Mối gặm từ trong tới ngoài
Nhà báo Bùi Quang Thanh (Hà Tĩnh) đã cảm thán: “Ngàn năm văn hóa Thăng Long/ Để cho mối gặm từ trong tới ngoài” khi chứng kiến hình ảnh nhiều cuốn sách “Lịch sử Thăng Long - Hà Nội” (2 tập) do GS.VS Phan Huy Lê chủ biên, thuộc Tủ sách Thăng Long 1000 năm, đã bị mối ăn nham nhở.
 |
| Sách quý để mối xông |
Nguyên nhân là do NXB Hà Nội không bảo quản tốt, mà để chỏng chơ những cuốn sách quý này dưới chân cầu thang. Do thời tiết gió mưa cùng khí hậu ẩm thấp của Hà Nội, sách quý đã trở thành miếng mồi béo bở cho họ hàng nhà mối.
PGS.TS Triệu Văn Hiển, nguyên Giám đốc Bảo tàng Cách mạng Việt Nam, đã phải thốt lên: “Lãng phí vật chất và thiếu tôn trọng các nhà khoa học”. Còn GS.TS Trần Ngọc Vương (Đại học KHXH & NV - ĐHQG Hà Nội) cũng bình luận rằng: “Dự án này chủ yếu cung cấp sách cho các thư viện công, các cơ quan theo chỉ định, hầu như không bán trên thị trường. Tình trạng bảo quản thế này thì đúng là đáng chê trách thật!”.
Chung quan điểm với hai nhà khoa học nói trên, PGS.TS Phạm Xuân Hằng, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, Phó Chủ tịch Hội đồng tư vấn giai đoạn 1, Trưởng ban Tư liệu giai đoạn 2 của Tủ sách 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, cho rằng: Căn cứ theo văn bản báo cáo số 231-BC/BCS ngày 5/6/2017 của Ban cán sự Đảng UBND thành phố Hà Nội nêu rõ, Tủ sách đã chi sai 718 triệu đồng và tự ý in thêm 7.555 cuốn để bán khi chưa được UBND thành phố chấp thuận, thì “thành phố phải xử lý”. Với những đầu sách đã in, theo PGS.TS Phạm Xuân Hằng, nếu không có địa điểm bảo quản, thì cần phải chuyển vào Thư viện Quốc gia.
Lãng phí tiền thuế của dân
Đó là chia sẻ của nhà văn Lê Tấn Hiển, nguyên PV Báo Hà Nội mới. Ông Lê Tấn Hiển cho biết:
 |
| Nhà văn Lê Tấn Hiển |
Sự kiện tổ chức kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội được đầu tư, chuẩn bị trước đến cả chục năm. Riêng báo Hà Nội mới mở cuộc thi viết “Cả nước cùng Thủ đô hướng tới 1000 năm Thăng Long - Hà Nội “ (do tôi biên tập và chọn đăng, mỗi năm trao giải một lần). Nói lại vậy để thấy không khí hướng tới dấu mốc lịch sử này rất sôi động, đặc biệt trong lĩnh vực tuyên truyền. In sách cũng nằm trong hoạt động này, được Thành uỷ Hà Nội đầu tư kinh phí khá lớn. Nhiều ấn phẩm ra mắt dịp này, in giấy, bìa đẹp, công phu. Song, có thể nói, nhiều cuốn ra chỉ để ra cho đúng và kịp kỳ cuộc kỷ niệm, chức năng tuyên truyền, quảng bá hầu như bị bỏ quên.
Và việc để sách tồn, không phát hàng, mối xông như trên là minh chứng khó thể phủ nhận hoặc biện hộ bằng ly do nào khác. Tóm lại lãng phí tiền thuế của dân và quá ư hình thức chủ nghĩa. Cần nghiêm khắc rút kinh nghiệm.
Người ăn không hết, kẻ lần không ra
TS Nguyễn Thị Hậu, Tổng Thư ký Hội Sử học TP Hồ Chí Minh than phiền: Tôi không rõ công trình này số lượng được in là bao nhiêu và bao nhiêu đã bị “bỏ quên” trong tình trạng hư hỏng, nhưng dù ít hay nhiều thì cũng rất đáng tiếc! Việc Nhà nước đầu tư một số tiền rất lớn như vậy để xuất bản (và trước đó là đầu tư cho nghiên cứu) những công trình khoa học - dù là nhân một dịp kỷ niệm lịch sử - cũng thể hiện sự quan tâm và mong muốn những công trình ấy đến với những người cần thiết và công chúng rộng rãi. Đây là những công trình “không bán”, có nghĩa là nó cần được phát hành theo những phương thức phù hợp đến đến với các người nghiên cứu, giảng dạy, các thư viện, các trường đại học… trên cả nước.
 |
| TS Nguyễn Thị Hậu |
Tuy nhiên, như tôi biết, theo thông lệ những công trình này được dùng là quà biếu tặng nhân dịp lễ hội, cho lãnh đạo Đảng và Nhà nước, quan chức địa phương, các khách mời và một số ít cho các nhà khoa học. Đa số những người nghiên cứu ở các địa phương, nhất là vùng sâu vùng xa ít khi biết thông tin về việc xuất bản những công trình như vậy, càng khó có điều kiện, cơ hội được “sở hữu” công trình. Thật là “người ăn không hết kẻ lần không ra”.
Nếu được, mong những người có trách nhiệm nên kiểm tra, kiểm kê lại số lượng sách còn tồn, dành một phần để làm công tác đối ngoại, còn lại nên chuyển về các trường đại học, cơ quan nghiên cứu, các hội chuyên ngành, các địa phương… Ưu tiên những nơi có chuyên môn phù hợp với nội dung công trình, để tăng thêm hiệu quả sử dụng và đầu tư vào công trình.
