoài ra, ông Phương cũng thừa nhận, hiện nay công tác quản lý tàu cá trên địa bàn tỉnh chưa chặt chẽ. Trước đây, một số tàu cá phát triển không theo quy định, không đảm bảo an toàn kỹ thuật. Điều này dẫn đến việc đăng ký, đăng kiểm và cấp giấy phép khai thác thủy sản theo quy định của Luật Thủy sản phát sinh nhiều khó khăn.

Nhiều tàu cá, ngư dân Quảng Ngãi thường xuyên hoạt động ngoài tỉnh thời gian dài không về địa phương nên khó khăn trong công tác quản lý tàu cá. Việc tuần tra, kiểm tra, kiểm soát trên biển chưa thường xuyên nên một số hành vi vi phạm như hoạt động khai thác sai vùng, sai nghề, không có giấy phép khai thác thủy sản… khó phát hiện và xử lý.

Trước thực tế này, tỉnh Quảng Ngãi kiến nghị Bộ NN-PTNT chỉ đạo các địa phương siết chặt quản lý tàu cá ngoài tỉnh, xử lý nghiêm tàu cá vi phạm khai thác IUU. Đồng thời, quan tâm hỗ trợ kinh phí đầu tư xây dựng, hoàn thiện một số cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá trên địa bàn; xem xét sửa đổi, bổ sung quy định để tháo gỡ các vướng mắc về hồ sơ, thủ tục đăng ký, đăng kiểm tàu cá đối với số tàu cá nhỏ phát triển tự phát nhiều năm qua chưa đăng ký để đảm bảo 100% tàu cá đang hoạt động có giấy phép khai thác thủy sản.

Theo ông Nguyễn Quang Hùng, Cục trưởng Cục Kiểm ngư, qua kiểm tra bước đầu, tỉnh Quảng Ngãi đạt được những kết quả rất tiến bộ so với trước đây. Đặc biệt là trong việc kiểm soát tàu cá ra vào cảng, kiểm tra sản lượng khai thác, công tác xác nhận, chứng nhận và thực thi pháp luật. Tuy nhiên, Quảng Ngãi là tỉnh có đội tàu cá từ 15m trở lên rất lớn nên cần tăng cường công tác quản lý nghề cá hơn nữa tại cảng. Bố trí đủ nhân lực, cán bộ tại cảng để giám sát tàu cá ra vào và kiểm tra sản lượng.

“Cần tiếp tục tuyên truyền, vận động ngư dân khai thác hợp pháp, khai thác bằng các vật dụng thân thiện với môi trường, hạn chế thấp nhất các nghề cấm để đảm bảo nguồn lợi chung của biển, duy trì kinh tế bền vững. Quảng Ngãi nên nghiên cứu giảm số lượng tàu cá, điều chỉnh cơ cấu tàu thuyền phù hợp với trữ lượng nguồn lợi thủy sản ngoài tự nhiên cũng như vùng biển Quảng Ngãi”, ông Hùng nói.

Theo Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến, thời gian qua, tỉnh Quảng Ngãi đã có sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, các cấp ngành; địa phương nắm địa bàn, nắm ngư dân tương đối chắc nên hiện nay tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài không còn.

Tuy nhiên, việc quản lý, giám sát tàu cá của tỉnh còn những hạn chế nhất định, đặc biệt là những tàu đi ngoại tỉnh khai thác thì sự phối hợp giữa Quảng Ngãi và các tỉnh chưa thực hiện chặt chẽ; cơ sở hạ tầng cảng cá chưa đáp ứng được yêu cầu dẫn đến các tàu đến các bãi ngang, về bến cá gia đình còn tương đối nhiều, từ đó sản lượng khai thác quản lý được chưa cao, việc truy xuất nguồn gốc còn hạn chế…

“Để gỡ "thẻ vàng" thì những vấn đề còn tồn tại phải tiến hành khắc phục một cách nghiêm túc hơn, sâu sắc hơn, sát thực tiễn hơn.  Theo lịch, EC sẽ sang thanh tra lần thứ 4 từ ngày 11 - 18/10, Quảng Ngãi có lợi thế là không còn tàu vi phạm vùng biển nước ngoài. Mặc dù vậy, tới đây, Quảng Ngãi cần quản lý chặt chẽ đội tàu, sản lượng khai thác như yêu cầu của EC thanh tra lần thứ 3 đặt ra.

Bên cạnh đó, phải xử lý vi phạm hành chính đúng theo quy định. Giải quyết vấn đề IUU cũng là giải quyết ngành thủy sản phát triển bền vững, lâu dài, hội nhập khu vực và quốc tế đúng với tinh thần của Luật Thủy sản 2017”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nói.