Nỗ lực gỡ thẻ
Quảng Ninh có ngư trường rộng lớn với 6.000km2, trên 250km đường ven biển, 2.077 hòn đảo lớn nhỏ với hàng ngàn loài sinh vật biển quý hiếm, cùng những lợi thế về địa kinh tế, chính trị.... tạo nên tiềm năng, thế mạnh to lớn trong chiến lược phát triển kinh tế biển nói chung, thủy sản nói riêng.
Trước đó, ngày 23/10/2017, Ủy ban châu Âu (EC) đã ra cảnh báo “thẻ vàng” với thủy sản Việt Nam do vi phạm quy định IUU (khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định...). Để gỡ "thẻ vàng" của EC, trong hơn 4 năm qua, cùng với các địa phương có biển trong cả nước, Quảng Ninh đã và đang có những hành động quyết liệt chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định.
Từ năm 2018 đến nay, Quảng Ninh không có tàu cá vi phạm khai thác thủy sản ở vùng biển nước ngoài. Ảnh: Nguyễn Thành
Cụ thể, Quảng Ninh đã triển khai đồng bộ, quyết liệt nhiều giải pháp, gắn phát triển kinh tế thủy sản với chống khai thác, đánh bắt hải sản bất hợp pháp. Đến nay, tỉnh đã hoàn thành lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và cấp giấy phép khai thác thủy sản cho 185/209 tàu cá có chiều dài trên 15m (đạt 88,5%); kiểm tra, thẩm định và cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho 199/209 tàu cá dài trên 15m (đạt 95,2%).
Để tăng cường công tác giám sát, Sở NN-PTNT Quảng Ninh đã thành lập Văn phòng đại diện, thanh tra, kiểm kiểm soát tra, nghề cá tại cảng Cái Rồng. Nhằm phối hợp với cán bộ Bộ đội Biên phòng Cái Rồng, Công an Đường thuỷ trực 24h/24h thực hiện kiểm tra, kiểm soát tàu cá, cấp phát mẫu, hướng dẫn trực tiếp thuyền trưởng tàu cá ghi chép, thu nhật ký khai thác thuỷ sản, báo cáo khai thác thuỷ sản, giám sát sản lượng thuỷ sản bốc dỡ qua cảng Cái Rồng.
Từ đầu năm 2021 đến nay, Sở NN-PTNT đã thực hiện kiểm soát 1.992 lượt tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 15m trở lên cập cảng, rời cảng tại cảng Cái Rồng, trong đó có 941 lượt tàu cá cập cảng, 1.051 lượt tàu cá rời cảng; sản lượng thuỷ sản bốc dỡ qua cảng là 2.464 tấn, chủ yếu là cá tạp, mực, tôm; thu 891 cuốn nhật ký khai thác, nhật ký thu mua thuỷ sản.
Nhờ sự vào cuộc quyết liệt, từ năm 2018 đến nay, Quảng Ninh không có tàu cá vi phạm khai thác thủy sản ở vùng biển nước ngoài; phát hiện 5.722 vụ vi phạm về khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên vùng biển Quảng Ninh; xử phạt 5.686 vụ, thu phạt nộp ngân sách gần 41,7 tỷ đồng; tịch thu, tiêu hủy 34 tàu cá và xử lý, di dời 14 bè mảng, 4 cơ sở nuôi trồng thủy hải sản trái phép.
Bên cạnh đó, lực lượng chức năng đã tổ chức ngăn chặn, xua đuổi 469 phương tiện tàu cá, bè mảng của ngư dân nước ngoài vi phạm chủ quyền, đánh bắt hải sản trái phép. Trong tháng 01/2022 phát hiện, xử lý 98 trường hợp vi phạm, thu phạt nộp ngân sách 0,39 tỷ đồng; tịch thu, tiêu hủy 03 bộ kích điện; 180m ống hơi, 3 bộ quần áo lặn.
