Những bãi rác chồng chất tại khu vực nông thôn không phải hiếm ở Hải Phòng. Ảnh: Đinh Mười.
Vấn đề xử lí rác thải ở khu vực nông thôn là chủ đề nóng tại thành phố Hải Phòng thời gian vừa qua, nguyên nhân có cả khách quan và chủ quan, trong đó yếu tố cơ bản vẫn là vướng mắc về kinh phí, cơ chế. Do vậy, dù các địa phương đã dành sự quan tâm sát sao và xem là nhiệm vụ trọng tâm nhưng việc xử lí vẫn gặp nhiều khó khăn, chưa thể triệt để, ảnh hưởng đến môi trường ở nông thôn.
Ghi nhận tại huyện Tiên Lãng, địa phương này có 24 bãi rác tạm đang hoạt động, công nghệ xử lý rác thải sinh hoạt bằng các phương pháp chôn lấp thủ công và ủ rác thải hữu cơ bằng men vi sinh với tổng khối lượng chất thải rắn phát sinh phải xử lý khoảng 120 tấn/ngày.
Theo ông Phạm Xuân Hòa - Chánh Văn phòng UBND huyện Tiên Lãng thông tin cho biết, việc xử lý rác thải trên địa bàn huyện Tiên Lãng thời gian qua gặp rất nhiều khó khăn do vướng mắc về cơ chế chính sách, hạn chế về kinh phí... Tuy nhiên, địa phương đã rất nỗ lực và xác định là nhiệm vụ trọng tâm, dành nhiều thời gian, công sức, nguồn lực để thực hiện.
Đơn cử như trong năm 2024, Ban Thường vụ Huyện ủy Tiên Lãng đã ban hành Nghị quyết chuyên đề số 08 về việc đẩy mạnh thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn huyện Tiên Lãng; tổ chức tuyên truyền, quán triệt, triển khai Nghị quyết tới các chi bộ, Đảng bộ trực thuộc, đảng viên và người dân trên địa bàn huyện.
Công nghệ xử lí rác thải đang là vấn đề nan giải. Ảnh: Đinh Mười.
Cụ thể hóa chủ trương này, ngay sau đó, UBND huyện Tiên Lãng đã ban hành Kế hoạch số 172 để triển khai thực hiện. Song song với đó, các phòng, ban, đơn vị liên quan của huyện Tiên Lãng đã đi nhiều tỉnh, thành trong cả nước, từ Bắc vào Nam để tìm kiếm giải pháp tối ưu cho vấn đề rác thải. Tuy vậy, qua khảo sát các mô hình cho thấy chi phí và công nghệ chưa phù hợp với điều kiện thực tế địa phương, đòi hỏi cân nhắc kỹ lưỡng về kinh tế, kỹ thuật, pháp lý và khả năng thực thi.
“Hiện nay, phí thu gom rác thải từ người dân ở khu vực nông thôn tối đa là 20 nghìn đồng, còn khi chi phí xử lý theo quy định của Hải Phòng cũng chưa phải là cao trong khi đó mức giá các doanh nghiệp đưa ra có nơi cao hơn gấp đôi. Đây là vấn đề khó khăn nhất, muốn nhưng rất khó để tiếp cận”, ông Hòa cho hay.
Để giải quyết vấn đề cấp bách, huyện tập trung xử lý các điểm nóng ô nhiễm, huy động tối đa nguồn lực, hỗ trợ về hạ tầng và thu hút đầu tư tư nhân. Công tác hỗ trợ hạ tầng kỹ thuật được ưu tiên, cụ thể là cung cấp điện ba pha cho các cơ sở xử lý rác.
Về cơ chế, huyện đang tích cực tham mưu ban hành nghị quyết chuyên đề về quản lý và xử lý chất thải rắn. Đồng thời hợp tác với Công ty Môi trường Đô thị Hải Phòng tổ chức các lớp tập huấn nâng cao ý thức cho người dân và năng lực xử lý rác thải cho các địa phương.
Một điểm nóng tập kết rác thải ở Tiên Lãng. Ảnh: Đinh Mười.
Kết quả, đến hết năm 2024, 100% các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Tiên Lãng đã tổ chức triển khai phân loại rác thải tại nguồn đến từng hộ gia đình, đặc biệt huyện đã triển khai phân loại rác thải tại nguồn đến 100% cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và toàn thể học sinh các trường học trên địa bàn huyện.
Tại một số điểm nóng về rác thải sinh hoạt của huyện Tiên Lãng tại các xã như: Quyết Tiến, Quang Phục, Cấp Tiến với tổng khối lượng rác khoảng 8.000m3, sau khi được tập trung xử lý đến nay, lượng rác thải tồn đọng nhiều năm qua tại các bãi rác trên đã được xử lý cơ bản, giảm gây ô nhiễm môi trường, giải phóng phần mặt bằng bãi rác lấy diện tích xử lý rác thải phát sinh hằng ngày.
Riêng tại xã Kiến Thiết, địa phương này thực hiện tiếp nhận toàn bộ rác thải sinh hoạt của khu thị trấn, xã Tân Minh (xã Bạch Đằng, xã Toàn Thắng cũ) và một phần xã Tiên Minh từ tháng 4/2021. Việc xử lí rác thải được hợp đồng với Công ty Thành Vinh để thực hiện bằng dây chuyền phân loại, tách lọc rác thải sinh hoạt.
Thời gian đầu mô hình chạy khá tốt, không có rác thải tồn đọng. Tuy vậy, từ đầu năm 2023, thiết bị sàng lọc cũ xuống cấp, doanh nghiệp không đầu tư bổ sung, rác thu gom về chỉ được ủ men vi sinh, không được xử lý dẫn tới lượng lớn rác tồn khoảng hơn 10.000m3.
Nhiều điểm nóng rác thải ở khu vực nông thôn tại Tiên Lãng đã tập trung xử lí. Ảnh: Đinh Mười.
Cuối năm 2023, Công ty Thành Vinh ký kết hợp đồng liên doanh với một doanh nghiệp khác tự ý sử dụng máy móc, công nghệ “xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo công nghệ sinh hoá nhiệt, áp suất âm chuyển đổi thành các sản phẩm năng lượng xanh” tại bãi rác xã Kiến Thiết nhưng không báo cáo chính quyền địa phương.
Việc này bị Sở TN-MT, chính quyền địa phương “tuýt còi” do chưa được cấp phép và thực hiện không đúng như cam kết ban đầu. Từ đó, việc xử lí rác thải tại đây bắt đầu chững lại, rác thải luôn trong tình trạng tồn đọng, không được thu gom gây bức xúc cho người dân dù chính quyền địa phương liên tiếp có chỉ đạo.
Ngày 13/7/2024, huyện Tiên Lãng đã quyết định chấm dứt hợp đồng với Công ty Thành Vinh và đồng ý cho Công ty TNHH dịch vụ Môi trường Hải Phòng đầu tư xử lý rác tồn đọng bằng phương pháp phân loại và bóc tách. Đến nay, doanh nghiệp đã xử lý được khoảng 3.000m3 rác và phấn đấu hoàn thành vào tháng 4/2025.
“Rất nan giải nhưng cả huyện đã nỗ lực và dành sự quan tâm đặc biệt để xử lí rác thải suốt những năm qua. Về lâu dài, chúng tôi cũng đã xây dựng kế hoạch đầu tư nâng cấp, cải tạo một số bãi rác tạm trong năm 2025 và các năm tiếp theo để có thể đáp ứng được yêu cầu xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn huyện”, ông Phạm Xuân Hòa cho biết thêm.