Hợp tác quốc tế để khắc phục khó khăn
Mặc dù tỉnh Quảng Ninh đã có nhiều biện pháp để cải thiện tình hình cũng như nỗ lực gỡ "thẻ vàng" IUU. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn chưa thể giải quyết chỉ trong thời gian ngắn như việc quản lý số tàu cá có chiều dài từ 6-15m, nhiều tàu cá chưa được cấp giấy phép khai thác thủy sản; diện tích mặt biển rộng lớn nhưng lực lượng kiểm tra mỏng nên chưa thể kiểm soát được sản lượng đánh bắt thủy sản. Ngoài ra, Quảng Ninh cũng chưa có một cảng cá đúng theo quy định của Bộ NN-PTNT.
Để nhanh chóng khắc phục những hạn chế trên, Quảng Ninh đã hướng đến việc kết nối hợp tác quốc tế, cụ thể là với phía Hoa Kỳ. Theo đó, ngày 3/3, Sở NN-PTNT đã làm việc với Tổng cục Thủy sản và Đoàn công tác Hoa Kỳ về một số nội dung liên quan đến thực thi pháp luật về IUU - chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.
Tại buổi làm việc, ông Ngô Tất Thắng, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT đã bày tỏ mong muốn được hợp tác với Hoa Kỳ trong việc hỗ trợ Quảng Ninh tháo gỡ "thẻ vàng" IUU, đặc biệt là trong công tác nâng cao năng lực thực thi pháp luật thủy sản.
Hiện nay, 50% sản lượng thủy sản khai thác trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đến từ hoạt động nuôi trồng. Ảnh: Nguyễn Thành
Cụ thể, Sở đề nghị phía Hoa Kỳ hỗ trợ 1 tàu tuần tra, công suất 1500 CV phục vụ cho công tác kiểm soát, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật trong khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sẵn trên các vùng biển của tỉnh, đặc biệt, các vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định. Hỗ trợ đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ kiểm ngư cho đội ngũ cán bộ thực thi pháp luật trên biển từ cấp tỉnh đến địa phương; hỗ trợ thành lập Khu bảo tồn biển Cô Tô - Đào Trần (kinh phí xây dựng cơ sở vật chất phục vụ công tác quản lý, vận hành...).
Về phía đoàn công tác Hoa Kỳ, ông Charles Dushan Miller (Cố vấn Chương trình Hàng hải cấp cao, Cảnh sát biển Hoa Kỳ) đặc biệt ghi nhận, đánh giá cao nỗ lực của tỉnh Quảng Ninh trong triển khai thực hiện IUU. Đồng thời, ông Miller đề nghị tỉnh tiếp tục quan tâm, triển khai mạnh mẽ các biện pháp nhằm chống khai thác, đánh bắt hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định, nhằm duy trì, bảo tồn, phát huy giá trị các nguồn lợi thủy sản và đa dạng sinh thái biển.
Kết thúc buổi làm việc, trên tinh thần trao đổi thẳng thắn, mong muốn được hợp tác kết nối, các bên đã thống nhất ý kiến và sẽ tiến hành thực hiện trong thời gian tới. Có thể nói, khắc phục IUU, hoàn thành gỡ “thẻ vàng” chính là điều kiện để cả nước nói chung, Quảng Ninh nói riêng, phát triển thủy sản có trách nhiệm, bền vững, giá trị cao, người dân được hưởng lợi, kinh tế thủy sản tăng trưởng. Trước nhất là thủy sản trong nước không bị hạn chế xuất khẩu vào cộng đồng châu Âu, tiếp tục hưởng những ưu đãi về thủy sản do EC quy định, trong đó có những ưu đãi thuế.
Sắp tới, Quảng Ninh sẽ đầu tư, thiết lập 10 điểm kiểm soát tàu cá tại 9 địa phương trên địa bàn tỉnh, để thu hồi nhật ký khai thác thuỷ sản của 100% tàu cá cập các bến, cảng và hoàn thiện Dự án xây dựng khu neo đậu tránh trú bão cấp vùng kết hợp cảng cá loại I tại huyện Vân Đồn.
